Qurilish tashkilotlarida buxgalteriya hisobining xususiyatlari bob. Qurilish tashkilotlarida buxgalteriya hisobini tashkil qilish asoslari

4.4-jadval

20. 
    yil oyi uchun mehnatga xaq to‘lasli
    

xarajatlarini qurilish obyektlari o‘rtasida taqsimlash hisob-kitobi

.Vs	Xarajat schotlari	Jami		Shu juniladan obyektlar bo’yicha
		amortiza­		A		в		V
		tsiya summasi	%	Minima	%	sum ma	%	siininia
1	2010 «Asosiy ishlab chiqarish»	6000000		3000000	-	2000000	-	1000000
2	2310 «Yordamchi ishlab chiqarish»	2000000	50	1000000	20	400000	30	600000
3	2510 «Unuim ishlab chiqarish xarajatlari»	3000000	10	300000	30	900000	60	1800000
	Jami	11000000	-	4300000	-	3300000	-	3400000

Qurilish ishlari tannarxiga kiritilmaydigan mehnat haqi xarajatlari. Buxarajatlarni quyidagi guruhlargaajratish mumkin:

1. 
   Kapital investitsiyalar tarkibiga kiradigan mehnatga haq to ‘lashxarajatlari. Bunday xarajatlar xo‘jalik usulida olib borilgan kapital investitsiyalarga doir mehnatga haq to‘lash xarajatlari hisoblanadi. Ular qurilish tashkilotlarida 0800 «Kapital qo‘yilmalar» schotining debetida aks ettiriladi hamda kapital qurilish, rekonstruksiya, kengaytirish va Modernizatsiya ishlari yakunlangach, mos ravishda, asosiy vositalarning boshlang‘ich (tiklangan) qiymatiga kiritiladi.
   
2. 
   Asosiy vositalarni tugatishdan olinadigan daromadlar hisobidan qoplanadigan ish haqi xarajatlari. Bu turdagi xaraj atlar 9210 «Asosiy vositalarning chiqimi» schotining debetida aks ettiriladi. Tugatishdan daromad ko‘rilmaganda tugatish uchun hisoblangan ish haqi xarajatlari qurilish tashkilotlari uchun qo‘shimcha zarar olib keladi va u, mos ravishda, 9430 «Boshqa operatsion xarajatlar» schotigayopiladi.
   

3. 
   Davr xarajatlariga kiritiladigan mehnatga haq to ‘lash xarajatlari. Ushbu xarajatlar bo'lib bajarilgan qurilish ishlarini sotish (9410 schot), ma’muriy-boshqaruv (9420 schot), shuningdek boshqa operatsion xarajatlarga (9430 schot) kiritilgan ish haqi xarajatlari hisoblanadi. Ular qurilish tashkilotining sotishdan olgan yalpi foydasi hisobidan qoplanadi va mos ravishda 9910 «Yakuniy moliyaviy natija» schotiga yopiladi.
   

TayanchIboralar
Asosiy xodimlar- bu qurilish tashkilotlarining shtat jadvalida belgilangan lavozimlarni egallab turgan xodimlar, ya’ni injener-loyihachilar, injener-quruvchilar, prorablar, masterlar, mexaniklar, elektriklar, slesarlar, ganchkorlar, pardozlovchilar, taxtaga ishlov beruvchi va ulardan turli tayyor moslamalar yasovchi ustalar, g‘isht teruvchilar, ombor mudirlari, ta’minotchilar va shu kabi boshqa xodimlar.
Asosiy bo‘lmagan xodimlar - bu individual mehnat shartnomasiga ko‘ra alohida ishlarni bajarish uchun vaqtinchalik ishga olingan xodimlar.
Qurilish ishlari, odatda, jamoa, ya’ni brigada tomonidan bajariladi. Bajarilgan ishlar yaxlitjamoaning(brigadaning)mehnati sifatida tavsiflanadi. Mos ravishda hisoblangan ish haqi ham jami jamoa (brigada) uchun hisoblangan ish haqi hisoblanadi. Bunday tizim adabiyotlarda «akkord», «akkord-naryad» tizimi, deb ham e’tirof etiladi.
Akkord tizim-bu ish haqi yaxlit jamoa (brigada) uchun hisoblash va jamoa (brigada) a’zolari o‘rtasida ularning mehnatda ishtiroki koeffitsiyentiga ko‘rataqsimlash tizimi
Mehnatda ishtirok koeffitsiyenti - bu brigada a’zolarining umumiy bajarilgan ishdagi hissasining nisbiy miqdori.
Nazorat uchun test savol- javoblari 1. Qurilish tashkilotlarida mehnatga haq to‘lashning ishbay shaklida ish haqi hisoblashga asos bo‘ladi:

1. 
   nary ad;
   
2. 
   bildirgi-naryad;
   

v) bir birlik ish uchun haq to‘lash me’yori;
g) yuqoridagilarning barchasi.

2. 
   Qurilish tashkilotlarida mehnatga haq to‘lashning ishbay shakli qoMlaniladi:
   

1. 
   ma’muriy-boshqaruv xodimlari uchun;
   
2. 
   bosh injener uchun;
   

v) quruvchilar uchun;
g) yuqoridagilarning barchasi uchun.

2. 
   Qurilish tashkilotlarida mehnatga haq to‘lashning vaqtbay shaklida ish haqi hisoblashga asos boMadi:
   

1. 
   naryad;
   
2. 
   tabel, tarif razryadi bo‘yicha maosh;
   

v) tarif razryadi;
g) yuqoridagilarning barchasi.

2. 
   Qurilish tashkilotlarida mehnatga haq toMashning vaqtbay shakli qo‘llaniladi:
   

1. 
   ma’muriy-boshqaruv xodimlari uchun;
   
2. 
   masterlar uchun;
   

v) quruvchilar uchun;
g) yuqoridagilarning barchasi uchun.

2. 
   Qurilish ishlari uchun mehnatga haq to‘lashning keng tarqalgan shakli - bu:
   

1. 
   vaqtbay shakl;
   
2. 
   akkord-naryad shakl;
   

v) individual shakl;
g) ishbay-vaqtbay shakl.

2. 
   Mehnatda ishtirok etish koeffitsiyentini belgilaydi:
   

1. 
   direktor;
   
2. 
   brigada kengashi;
   

v)ishchiningo‘zi;
g) bosh buxgalter.
7.2007-yil yanvar oyida qurilish brigadasi a’zolariga (4 kishiga) hisoblangan jami ish haqi 600000 so‘m. Jami sarflangan vaqt 600 kishi/soat. Xodimlar ishlagan vaqt: 1-ishchi-180 soat, 2-ishchi 140 soat, 3-ishchi 160 soat, 4-ishchi 120 soat. 0‘rtacha oylik ish vaqti brigada a’zolari uchun 560 kishi/soat. Ish haqidan quyidagilar ushlangan: daromad solig‘i o‘rtacha 20 % miqdorida; pensiya fondiga -2,5 %; jamg‘arib boriladigan pensiya ta’minoti schotiga-1 %.
1-ishchining mehnatda ishtirok koeffitsiyenti (MIK) va ish haqi summasini toping:

1. 
   MIK 1,2; ish haqi 150000 so‘m;
   
2. 
   MIK 1,29; ish haqi 180000 scfm; v)MIK 1,30; ish haqi 216000 so‘m; g) to‘g‘rijavob yo‘q.
   

7. 
   test ma’lumotlariga ko‘ra 2-ishchiga hisoblanadigan ish haqi summasini toping:
   

1. 
   140000 so‘m;
   
2. 
   130620 so in; v)150000so‘m; g) 139950 so‘m
   

9. 
   7-testda keltirilgan ma’lumotlar bo‘yicha brigada a’zolariga hisoblangan jami ish haqi summasiga buxgalteriya yozuvi beriladi:
   

1. 
   Debet 2010 Kredit 6710 6000000 so‘mga;
   
2. 
   Debet 2310 Kredit 6710 6000000 so‘mga; v) Debet 2510 Kredit 6710 6000000 so‘mga; g) Debet 9420 Kredit 6710 6000000 so‘mga.
   

7. 
   testda keltirilgan ma’lumotlar bo‘yicha brigada a‘zolariga hisoblangan ish haqidan ushlanadigan daromad solig‘i summasini toping va unga buxgalteriya yozuvini bering:
   

1. 
   Debet 6410 Kredit 6710 120000 so‘m;
   
2. 
   Debet 6710 Kredit 6410 120000 so‘m; v) Debet 2010 Kredit 6410 120000 so‘m; g) Debet 6720 Kredit 6410 120000 so‘m
   

7. 
   testda keltirilgan ma’lumotlar bo‘yicha brigada a’zolariga hisoblangan ish haqidan pensiya fondiga 2,5 foizlik ushlanma summasiga buxgalteriya yozuvi beriladi:
   

1. 
   Debet 6710 Kredit 6410 15000 so‘m;
   
2. 
   Debet 6710 Kredit 6510 15000 so‘m; v) Debet 6710 Kredit 6520 15000 so‘m; g) Debet 6720 Kredit 6520 15000 so‘m
   

7. 
   testda keltirilgan ma’lumotlar bo‘yicha brigada a’zolariga hisoblangan ish haqidan jamg‘arib boriladigan pensiya ta’minotiga 1 foizlik ushlanma summasiga buxgalteriya yozuvi beriladi:
   

1. 
   Debet 6710 Kredit 6990 6000 so‘m;
   
2. 
   Debet 6710 Kredit 6410 6000 so‘m;
   

v) Debet 6410 Kredit 6520 6000 so‘m;
g) Debet 6720 Kredit 6410 6000 so‘m

12. 
    7-testda keltirilgan ma’lumotlar bo‘yicha brigada a’zolari qo‘liga tegadigan jami ish haqi summasini toping:
    

1. 
   459000 so‘m;
   
2. 
   465000 so‘m;
   

v) 480000 so‘m; g) 474000 so‘m