Qurilmalarni elektr texnologik deb ataladi

 
Mavzuga oid masalalar yechish namunalari 
Namuna 1. Spiralni berilgan parametrlaridan foydalanib еlektr qizdirish
elementini quvvatini aniqlang.
Yechish:
–solishtirma qarshiligi , uzunligi l , simni kesim yuzasi, berilgan
kuchlanish 
Element qarshiligi
𝑅 =
𝜌𝑙
𝑆
quvvat 
𝑃 = 𝑙
2
𝑅 =
𝑈
2
𝑅
=
𝑈
2
𝑠
𝑝𝑙
∙
.
(nixrom)
1 − 2 𝑚 , 
bo’lganda
, 
Masalan, =1
.
10
-6

bo’ladi.
Namuna 2.
Elektr qizdirish elementlarini ulchamlarini hisoblash.
Berilgan : Qizdirgichni solishtirma quvvati w, issiqlik uzatish koeffitsienti , masalan
solishtirma quvvat 
Yechish: Barqaror holatdagi elektr qizdirish elementidagi quvvat quyidagiga 
teng : 
𝑃 = 𝑤𝑃
𝑛
;  

U

6
2
0, 05 10
s
m



40
R


1, 2
P
kW

2
(1...3)
/
w
W m

m

---



Issiqlik uzatish yuzasi -
Unda quvvat
𝑃
2
= 𝑈
2
𝑠𝑤
𝐹
𝐹
𝑃
𝑙
To’g’ri burchakli sim uchun 𝑃 = 2𝑎𝑙(1 + 𝛿)𝑢𝑠 bu yerda 𝛿 = 𝑏/𝑎 
-tanlangan qizdirgichni solishtirma quvvati
Qizdirgichni qalinligi
𝑎 = √
𝑃
2
𝜌
2𝑈
2
𝑤𝛿(1+𝛿)
3
Aylana kesim yuzali sim uchun
𝐹 = 𝜋𝑑𝑙 𝑣𝑎 𝑠 =
𝜋𝑑
2
4
Qizdirgichni diametri
𝑑 = √
4𝑃
2
𝜌
𝜋
2
𝑈
2
𝑤
3
Qizdirgichni uzunligi
𝑙 = 𝑈
2 𝑠
𝑃
𝜌
Masalan: 
𝑃 = 1,2 𝑘𝑊, 𝜌 = 1.10
−6
Ω 𝑚 𝑤 = 2 ∗
10
4
𝑊
𝑚
2
,
𝑈 = 22 𝑉, bo’lganda, 𝑑 = 0,84 𝑚𝑚, 𝑉, 𝑙 = 22,3 𝑚, teng. 
Masalan: Alyuminiy uchun
𝐶
𝑟
= 0.26 𝑘𝑘𝑎𝑙/(𝑘𝑔 
0
𝐶) 𝑚 = 4 𝑘𝑔, 𝑡 = 10 
0
𝐶,
𝜏 = 1 ℎ qizdirgichni quvvati - 𝑝 = 120 𝑘𝑊 bo’ladi. 
Namuna 3. Bir simli qizdirgichni kesim yuzasini aniqlang. Qizdirgichni 
solishtirma quvvati 
𝑤 = 0.88 𝑊/𝑠𝑚
2
. Qizdirgichni o’lchamlari; 𝑎 = 3.8 𝑚; 𝑏 =
2.4 𝑚 materialni solishtirma qarshiligi 𝜌 = 1.46 ∗ 10
−6
Ω𝑚. Qizdirgichlar «yulduz» 
sxemasi buyicha ulangan . Faza kuchlanishi. 
𝑈 = 127 𝑉. 
Yechish: Qizdirgichni yuzasini aniqlaymiz, 
:
𝐹 = 𝑎𝑏 = 3.8 ∗ 2.4 = 9.2 𝑚
2
Qizdirgichni issiqlik quvvatini aniqlaymiz, 
𝑘𝑊 
𝑃 = 𝑊𝐹 10
−3
= 0.88 ∗ 10
4
∗ 9.2 ∗ 10
4
= 80.96𝑘𝑊 
w
2
(1...3)
/
w
W m

2
m

---



Qizdirgich diametrini, 
: 
𝑑 = √
4𝑃
2
𝜌
𝜋
2
𝑈
2
𝑤
3
= √
4 ∗ 80,96
2
∗ 10
5
3,14
2
127 ∗ 0,88 ∗ 10
4
3
= 0,013𝑚 
Simli qizdirgichni kesim yuzasi, 
,
𝑑 =
𝜋𝑑
2
4
=
3,14 ∗ 13
2
4
= 416,67 𝑚𝑚
2
Javob : Simli qizdirgichni kesim yuzasi
𝑆 = 416,67 𝑚𝑚
2
 
 
Mustaqil yechish uchun masalalar 
1-masala. Nixromdan tayyorlangan o’tkazgichni кuchlanishini aniqlang. 
O’tkazgich
uzunligi va radiusi
bo’lgan silindrga o’ralgan, hаrоrаti 
𝑡 =
40
0
𝐶 O’tkаzgichni kesim yuzasi to’g’ri to’rtburchak: 𝑎 = 2,5𝑚𝑚, 𝑏 = 5 𝑚𝑚 , 
o’tkаzgichdagi quvvat 𝑃 = 3𝑊. 
2-masala. O’tkаzgichda оqadigan elektr tоkni vaqtini аniqlang . 
O’tkаzgichda аjraladigan issiqlik miqdori 𝑄 = 1875 𝐽 , toк kuchi 𝐼 = 2,5𝐴, , 
кuchlanish 𝑈 = 60 𝑉, o’tkаzgichni radiusi 𝑟 = 3𝑚𝑚 , uzunligi . 𝑙 = 3𝑚
O’tkаzgichdagi quvvat 𝑃 = 30 𝑊.
3-masala Nixromdan tayorlangan o’tkаzgichni quvvatini aniqlash kerak.
O’tкаzgichni kesim yuzasini radiusi
, uzunligi
. Nixromdan tayorlangan
o’tkаzgichdagi quvvatini aniqlash kеrak. O’tkаzgichni kеsim yuzasini radiusi
, 
uchki
, kuchlanish
, o’tkаzgichni qarchiligi 
kuchlanish
, 
o’tkаzgichni qarchiligi 
. 
4-masala. Elektr o’tkazgichdan elektr tokini oqib o’tish vaqti aniqlansin. 
O’tkazgichda ajralib chiqadigan issiqlik miqdori 
, tok kuchi 
, tokni 
asosiy garmonikasi 
, cos =0,8, egrilik koeffitsienti 
, reaktiv quvvat 
. 
m
2
mm
0, 5m
0, 02m
20mm
4
60m
40mm
100m
6 кV
0, 78 ,
R


0, 4 кV
0, 59
R


J
Q
1876

105 
I
A

1
85
I
A


0, 6
v

17, 6 
Q
kVАr


---


