O‘rta asrlardan sharq davlatlarida ham ta'lim o‘ziga xos tarzda rivojlanadi. Bu davrda islom mamlakatlarida oliy ta'lim beruvchi muassasalar sifatida madrasalar faoliyat yuritgan. Madrasalar dastlab 7-8-asrlarda din ulamolarining islomga oid masalalarni sharhlab berib turadigan markaz sifatida paydo bo‘lgan. Keyinchalik bu markazlar kengayib, ular madrasa deb atala boshlanadi. - O‘rta asrlardan sharq davlatlarida ham ta'lim o‘ziga xos tarzda rivojlanadi. Bu davrda islom mamlakatlarida oliy ta'lim beruvchi muassasalar sifatida madrasalar faoliyat yuritgan. Madrasalar dastlab 7-8-asrlarda din ulamolarining islomga oid masalalarni sharhlab berib turadigan markaz sifatida paydo bo‘lgan. Keyinchalik bu markazlar kengayib, ular madrasa deb atala boshlanadi.
- 8-9-asrlarda madrasalar islom dini tarqalgan mamlakatlarda, jumladan, Markaziy Osiyoda paydo bo‘lib, madrasa uchun maxsus binolar qurila boshlandi. Madrasalarni shoh, xon, amir va sultonlar, yirik yer egalari va davlatmand kishilar qurdirgan. Madrasaga diniy maktabni bitirgan bolalar qabul qilingan. Ularda ta'lim uch bosqichda: boshlang‘ich (adno), o‘rta (avsat) va yuqori (a'lo) darajalarda olib borilgan.
Islom mamlakatlarida oliy ta'lim
- 1. Temur va temuriylar davri O'rta Osiyo madaniyatida aloxida davrni tashkil qiladi. Madaniyat tarixida klassik davr xisoblangan bu davr xususan, o'zbek madaniyatining bugungi xuquqiy joylashuvida asos bo'lib xizmat qiladi. Avvalo, bu davr madaniyati Temur asos solgan kuchli davlatchilik tamoyillari asosida shakllangan ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot bilan bog'liqdir. Amir Temur davrida O'rta Osiyoning mustaqil bir davlat qilib birlashtirilishi mamlakatning iqtisodiy-madaniy taraqqiyotiga ijobiy ta'sir ko'rsatadi. Ilm-fan, adabiyot va san'at, xunarmandchilik va me'morchilik ravnaq topdi. Mamlakat va poytaxt Samarqandning obodonchiligi yo'lida maxalliy va chet mamlakatlardan ko'plab fan va san'at axllarini, xunarmand me'morlarni va musavvirlarni to'pladi. Temur markazlashgan davlat tuzish jarayonida ishlab chiqarishga, xususan qishloq xo'jaligiga aloxida e'tibor berdi. O'rta Osiyoda qishloq xo'jaligi sun'iy sug'orishga bog'liqligini yaxshi tushungan Temur Angor kanalini qazdirdi va Murg'ob vodiysida sug'orish ishlarini yo'lga qo'ydi. Samarqand va Shaxrisabz shaxarlari oqar suv bilan ta'minlandi. Lalmikor yerlarda ariklar qazildi. Dexqonchilikda donli ekinlar, paxta, zig'ir ekilgan. Bo'yoq uchun ro'yan o'simligi, shuningdek pillachilikda tutlar ko'p ekilgan. Uzum, limon yetishtirilgan. Ulug'bek davrida Bog'i maydonda turli o'simliklar ekilib, Bog'cha nomli bog' barpo etilgan. Temur Samarqand atrofida Bag'dod, Sultoniya va Sheroz nomli qishloqlar qurdiradi. Temur va Ulug'bek davrida qo'ychilik va yilqichilikka aloxida e'tibor berilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
