R. I. G im u s h, F. M. M a t m u r o d o V

2.2.4. Innovatsion jarayonning asosiy bosqichlari. Uning natijasida 
yangi mahsulotni ishlab chiqarish va amalda qo‘llash
Innovatsion jarayonning asosiy bosqichlari:
— kelib tushayotgan fikrlami sistemlashtirislr. ishlab chiqarish b o ‘limlarida 
marketing xizmatidan firmaning sotish apparatidan, savdo agentlaridan, oxirgi 
istem olchilardan kelib tushayotgan yangiiiklar va bozorlardagi texnologik 
o ‘zgarishlar haqida axborotlar yig‘ish — tavakkalchilik hajm ini va darajasini 
aniqlash, yangi m ahsulotlarni yaratish va o ‘zlashtirish bilan bog‘liq firm a- 
ning potensial im koniyatlari haqida axborot yig‘ish; m aqsadli bozorlar va 
ular rivojlanishini uzoq m uddatli tendentsiyalari haqida axborot yig‘ish.
— g ‘oyani aniqlanishi va yangi m ahsulotlar g ‘oyasini ishlab chiqish:
— g'oyaning am aliy jih atd an am alga oshirish im koniyatlarini aniqlash;
— yangi va a n ’anaviy m ahsulotni texnologik um um iyligi darajasini 
aniqlashtirish;
— firmaning, yani mahsulotlarni mos tushishi va uning strategik rivojlanishi;
— kelajakdagi m ahsulotga p atent tizim ini aniqlash.
Yangi m ahsulotni iqtisodiy sam aradorligini tahlili, m arketing dasturini 
ishlab chiqarish:
— qachonki g ‘oya konkret loyihani qurishga kelsa, m ahsulotni texnik 
holatini yaratilishi;
— m ahsulotni texnik-iqtisodiy xarakteristikasini aniqlash. U ning sifatini 
va iste’mol xususiyatlarni baholash;
— sotuv hajm ini va potensial bo zo r taklifini baholash;
— yangi m enejm entning yaratish va o ‘zlashtirishga ketgan xarajatlarni 
(investitsiyalarni) aniqlash;
— yangi m ahsulotni: texnalogik m ashinalar va jiho zlarni xom ashyo va 
m ateriallarni, kadrlarni, moliyaviy resurslarni ishlab chiqarish uchun ke- 
rakli resurslar mavjudligi;
— yangi m ahsulotni o ‘zlashtirish va u bilan bozorga chiqish vaqtini 
aniqlash;
— yangi m ahsulot ishlab chiqarish rentabelligini tahlil va baholash, 
m ahsulot u chu n m arketing dasturini yaratish.
Yangi m ahsulotni yaratish:
— firm aning b o ‘lim lariga vazifalarni taqsim langan h olda yangi m ah ­
sulotni rivojlantirishni aniq dasturini tuzish;
— n am un ani yaratish va texnik tanlovdan o ‘tkazish;
— m ahsulotni nom ini va belgisini aniqlash, qadoqlash va m arketing- 
lashtirishni rivojlantirish.
Bozorda test o ‘tkazish:
— narx va boshqa tijorat shartlariga oid eng kam b o 'lm ag an d a uch (3) 
oy oralig'ida bozorda test o ‘tkazish;
— sotishni optim al kanallarini tanlash;
— reklam a m etodi va vositalarni tanlash;
74

---