R. I. G im u s h, F. M. M a t m u r o d o V

Foydaliligi. K orxona rahbarida, S M T qanday m aqsadda tatbiq etilm oq- 
d a degan savolning tu g ‘ilishi tabiiy yodingizda b o ‘lsin, qanday foyda kel- 
tirishini bilm asangiz b iro r-b ir tizim n i joriy qilishdan hech qanday n a f y o ‘q. 
S M T ning 6 ta asosiy tartib o ti (hujjatlar, yozuvlarni, nom uvofiq m a h su lo t­
larni boshqarish, ichki auditlar, tuzatuvchi) va ogohlantiruvchi h arak at- 
larini tatbiq qilish yetarli, u lar tashkilotdagi barcha jaray o n larn i m aqb ul- 
lashtirishga olib keladi, degan n o to ‘g ‘ri tu sh u n ch a m avjud. 0 ‘tkazilgan 
tad q iq o tla r b unda fikrlam ing n o o ‘rinligini k o ‘rsatadi. Faqat sizning kor- 
xonangiz uchun xos b o ‘lgan (m ahsu lotlarning hayotiy turkum i ja ra y o n ­
lari deb ataladigan) ja ra y o n la r tu b d an o ‘zgartirilgan holdagina real va jid - 
diy yutuqlarga erishish m um kin.
K orxonalar rahbarlariga S M T ni tatb iq etish m aqsadlarini aniqlash da 
prinsipial jih atd an o ‘zgacha yondoshuvga am al qilish tavsiya etiladi. B u n ­
day yondoshuv u ch ta oddiy qoidaga asoslangan, xususan:
1. K orxonangizda q anday jara y o n va yoki vazifalar korxonangizning 
«tor joyi», nozik to m o n i hisoblanadi ham d a tu b d an qayta qurish va yax- 
shilashni talab qiladi.
2. Q ayta qurish — bu yangilik jara y o n i, uni m unosib k ad rla r bilan 
m ustahkam lang, q o ‘shim cha resurslar bilan t a ’m inlang, jaray o n n i ta rtib - 
ga soling va im kon q ad a r avtom atlashtiring.
3. ISO 9000 seriyasi sta n d a rtla ri talab larig a m uvofiq bu ja ra y o n n i 
boshqaring.
S h u n d ay qilib, k o rx o n a la r rah b arlari b ir m e ’y o rd a ish lay o tg an j a ­
ray o n la rn i h u jjatlash tirish u c h u n resu rslar sarflam asligi, a m m o b u tu n
e ’tiborni aynan tez o rada yaxshilashni talab qilayotgan am aliy jih atlarg a 
qaratishi zarur.
Yaxshilash b o 'y ic h a asosiy kuchlarga tay an c h sifatida q an d a y ja r a ­
y onlarni tanlash m um kin? A n ’anaga k o ‘ra, 0 ‘zbek isto nn ing k o ‘pchilik 
korxonalari u ch u n m arketing va sotish funksiyalari shunday jarayo nlarga 
kiradi.
123

---

M asalan, m ebel sanoatim izning k o ‘pchilik k orxonalari u c h u n sotish 
jarayoni to r jo y hisoblanadi. Q a to r m ebel korxonalari ishlab chiqarish
jarayonlarini yaxshi y o ‘lga qo'yganlar, lekin b u n d a u lar savdo shoxobcha- 
lari, agentlik tarm o q lari, dizaynerlar, bitim larni am alga oshirishda m i- 
jozlar bilan jad al ishlar olib borish singari tadbirlarni q am rab olishi za ru r 
b o ‘lgan m arketing va sotish kom pleks jaray o n larin i endig in a shak llan ti- 
ra boshladilar.
K o‘pchilik korxonalar uchun to r joy hisoblangan yana bir m uhim vazifa
— tenderlarda ishtirok etish bilan b og‘liq b o ‘lgan maxsus m arketing ja - 
rayonlari. H am m am izga m a ’lum ki, ten d erd a korxonangiz yoki m ahsulo- 
tingiz em as, balki ten d er taklifingiz baholanadi. Shu sababli, siz u ch u n
ten d erd a ishtirok etish m ahsulotni sotishda m uhim kanal hisoblansa, te n ­
d erd a m uvaffaqiyatli ravishda q atn ash ish u c h u n k o rx o n a n g iz d a keng 
k o ‘lamli vositalarni yaratishingiz foydadan holi bo'lm aydi.
U m um an, turli h o latlar korxonangizning n o z ik to m o n i bo'lishi m u m ­
kin: yom on rejalashtirish, pala-partish xarid qilish, hujjatlar aniqlanishi 
yoki ish yuritish borasidagi m untazam likning buzilishi, m a ’m uriy m enej- 
m entdagi zaif tizim (ya’ni vazifalarni tayinlash, ularning kuzatib borilishi 
va bajarilishi ustidan n azo rat). Sifat m enejm enti iste ’m olchi ehtiyojini 
qondirishga qaratilishi zarur, am m o o ‘z korxonangizdagi tu zilm alar ham
ayrim x izm atlar yoki funksiyalarn in g q o n iq arsiz ishidan ja b r k o ‘rgan 
iste’m olchi sifatida chiqishi m um kin. K orxona rahbari qayerda yaxshilash 
talab qilinishini aniqlashi, o ‘sha uchastkani yaxshilash u chu n resurslar 
ajra tish i h a m d a ISO 9001 ta la b la rig a m uvofiq tik la n g a n fu n k siy a la r 
boshqaruvini o'rnatishi lozim . Shundan so ‘ng, SM Tni tatbiq etish b o ‘yicha 
harakatlaringiz b eh uda ketm aganligi, balki ular biznesingiz u ch u n foyda 
keltirganligiga ishonch hosil qilasiz.