Ър. Исматулдаев, А. Н. Ма судов, А. Х. Абдуллаев Б. М. Ахмедов, А. А. Аъзамов


Download 1.73 Mb.
bet1/96
Sana08.05.2023
Hajmi1.73 Mb.
#1446646
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   96
Bog'liq
Metrologiya ДАРСЛИК МКК учун


ЪР.Исматулдаев,
А.Н.Ма^судов,
А.Х.Абдуллаев
Б.М.Ахмедов,
А.А.Аъзамов
МЕТРОЛОГИЯ
СТАНДАРТЛАШТИРИШ
ВА
СЕРТИФИКАТЛАШТИРИШ
Олий ва Урта махсус таълим вазирлиги томонидан Олий техника укув юртларининг талабалари учун дарслик сифатида тавсия этилган
«УЗБЕКИСТОН» Тошкент 2001
Дарсликда метрология, сгандартлаштириш ва
сертификатлаштириш сохаларига тегишли булган тушунчалар амаллар ва таркибий тузилмалар хакдда бакалавр йуналишида таълп* олаётган талабалар учун егарли булган маълумотлар келтирилга! булиб, республикамиздаги мавжуд метрология тарихига, хизматига сгандартлаштириш ва сертификатлаштириш масалаларига ало*ид< эътибор берилган.
Дарслик техника йуналишидаги талабалар учун мулжаллагаш булиб, ундан ишлаб чикариш ва хизматлар курсатиш сохалариним мутахассислари, мухандислар ва илмий-техник ходимлар хак-фойдаланишлари мумкин.
Тацризчилар: т.ф.д., проф. Хакимов О.Ш.
т.ф.д., проф. Ортитов А.О.
Босишга рухсат этилди 19.01.01. № 1216 буюртма. Ротопринт
усулида босилди. Формата 60x90 1/16. Жами 400 нусха. 22,5 б. л.
Абу Райхрн Беруний номидаги Тошкент Давлат техника
университети. Университет кучаси 2.
- Узбекистон Республикаси Давлат матбуот кумитасининг Тошкент китоб-журнал фабрикасида чоп этилди. Тошкент, Юнусобод дахаси, Муродов кучаси, 1-уй.
СУЗ БОШИ
"Метрология, стандартлаштириш ва сертификатлаштириш" фани техника, менежмент ва маркетинг сохалари йуналишларида бакалаврлар ва мухандислар тайёрлашда утилиши лозим булган асосий умумтехникавий фанлардан хисобланади. Олий таълим андозалари асосида ёзилган ушбу дарслик талабаларда хамда бошк,а укувчиларда метрология, стандартлаштириш, сертификатлаштириш ва сифатни бошк,ариш буйича зарур ва етарли булган асосий тушунчаларни шакллантиради деб умид киламиз.
Инсон акл-идрок, заковати билан урганаётган, шакллантираётган хам да ривожлантирган кайси фанки, унинг йуналишини олмайлик, албатта улчашларга, уларнинг турли усулларига, узаро богланишларига дуч келамиз. Бунда улчаш усуллари ва воситалари ёрдамида уларнинг бирлигини таъминлаш хамда талаб этилган аникликка эришиш метрология фани ва унинг амаллари оркдлишна бажарилиши мумкин. Шу сабабдан хозирги хар бир фан, илмий йуналиш, ишлаб чикариш сохалари, у хрх табиий, хрх, ижтимоий булмасин, албатта у ёки бу даражада метрология ва стандартлаштириш амалларига, хамда сифатни таъминлаш масалаларига богликдир.
Инсон кули етган, фолияти доирасига кирган аммо улчашлар ва уларнинг воситалари ёрдамисиз урганилган, изланган хамда кузланган мацсадларга эришиш мумкин булган бирорта йуналиш йук.. Шу сабабдан метролотя асосларнни билиш, уни тушуниш ва амалда куллай билиш нафацат техник-ходимлар, балки турли соха йуналншларидаги мутахассислар ва ходимлар учун хам эртаиги
3
кутошнг, фан ва техниканинг келгуси равнакини гаъминлашда мухим мезонлардан бири булиб хисобланади.
Муаллифлар дарсликни ёзишда узларининг клмматли фикр ва мулохазалари билан ёрдам берган Тошкент Давлат техника университетининг "Метрология ва улчаш техникаси" кафедрасини профессор-укитувчххларига, Уздавсгандартнинг ва Узбекистан Тадкикотлар ва Мутахассис/iap Тайёрлаш Институтининг мутахассисларига самимий мнннатдорчилик билдирадидар.
Дарслик олий таълим муаммолари институш томонлдан тасдикланган дастур асосида ёзилган. У мавзуларининг хажми чегаралангазыиги хамда илк бора метрология, стандартлаштириш ва сертификатлаштириш сохалари буйича давлат тилида ёзилган биринчи йирик асар булганлиги сабабли муайян камчиликлардан холи эмаслиги табиий. Тегишли сохаларнинг мутахассисларини, талабаларнинг ва бошка укувчиларнинг холис фикр-мулохазалари асосида дарсликнинг кейинги нашрлари янада мукаммалрок булади деган умиддамиз.
Кириш
Хозирги кунда хар бир етук мутахассис уз фаолият сохасидапи ва унга ёрдамчи б\глган йуналишлардаги тез-тез кулланиладиган параметрларни ва уларни улчаш усулларини, асбобларини, курклмаларининг техникавий тавсифларини билишлари зарур. Бундан ташкари турли, улчанадиган ва бахоланадиган катталикларни назорат килиш воситалари ва улчаш асбоблари билан ишлашда улчаш схемаларини ва бу асбобларни ишлатиш билан боглик булган асосий амаллар буйича етарли билимларга ва малакаларга эга булишлари керак. Хар бир талаба электр, магнит ва ноэлектрик катталикларини билиши, улчаш хам да' назорат килиш усуллари ва асбобларини танлай олиши, уларни текшириш ва хатоликларини аниклаш, бахолаш шарггларини билмоги лозимдир.
Илмий-техника тараккиётининг асосий йуналишларидан бири катталикларни янада аникрок улчайдиган мукаммал назораг-улчаш асбобларини, курил мал арини ва тизимларини яратишдир.
Бугунги кунда технолошк жараён параметрларини назорат килиш ва улчашда хар хил мураккаб шароитлар мавжуддир. Албатта, бу холат улчаш асбобларини янада мукаммаллаштнришдан ташкари турли шаронтларга мослаштиришга олиб келмокда. Космик тадкикотларни ривожлантириш, )та юкори вз ута паст харорат, босимлар, частота ва энергиялар, тирик мавжудод ва уснмлпклар сирини урганиш, хар хил касалликларга карши курашда, экология, атроф-мухит ва мехнатни мухофаза килишда улчаш шароитлари янада мураккабдашиб оормокда. Бу эса янги назорат воситалари ва улчаш асбоблари,
5
курилмаларига булган заруратни оширмокда ва айникса бирламчи улчаш узгартиргичлари - датчикларга, узгарткичларга булган талабларни кучайтирмокда.

Download 1.73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   96




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling