R o’ y X a t I venchur (Venture capital) kapitalni mazmun va mohiyatini

7. Venchur kapitali firmasida rollarni taqsimlash.
Venchur kapitali firmasining asosiy hamkorlari (shuningdek, venchur
kapitalistlar deb ataladi) menejerlar, boshqacha qilib aytganda, ular investitsiya
biznesi bo'yicha mutaxassislardir. Ularning martaba tajribalari turlicha bo'lishi
mumkin, ammo bu hamkorlarning aksariyati o'zlarining sherikliklari
moliyalashtirgan kompaniyalarda bosh direktor bo'lib ishlagan. Venchur fondi
investorlari cheklangan sheriklar deb ataladi. Bu investorlar guruhi davlat va
xususiy pensiya jamg'armalari, universitet moliya fondlari, sug'urta kompaniyalari
va birlashtirilgan investitsiya vositachilari kabi katta miqdordagi naqd pulga ega
bo'lgan juda badavlat shaxslar va muassasalardan iborat. Venchur kapitali
firmasidagi boshqa lavozimlar venchur hamkorlar tomonidan ta'minlanadi. Venchur
hamkorlari bitimlar taklif qiladilar va faqat ular ustida ishlayotgan bitimlardan
foyda olishadi (barcha bitimlardan foyda oladigan asosiy sheriklardan farqli
o'laroq).
8. Venture Capitalning investitsiya ob'ektlari.
Venchur kapitalistlari investitsiya strategiyasiga qarab ko'p qirrali yoki yuqori
ixtisoslashgan investorlar bo'lishi mumkin. Umumiy investorlar - bu turli sohalarga
yoki kompaniyalarga, turli geografik joylarda yoki kompaniyaning hayot
aylanishining turli bosqichlarida sarmoya kiritadigan venchur kapitalistlar. Shu bilan
bir qatorda, investorlar bir yoki ikkita sohaga ixtisoslashishi yoki faqat ma'lum bir
geografik hududdagi kompaniyalarga sarmoya kiritishi mumkin. Hamma venchur
kapitalistlar ham startaplarga sarmoya kiritmaydilar. Faqat dastlabki bosqichdagi
kompaniyalarga sarmoya kiritadigan venchur kapital firmalaridan farqli o'laroq,
venchur kapitalistlar biznes hayotining turli bosqichlarida kompaniyalarga sarmoya
kiritadilar. Venchur kapitalisti real mahsulot paydo bo'lishidan oldin yoki
kompaniya tashkil etilishidan oldin ("urug'lik sarmoyasi" deb ataladi) sarmoya
kiritishi mumkin yoki kompaniyani rivojlanishning birinchi yoki ikkinchi
bosqichida "ishga tushirish" uchun kapitalni taqdim etishi mumkin, bu erta
investitsiyalar deb ham ataladi. Venchur kapitalisti, shuningdek, kompaniyaga
muhim moliyaviy massadan oshib ketishi va yanada muvaffaqiyatli bo'lishiga
yordam berish uchun zarur mablag'ni ta'minlashi mumkin ("kengaytirish bosqichida
moliyalashtirish"). Venchur kapitalisti kompaniyaning butun hayoti davomida
sarmoya kiritishi mumkin va shuning uchun ba'zi mablag'lar keyingi bosqichda
kompaniyalarga sarmoya kiritishga e'tibor qaratadi, kompaniyaga muhim massadan
oshib ketishi va aktsiyalarni sotib olish orqali jamoatchilikni mablag' yig'ishga jalb
qilish uchun moliyaviy yordam beradi. Shu bilan bir qatorda venchur kapitalist
kompaniya ta'sischilariga likvidlik va chiqishni ta'minlab, boshqa kompaniya
tomonidan qo'shilish va sotib olishda yordam berishi mumkin.
Ba'zi venchur fondlari esa investorlar uchun jozibador bo'lgan davlat va
xususiy kompaniyalarni egallash, isloh qilish yoki qayta kapitallashtirishga
ixtisoslashgan. Turli venchur kapital fondlari mavjud: keng ko'lamda
diversifikatsiya qilinadigan va yarimo'tkazgichlar, dasturiy ta'minot, chakana savdo
va restoran biznesigacha bo'lgan turli sohalardagi kompaniyalarga sarmoya
kiritadiganlar va faqat bitta texnologiyaga ixtisoslashganlar. Yuqori texnologiyali
investitsiyalar AQShning venchur kapital investitsiyalarining asosiy qismini tashkil
etsa-da, venchur kapitali sanoati katta e'tiborni tortmoqda. Venchur kapitalistlari,
shuningdek, qurilish, ishlab chiqarish, biznes xizmatlari va hokazo kompaniyalarga
sarmoya kiritadilar. Ayrim firmalar chakana savdo kompaniyalariga sarmoya
kiritishga ixtisoslashgan bo‘lsa, boshqalari faqat “ijtimoiy mas’uliyatli” startaplarga
sarmoya kiritadi.
Venchur kapitali firmalari har xil o'lchamlarda bo'ladi, ular ko'p million
dollarlik aylanmaga ega bo'lgan kichik moliyaviy kompaniyalardan tortib, bir
milliard dollardan ortiq global sarmoyaga ega yirik firmalargacha. Ushbu turdagi
venchur kapital qo'yilmalarining umumiy jihati shundaki, venchur kapitalistlar
passiv investorlar emas. Ular o'zlari sarmoya kiritgan kompaniyalarga maslahat
berish, yo'naltirish va rivojlantirishga faol va munosib qiziqish bildiradilar. Ular
o'nlab va yuzlab kompaniyalarga sarmoya kiritish tajribasi orqali qiymat qo'shishni

---

xohlashadi. Ba'zi venchur kapital firmalari o'zlari sarmoya kiritgan turli
kompaniyalar o'rtasida sinergiya yaratishda muvaffaqiyat qozongan. Misol uchun,
ajoyib dasturga ega bo'lgan, lekin to'g'ri tarqatish texnologiyasiga ega bo'lmagan
kompaniya eng yaxshi tarqatish texnologiyasiga ega bo'lgan venchur kapital
portfelidagi boshqa kompaniya yoki rahbariyat bilan hamkorlik qilishi mumkin.