R. X. Maksudov

R J ( v R 4) > e
turi
X
____У
0,014
0,19
2,30
0,028
0,22
1,99
0,056
0,26
1,71
0,084
0,28
1,55
0
0,110
0,30
0,56
1,45
0,170
0,34
1,31
0,280
0,38
1,15
0,420
0,42
1,04
0,560
0,44
1,00
0,014
0,30
1,82
0,029
0,34
1,62
0,056
0,37
1.46
12°
0,084
0,41
1,34
0,110
0,45
0,45
1,22
0,170
0,48
1,13
0,280
0,52
1,04
0,420
0,54
1,01
0,560
0,54
1,00
26
-
0,68
0,87
36
-
0,95
0,66
B o‘ylama kuch qiymatlarini podshipniklaming ishlash muddatiga 
ta’siri katta bo4lib, bu X,Y koeffitsientlarni tanlashda e = F /(v F a) 
koeffitsiyent yordamida aniqlanadi.
Podshipniklarni ishlash jarayonida bo‘ylama kuch Fa tasirida 
halqalar o‘zaro bir-biriga nisbatan siljiydi, natijada halqalar o ‘rtasidagi
193

---

radial bo‘shliq kamayadi. Bu radial bo‘shliq m a’lum chegaragacha 
boMganda, ya’ni Fa/(vF,)elementlarida 
bir 
tekis 
taqsimlanadi, 
bo'ylama 
kuch 
qiymati 
podshipniklarni ishlash muddatiga ta'sir qilmaydi, bunda X=1.0 , U=0, 
y a ’ni Re qiymatni aniqlashda Fa bo'ylama kuch hisobga olinmaydi. 
Bo'ylama F a kuch qiymati oshishi bilan, y a ’ni Ra/(vFr) >e boMganda, 
podshipniklarni ishlash sharoiti yomonlashadi, reaktsiya kuchlarining 
umutniy qiymati oshadi, natijada podshipniklarning ishlash muddati 
kamayadi. Bu koeffitsiyent yordamida hisobga olinadi, e qiymati esa 
X,U koeffitsiyent qiymatlarini tanlashda ta’sir ko'rsatadi.
Bo'ylama kuchlarning umumiy qiymati tayanchlarga o'rnatilgan 
podshipnik turlariga bogMiq boMib quyidagicha aniqlanadi.
Val tayanchlariga zoldirli radial podshipniklar o'rnatilganda, 
podshipniklarga ta'sir qiluvchi bo'ylama F A qiymati tashqi bo'ylama Fa 
kuchga teng boMadi. y a ’ni F a=FA.
Val 
tayanchlariga 
radial-tirak 
podshipniklar 
o'rnatilganda 
tayanchlarga ta’sir qiluvchi Fa bo'ylama kuchlarning qiymatini R, radial 
kuchlardan hosil boMgan qo'shimcha bo‘ylama F s kuchlarni hisobga 
olgan holda aniqlanadi. Bu qo'shim cha bo'ylama Fs kuchlarning qiymati 
tayanchlarga o ‘rnatilgan podshipnik turiga bogMiq boMib quyidagicha 
aniqlanadi.
A. Val tayanchlariga zoldirli radial-tirak podshipniklar o'rnatilganda
F s=eRr,
bunda: e-koeffitsiyent qiymati 10.3 jadvaldan olinadi.
B. Val tayanchlariga konussimon rolikli podshipniklar oM'natilganda
Rs=0,83eR,
Podshipniklarni ishlashi normal boMishi uchun F a bo'ylama 
kuchning umumiy qiymati q o ‘shimcha bo‘ylama kuchlar qiymatidan 
katta boMishi kerak, y a ’ni F a>Fsmm. shart bijarilishi kerak.
Q o ‘shimcha bo‘ylama kuchlarning qiymatini aniqlash podshipnik­
larni tayanchlarga 
o ‘tkazish sxemasiga bogMiq boMib, quyidagicha 
aniqlanadi:
194

---

Podshipniklarning
yuklanishi
B o‘ylama kuchlar
R
si
>R
s
2; Fa>0
R a1=:R s1
Ra2= R at+Fa
Rsi< R
s
2 
Fa> R
s
2- R
s
]
Rs]< R
s
2 
Fa< R
s
2- R
si
Ra2=Rs2
R a(=Ra2-Fa