R. X. Maksudov

M U FTALAR
U m u m iy m a ’lu m o tla r
Muftalar val, truba va shunga o ‘xshash detallaming uchlarini 
o ‘zaro ulash uchun ishlatiladi va mexanik, elektrik, gidravlik turlarga 
boMinadi. Mashina detallari kursida faqat vallarga moMjallangan 
mexanik muftalargina o ‘rganiladi. Bunday muftalarning asosiy vazifasi 
vallarni o ‘zaro biriktirish bilan birga, ularning biridan ikkinchisiga 
aylanuvchi moment uzatishdan iboratdir. Muftalar vazifasi hamda 
tuzilishiga k o ‘ra bir necha guruhga bo‘linadi.
1. 
Doimiy 
biriktiri ladigan 
muftalar; 
bunday 
muftalardan 
foydalanilganda mashinaning ishini to ‘xtatmay turib, vallarni bir-biridan 
ajratib boMmaydi.
2. Boshqariladigan ulovchi muftalar; bunday muftalar vositasida 
mashina ishini to‘xtatmagan holda, zarur boMgan hollarda vallarni ulash 
yoki ajratish mumkin.
3. 0 ‘z-o‘zini boshqaruvchi (avtomatik) muftalar; bunday muftalar, 
mashinaning normal ishlashi uchun talab qilingan sharoit ta ’min- 
lanmagan 
hollarda avtomatik ravishda vallarni bir-biridan ajratadi va 
talab qilingan normal sharoit yaratilishi bilan vallar mufta vositasida 
avtomatik ravishda yana ulanadi.
Muftalarning asosiy xarakteristikasi bu uzatiladigan aylanuvchi 
moment. Muftalar o ‘zatilayotgan hisobiy momentga hamda mufta 
oMkazilgan val diametriga nisbatan tanlanadi.
Tx = k*T, 
[11.1]
bunda: 
K- ish rejimini hisobga oluvchi koeffitsiyent. Ish rejimi bir 
tekis boMganda 1 0 1 ,1 5 -1 ,4 ; ish rejimi o'zgaruvchan boMganda K = l,5 — 
2,0; ish rejimi zarb bilan boMganda K=2,5-3,0.
l l . l - § . D oim iy birik tirilad igan m uftalar
Muftalarning bu turlari o ‘qdosh boMgan vallarni o ‘zaro bir-biriga biror 
voMialishda siljishga yoM q o ‘ymaydigan, q o ‘zg‘almas qilib mahkamlash 
uchun ishlatiladi. Bu muftalarning eng ko‘p tarqalgani vtulkali va 
flanetsli muftalardir ( / / . / ,
11.2-rcism).
206

---

Slwrift
I variant