Radioeshittirish va televidenie studiyalarining tovush izolyatsiyalari

Telekommunikatsiya texnologiyalari:
Teleradioeshittirish

050-19 guruhi

Temirov Muxammadning
Individual loyiha fanidan
KURS ISHI
Mavzu: Radioeshittirish va TV studiyalarining tovush
Izolyatsiyasi.
Tashkent 2023

Radioeshittirish va televidenie studiyalarining tovush izolyatsiyalari

Tovush eshittirishning sifati ko‘p jihatdan eshittirish olib borilayotgan studiyaning akustik sifatlariga bog‘liq.
Yuqori sifatli tovush eshittirishni olish uchun maxsus akustik ishlov berilgan xonalar – studiyalar jihozlanadi. Belgilanishi bo‘yicha ular; radioeshittirish va televidenie studiyalariga bo‘linadi. Radioeshittirish studiyalari katta, o‘rtacha va kichik konsert, kamer musiqasi, nutq, hamda adabiy-dramatik studiyalarga bo‘linadi. Televidenie studiyalari ham shunday belgilanadi, faqat adabiy-dramatik studiyalar o‘rniga postanovka studiyalari deb ataladi.
Radioeshittirish va televidenie studiyalarining o‘lchamlari va shakli berilgan ijrochilar soni bo‘yicha “Oltin kesim” nisbat-laridan foydalanib, chiziqli o‘lchamlari: uzunligi ℓ, e’ni b va balandligi h tanlanadi.
Ko‘p hollarda studiyaning shakli konstruktiv nutai nazaridan to‘g‘ri to‘rt burchakli tanlanadi. Studiyaning o‘lchamlari alohida proporsiyalarni talab etmaydi. Studiyaning plani kvadratga yaqin bo‘lmasligining o‘zi yetarli, balandligi esa, studiyaning plandagi eng kichik o‘lchami yarmisidan katta bo‘lishi kerak. Bunda studiya o‘lchamlarining nisbati 5:3:2 yoki 2,6:1,6:1, ya’ni ℓ : b : h = 2,6:1,6:1. Xona uzunligi, eni va balandligi o‘lchamlarining bu nisbatlardan keskin farqlanishi akustik defektlarga olib kelishi mumkin. Studiyaning balandligi qurilish-arxitekturasining talablari bilan aniqlanadi: bir tomondan, studiyaning asosiy o‘lchamlari arxitektura proporsionalligi talablarini qondiradigan nisbatda bo‘lishi; ikkinchi tomondan studiya kompleksini bir binoda joylashtirganda balandligi bir-biri bilan va bino qavatlari balandligi bilan ham kelishtirilgan bo‘lishi kerak. Studiyaning tanlangan poli yuzasi va balandligi bo‘yicha uning hajmi va umumiy yuzasini aniqlash mumkin.
Radioeshittirish va televidenie studiyalarning klassifi-katsiyalari 1- jadvalda keltirilgan.
1-jadval

Studiyaning nomi	Studiyaning belgilanishi	Studiya polining yuzasi, m^2	Studiyaning balandligi, m	Ijrochilar soni, ^Nopt.
Katta TV studiya O‘rtacha TV studiya Kichik TV studiya	Musiqa, adabiy-dramatik eshittirishlar va ko‘p sonli ijrochilar ishtirokidagi murakkab dekoratsiyali sahnalarni tasvirga tushirish uchun Musiqa, adabiy-dramatik eshittirishlar va dekoratsiyasi murakkab bo‘lmagan kam sonli ijrochilar ishtirokidagi sahnalarni tasvirga tushirish uchun Adabiy- musiqa, kichik adabiy-dramatik eshittirishlar va dekoratsiyasi murakkab	1000 600 450 300 200 150 100 50-80	15 11,0 10,0 8,6 7,0 6,5 5,-6,0 4,-5,0	400 250 200 120 50 30 20 10-15

Diktor TV studiyasi Diktor telekommentator studiyasi

bo‘lmagan kam sonli ijrochilar ishtirokidagi sahnalarni tasvirga tushirish, ijtimoiy-siyosiy, adabiy, eksponat va modellarni namoyish etish uchun Diktor yoki notiqni (o‘rta yoki yirik planda) ko‘rsatish uchun Axborot eshittirishlari (diktorni ko‘rsatmasdan) Katta musiqa (katta simfonik orkestr, xor va b.q. ijrosidagi) tinglovchilar ishtirokidagi eshittirishlar Simfonik muzika (kichik sonli orkestr ijrosida), estrada va djaz muzikasini

60-80 12-15 650-1000 750

4,2-4,5 2,6-2,8 11,0-13,0 12

2-4 1-2 200-250 150

Radioeshit. katta konsert studiyasi RE katta KS (tinglovchilarsiz) O‘rtacha RE konsert studiyasi Kichik musiqa RE studiyasi RE kamer studiyasi

yozish uchun Katta bo‘lmagan orkestr va xor ijrolarini yozish uchun Kamer muzikasini ijro etish, solist-vokalistlar, kichik muzika eshittiri- shlari uchun Katta radio spektakllarni yaratish va uzatish uchun Badiiy o‘qishlar, kichik radio spektakllar uchun Informatsion eshittirishlar, so‘ngi axborot Adabiy-dramatik yozuvlarda maxsus effeklar yaratish uchun

350-450 250-300 150 150-200 100 26-30

8,5-10 8,0-8,3 6 6-6,5 5 3,2-3,5

40-65 30-35 10-15 20-30 10-15 2-4

Katta ADS studiya O‘rtacha ADS Nutq studiyasi Tovush so‘ndirilgan studiya

Fonogrammalarni qayta yozish, programma fragmentlarini konservatsiyalash uchun yozish Reverberatsiyasi o‘zgaruvchan jarangdor effektlarni yaratish uchun Ekspertiza o‘tkazish uchun

50 30-40 50 30-40

4 3,5 4 3,5

6-10 1-2 - -

Yuqori sifatli tovushlarni olish uchun studiyalar tashqi shovqinlardan yetarlicha himoyalangan bo‘lishi zarur.
Har qanday studiyaning akustik asosiy xarakteristikasi bu- reverberatsiya vaqtidir. Standart reverberatsiya vaqti deb, so‘nayotgan tovush energiyasining statsionar qiymatidan 10⁶ marta kamayishigacha o‘tgan vaqtga aytiladi, bu tovush energiyasining 60 dB gacha kamayishiga teng. Kichik reverberatsiya vaqti tovushni ma’yuslantiradi va ijrochidan baland ovoz talab etadi. Juda katta reverberatsiya vaqti tovushning «yog‘ilib ketishiga sababchi bo‘ladi, natijada bir bo‘g‘in ikkinchisiga qo‘shilib so‘z aniqligi, ravonligi pasayadi, musiqa ohanglari buziladi.
Tovush jaranglashi tabiiy bo‘lgan vaqtni optimal reverberatsiya vaqti deb ataladi. Optimal reverberatsiya vaqti ijro etiladigan musiqa asarlariga bog‘liq. 2-jadvalda studiyalarning optimal reverberatsiya vaqti va uning chastota xarakteristikasi berilgan.

Optimal reverberatsiya vaqti va uning chastota xarakteristikasi

Studiya turi	Hajm, m^3	^Topt 500^,^s	Chastota xarakteristikasining ko‘rinishi
Nutq (televizion, radioeshittirish) studiyasi Radioeshittirish konsert studiyasi Radioeshittirish katta konsert studiyasi Adabiy-dramatik blok Tovush so‘ndiril- gan adabiy- drama-tik blok Tovush	50-70 ≤ 3000 ≥3000 500-800 100-150 100-150	0,4-0,5 lgT = - 0,374+1/6 lgV 1,7-1,8 0,-0,6 0,2-0,25 3,0-3,5	Gorizontal-chiziqli Gorizontal-chiziqli , 125 Gs chastotada 50% gacha oshishi mumkin Gorizontal-chiziqli, 125 Gs chastotada 20- 30% oshishi mumkin 100-5000 Gs polosada gorizontal- chiziqli Gorizontal-chiziqli 150-3000 Gs polosada past va yuqori chastotalarda biroz pasayish bilan, gorizontal-chiziqli

so‘ndirilmagan adabiy-dramatik blok TV telepostanovkalar studiyasi TV maket-diktor studiyasi

≥3000 200-400

0,7-0,8 0,5

Gorizontal-chiziqli Gorizontal-chiziqli

Nutq studiyalarga bo‘lgan talab ijrochi tovushi tembrini o‘zgartirmay nutqning yuqori aniqligini saqlashdan iborat. Shuning uchun bunday studiyalar kichik reverberatsiya vaqtiga ega (0,5...0,6 s). Musiqa eshittirishlari uchun mo‘ljallangan studiya-larning reverberatsiya vaqti ancha yuqori (1,5...2,0 s). Turli dasturlar uchun optimal reverberatsiya vaqtini tanlash va shu yo‘l bilan optimal tovush yangrashini ta’minlash uchun reverberatsiya vaqtini o‘zgartirib turishga to‘g‘ri keladi. Buning uchun hozirgi vaqtda sun’iy reverberatsiya qurilmalari keng qo‘llaniladi.