Радиотехник тизимлар назарияси асослари

 ^ ( » '
0
^ +
P ^ ' ) “^ p c ' d p
bundan
c2 pdp
I ^ 4 
2 
*
y»?0-c 
+per )
dE_
p c 1 _ m 3c2 _
— ~ 3 .
(6.3.3)
dp 
E
mc~
Ikkinchi tomondan, vakuumda elektromagnit nurlanish uchun:
E ur = pc 
(6.3.4)
Diferensiallasak:
dEnur= c d p yoki
dE.
dp
*£- = c.
(6.3.5)
H ar doim J < c, shuning uchun
dE_ 
v 
dp )
,d P/
boTadi. Ya’ni
energiya va impuls saqlanish qonuni vakuum dato‘g ‘ri chiziq bo‘ylab tekis 
harakatlanayotgan zaryadli z a rra o ‘z energiyasi va impulsini elektromagnit 
nurlanishga sarflashini taqiqlaydi.
217
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

A gar zarra harakati m uhit sindirish k o ‘rsatkichi n > 1 bo‘lganda 
zarraning muhitdagi tezligi 9 yorug‘likning shu m uhitdatarqalish fazoviy
c
tezligidan katta bo‘lishligi >
9 > c '—~  zarra o ‘z energiyasini nurlashga
n
sarflashi mumkin bo‘ladi.
V avilov-Cherenkov nurlanishi qayiqni suvda tez suzib orqasidan 
tarqatgan to ‘lqiniga o ‘x shaydi. Qayiq tezligi tarqalay otg an to ‘lqin 
tezligidan katta bo‘lsa, to ‘lqin tarqalishi kechikadi. Qayiq orqasidan 
kengayib boruvchi to‘lqin fronti (qanot) hosil bo‘ladi. Qayiq tezligi to‘lqin 
tarq a lish tez lig id a n k ich ik y oki ten g b o ‘lsa bu nday tu lq in fro nti 
kuzatilmaydi.
Xuddi shuningdek, o ‘ta tez zaryadli zarra muhit sindirish ko‘rsatkichi 
n > 1 bo‘lgan muhitda tarqalishidan zarra elektr maydoni ta ’sirida o ‘z 
yo‘li atrofidagi muhit atomlarini qutblaydi. Zarra tezligi elektromagnit 
maydonning muhitda tarqalish fazoviy tezligidan katta boMgani uchun 
o ‘ta tez zarra o‘tib ketadi, qutblangan dipol kechikib qoladi. Kechikkan 
dipol kechikish o ‘qi bo‘yicha nurlaydi.
Zarratezligi 9 < c ’ bo‘lgandazarrao‘rniganisbatanm uhitatom larining 
q utb lan ish i sim m etrik (6 .5 -rasm ), n atijalov chi m aydon nol, dipol
nurlanishlarbir-birini so‘ndiradi. Zarratezligi 
S > c '= — boMgandamuhit
n
kechikkan dipollari kogerent nurlanishlarni hosil qiladi.