Радиотехник тизимлар назарияси асослари

h
A --
-----------
>
b u n d a
z a rra n in g n isb iy te z lig i, / / - k e ltirilg a n m assa,
118
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

M =
/771/77Q
W , + 777
' ,2R> Jl boshqachayozsak /*<9 ^
~ . Zarraningkinetik
2
2 i?
energiyasi:
tr
8 
p R 2
__________ (6,6-IQ- 7)2__________
8 ~ (1,67 ■
10~27 )(2,4 ■
10-13 
f  • 1,6 • 10"6
= l\ M e V
Shundayqilib,yadrokuchlariningta’sirradiusi chegarasidabo‘lishiuchun 
ikki nuklonning kinetik energiyasi eng kamida 71 MeV bo‘lishi kerak. Bu 
nuklonlami ushlab turuvchi potensial o ‘raning chuqurligidan ancha katta.
Demak, 2H - u y g ‘ongan holatda bo‘lolmaydi. 
/ \ E = 2,2 M e V 2H ning 
proton va neytronlari deyarli yarim vaqtini yadro kuchlari ta’siri sohasidan 
chetda o‘tkazadi.
Yadro potensiali sistemaning holatiga bog‘liq. Masalan, deytron 2H spini 
1 = 1 mavjud, 1 = 0 mavjud emas. Nisbiy harakat miqdoriga ham bog‘liq 
harakat m iqdori momenti h ju ft qiym atida tortishish kuchlari bor, toq 
qiym atida bunday k u ch lar y o ‘q. N uk lo nlarn in g sochilishi potensial 
energiyaga nuklonlar spin vektorlarining nisbiy joylashishiga va sistemaning 
o rb ital harakat m iqdori m o m en tig a b o g ‘liq lig in i k o ‘rsatuv chi had 
bo ‘lishligini talab qiladi. Spin orbital bog‘lanish borligini bildiradi.
Yadro potensiali almashinuvxarakteriga ega. Xuddi kimiyoviy bog‘lanish 
ikki atom orasidagi elektronlaming almashinuvi kabi yadro kuchlarini ikki 
nuklon orasidagi biror zarra vositasida bo‘ladi deb qarash kerak. Bundan 
nuklon murakkab deb qaramaslik lozim. Yapon olimi Yukava bo‘yicha 
almashinuv virtual zarralar bilan deb qaraladi. Virtual zarraiaming paydo 
bo‘lishi energiya saqlanishi zarra yashash vaqtining juda qisqaligi bilan 
tushuntiriladi.
Geyzenberg noaniqlik prinsipi ko ‘rsatishicha 
/ \ E ' & t 3 h, zarraning
yashash vaqti: A/ ^
h
A
E
----
Y , ta ’sir radiusi R = c&t t  
.