Rajabov Ruslan 221 menejment (tbb). Absolyut renta

Absolyut renta. Ko`pgina mamlakatlarsa qishloq xo`jaligida yerga xususiy mulkchilik monopoliyasi sharoitida ishlab chiqarishni olib

1
borishga to`gri keladi. Hozirgi davrda yerga xususiy mulkchilik bilan bir qatorda boshqa mulkchilik shakllari ham mavjud. Masalam, davlat mulki, vaqf (machit, cherkov) mulklari va boshqalar.
Absolyut renta – Yerga bo`lgan mulkchilik monopoliyasi ijaraga beriladigan barcha yer uchastkalarining sifatidan qat`iy nazar, yer egalariga absolyut renta deb atalgan rentani olishga imkon beradi.
Bulardan xulosa qiladigan bo`lsak renta bizning til bilan aytganda ijara deganni bildiradi ekan. Demak absolyut yer rentasi yerni egalari tomonidan yerda ishlovchi insonlarga ijara qilib beriladi va ulardan ma`lum miqdorda ijara haqqi olinadi. Lekin agarda shu yer egalari tomonidan berilgan yerlarda boshqa qurilgan bino yoki inshootlar bo`lsa bular u renta hisobiga kirmaydi va ular uchun alohida haq olinadi. Masalan, sizda bir katta yer bor va siz undan foydalanmaysiz lekin u uchun har yili soliq to`laysiz, bunday vaziyatda siz faqat zarariga ishlaysiz. Lekin siz bu yerni kimgadir ishlamoqchi bo`lgan insonga berasiz masalan dehqonchilik uchun mo`ljallangan yer bo`lsa fermerlarga yoki dehqonlarga berasiz va undan absolyut yer rentasini olasiz. Agarda shu yeringizda qandaydir bin ova inshootlar ham joylashgan bo`lsa unda tadbirkorlar uchun ijaraga berasiz va siz bira to`la ham yer uchun absolyut yer rentasini olasiz, ham bin ova inshootlaringiz uchun alohida ijara haqqi olasiz. Manashu vaziyatlarda biz absolyut rentani ko`rishimiz mumkin.
Endi esa absolyut rentaning hosil bo`lish shart sharoitlariga keladigan bo`lsak. Absolyut rentani moliyaviy moliyalashtirish uslubining hosil bo`lishi uchun kelajak proyektlarini to`g`ri tanlash, yaxshi portfel tuzish va moliyalashtirish bo`yicha yangicha tajribaga ega bo`lish so`raladi. Shuning uchun moliyalashtiruvchilar uchun absolyut rentaning hosil bo`lish shart-sharoitlari va qulayliklari juda muhim. Biz absolyut rentani hosil qilishimiz uchun bir nechta shartlarni bilishimiz va ularni birlashtirishimiz kerak bo`ladi. Shartlar esha quyidagilardan iborat:

1. 
   Bizda mavjud bo`lgan miqdorlar:
   

Absolyutrentani hosil qilish uchun yer egasi tomonidan ijara haqqiga qo`shimcha kapital qo`shilmaydi. Shundan kelib chiqib yer egasi qo`shimcha kapitalni o`zi qoplashi lozim va yer egasi moliyalashtirishda qatnashish huquqini olish uchun yer egasi talab etilgan eng kam miqdorni tayinlashi ya`ni yo`yishi kerak.

2. 
   Oldindan kelishilgan muddat:
   

Absolyut yer rentasining oldindan kelishilgan muddati kam vaqtga


2
beriladi va yer egasi tomonidan oldindan kelishilgan vaqtda huquqbuzarlikka olib kelish haqqini to`ldirish kerak bo`ladi. Bunaqa vaziyatlarda yer egasi va moliyalashtiruvchilar tomonidan kelishilgan vaqt ichida daromadni hosil qilishi va ijarani qoplashi talab etiladi.
Tepada aytib o`tilganidan kelib chiqqan holda uchinchisi huquqbuzarlikka olib kelishi mumkin vaziyatdi haqni to`lash:
Absolyut yer rentasini moliyalashtirish usulida yagona manba bu huquqbuzarlikka olib keluvchi haqni to`lash lozimligini bildiradi. Shuning uchun yer egasi tomonidan qayta ishonchli capital ishlashini ta`minlash uchun bu haq uchun to`lovda ko`p miqdorda pul sarflanadi.
Absolyut yer rentasini hosil qilishimiz uchun bizga xavfsizlik juda muhim o`rin tutadi va to`rtinchi shartda ko`rsatilib o`tiladi:
Absolyut yer rentasining yuqori xavsizlik tizimini ta`minlash muhim ahamiyat kasb etmasdan qolmaydi albatta. Xavfsizlikni ta`minlash uchun yer egasi tomonidan oldindan kelishilgan vaqtga qadar pul ya`ni mablag`lar xavfsizlarda (inson, bank yoki boshqa omillar ishtirokida) saqlanishi lozim deb hisoblanadi.
Beshinchi ya`ni oxirgi shartimiz portfel tarkibini boshqarish beshinchi shart bilan tanishtirmasimdan oldin portfelni boshqarish nimaligi haqida biroz ma`lumot berib o`taman:
Portfelni boshqarish – u mijoz bo`ladimi, kompaniyami yoki muassasaning uzoq muddatli moliyaviy maqsadlari va xavf-xatarlarga chidamliligiga javob beradigan investitsiyalar guruhini tanlash va nazorat qilish san`atidir.
Ko`pchilik insonlar o`zlarining investitsiya portfelini boshqarishadi va bu ularni muvaffaqiyatga olib keladigan portfelni yaratish va texnik hizmat ko`rsatishning asosiy elementlari, masalanaktivlarni taqsimlash, diversifikatsiya qilish va muvozanatni tiklashni asosiy tushunishni talab qiladi,
Absolyut yer rentasining yuqori darajadagi daromad tayinlash uslubi yuqorida aytib o`tilgandek portfel tarkibini boshqarishga tayanib ish yuritishini anglatadi. Bu usuldan kelib chiqadiki, portfel tarkibini to`g`ri va oldindan aniqlangan kelajak proyektlari tizimli xisob-kitoblar asosida yig`ish kerakligini bildiradi.
Absolyut yer rentasini hosil qilishimiz uchun bizga yuqorida sanab o`tilgan beshta shartlarni hammasini birlashtirishimiz shart va zarur. Agarda bu shartlardan qayssidir bittasi bo`lsa ham qatnashmasa biz absolyut rentani hosil qila olmaymiz.


3