“raqamli iqtisodiyot” fanining shakllanishi, maqsadi va vazifalari farxod mulaydinov

“RAQAMLI IQTISODIYOT” FANINING SHAKLLANISHI, MAQSADI VA VAZIFALARI

FARXOD MULAYDINOV

Davlat va jamiyat boshqaruvi, ijtimoiy sohada ham raqamli texnologiyalarni keng joriy etib, natijadorlikni oshirish,  bir so‘z bilan aytganda, odamlar turmushini keskin yaxshilash mumkin. Sh.M.Mirziyoyev

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti-ning 2018 yil 19 fevraldagi PF-5349 sonli “Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalari sohasini yana-da rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Farmoni O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 3 iyuldagi PQ-3832-sonli “O‘zbekiston Respublikasida raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarori O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2018 yil 31 avgustdagi “O‘zbekiston Respublikasida raqamli iqtisodiyotni joriy qilish va yana-da rivojlantirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida” qarori

RAQAMLI IQTISODIYOT BU?

Raqamli iqtisodiyot

Raqamli texnologiya

Raqamli iqtisodiyot – bu intellektual faoliyat mahsuli hisoblanib, uzoq davrda shakllangan murakkab tizim sifatida uning tarkibi texnik, axborot, matematik taʼminotidan iborat bo‘lib, real sektorlarni ijtimoiy-iqtisodiy faoliyatini raqamli texnologiyalarni keng qo‘llashga asoslangan tizimdir.

Raqamli iqtisodiyot (veb, internet iqtisodiyoti, elektron iqtisodiyot) - bu raqamli texnologiyalarga asoslangan elektron biznes va elektron tijorat, ular tomonidan ishlab chiqarilgan va sotiladigan raqamli tovarlar va xizmatlar bilan bog'liq iqtisodiy faoliyat. Raqamli iqtisodiyotning xizmatlari va tovarlari uchun to'lovlar ko'pincha raqamli valyutada (elektron pul) amalga oshiriladi.

https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D1%84%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D0%BA%D0%B0

Konsepsiya

Raqamli iqtisodiyot tushunchasi 20-asrning so'nggi o'n yilligida paydo bo'ldi. 1995 yilda Nikolas Negroponte atomlarni qayta ishlashdan bitni qayta ishlashga o’tishda metaforasidan doydalandi. Bunda klassik tovarlarni "fizik“ (og'irlik, xom ashyo, transport) amalga oshirishda kamchiliklarini va yangi iqtisodiyotni afzalliklarini e’tirof etgan holda klassik tovarlarning yetishmasligi va yangi iqtisodiyotning (tovarlar og'irligining yo’qligi, virtualligi, deyarli xom ashyo kerak bo’lmasligi, bir zumda global harakat qila olishi) afzalliklarini e’tirof etgan.

Raqamli iqtisodiyot tarixi

1995- yil
Raqamli iqtisodiyot
Algoritm

Algoritm

1849 yilda fransuz sharqshunos olimi Jozef Tussen Reyno (1795-1867) bu atamaning “Al-Xorazmiy” so‘zidan kelib chiqqanligini asoslab berdi. Shunday qilib, “algoritm” – “Al-Xorazmiy”ning lotincha ifodalanishi natijasida hosil bo‘lgan.

Al-Beruniyning eʼtiborga molik fikrlaridan biri shuki, jamiyatning shakllanishi va rivojlanishida muhim rol iqtisodiy omillar – moddiy neʼmatlar ishlab chiqarish, mehnat taqsimoti va tovar-pul muomalasi haqidagi fikrlaridir.

Agar raqamli iqtisodiyotning to‘la va chuqur tushuna olmasak, biz hayotimizda juda ko‘p narsa yuqotamiz, yaʼni biznesda sarmoyalarni, taʼlimda kerakli bilimlarni egallay olmaymiz, byudjetdan xarajatlar va daromadlarni, soliq tushumlarini, pul oqimlarini, bank ishlarini davlat boshqaruvlarini ahamiyatiga baho bera olmaymiz.

Milliy iqtisodiyotning real sektorida ham, raqamli iqtisodiyotda ham faoliyat yuritayotgan tadbirkorlarning aksariyati uchun raqamli iqtisodiyot oxirigacha tushunarli emas. Raqamli iqtisodiyotning harakatga keltiruvchi asosiy va samarali kuch – bu davlat, asosiy buyurtmachi va isteʼmolchi hisoblanadi.

Raqamli Iqtisodiyot

Raqamli Iqtisodiyotning shakllanishi

Nobel mukofoti sohibi V.Leontyev tomonidan o‘tgan asrning 20-yillarida yaratilgan tarmoqlararo balans modeli (xarajat – ishlab chiqarish) yuqori unumli EHM-texnik vositalarning yo‘qligi, ixtiro qilinmaganligi sababli 1960 yilgacha amalda qo‘llanilmadi.

Raqamli Iqtisodiyot faoliyatini tashkil etish uchun 2 yoʻnalishli bilimlar darkor:

- Iqtisodiy nazariya

-Tahlil

-Makro va Mikroiqtisodiyot

-Strategik rejalashtirish

-Menejment

-Marketing

-Matematika

-Ekonometrika

-Axborot texnologiyalari

-Dasturlash

-Modellashtirish

Raqamli iqtisodiyot muqobil faoliyat ko‘rsatishining asosiy shartlari – innovatsion yondoshuv asosida mavjud intellektual potensialdan, texnika texnologiyalardan samarali foydalanishdir.

“Raqamli iqtisodiyot” fanining asosiy maqsadi, talablarda axborot-kommunikatsiya texnologiyalardan keng foydalana bilish, ijtimoiy-iqtisodiy faoliyatlarida – boshqarish, rejalashtirish hamda istiqbolni belgilashda ijobiy ko‘nikmalarni shakllantirishdan iborat.

Raqamli Iqtisodiyotning hayotimizga kirib kelishi:

RAQAMLI IQTISODIYOT VA OʻZBEKISTON

“Axborot texnolgiyalariva kommunikatsiya sohalarini rivojlantirish

Al - Xorazmiy “Al-kitob al-muxtasar fi xisob al-jabr va al-muqobala”

“AL-jabr “

“Al- muqobalaʻ = Tenglamalar

Algoritm

IQTISODIYOT

AKT ( Axborot - Kommunnikatsion Texnologiyalar )

• “Axborotlashish”
• “Kompyuterlashish”
• “Elektron Hukumat”
• “Elektron Boshqaaruv”
• “Ochiq Taʻlim”
• “Aqlli Oʻyinlar”
• “Aqlli shaharlar”

Eʻtiboringiz uchun rahmat!