Ravhan hamdamovich ayupov raqamli iqtisodiyot va elektron tijoratda yangi texnologiyalar o’quv qo’llanma

Botnet yoki botlar – robot va Network so’zlaridan olingan bo’lib, zararli 
(yoki qandaydir, insonlar uchun foydali bo’lgan) dasturiy ta’minot o’rnatilgan 
komp’yuterlar bo’lib, ular tashqaridan mahsus dastur bo’yicha boshqarilina 
oladilar. 
Bek-ofis – kontentni boshqarish tizimi yoki qandaydir jarayonning 
ma’lumotlar bazasi. 
Biznes-model – bu daromadni yaratish uslubini aks ettiruvchi korxona 
tomonidan ishlab chiqarilgan tovar tamoyili va mohiyatining mavhum 
ko‘rinishidir. Tovarlarni an’anaviy do‘konlar orqali emas, balki xaridorlarga 

---

523 
bevosita interfaol sotish Yangi biznes-modelini ifoda etadi. Kitob do‘konlari 
elektron kitoblarni vositachilar yordamisiz bevosita xaridorlarga sotib, ushbu 
biznes-modelni amaliyotda qo‘llaydi. Sarmoyadorlar o‘z bitimlarini yuqori 
komission foizlarni undiradigan universal chakana brokerlarga murojaat 
qilmasdan, bevosita Internet orqali arzon moliyaviy axborotdan foydalanishlari 
mumkin. Agar biznes-model faqatgina Internetga asoslangan bo‘lsa, u holda uni 
sof o‘yinchi deydilar. 
Bilim– ma’lum qiymatga ega axborotlashgan mahsulotlar yig‘indisi. 
Tayanch bilimlarga ta’lim muassasalarida o‘rgatiladigan axborotlashgan 
mahsulotlar ta’alluqlidir. 
Bilimlarni boshqarish – bu bilimni identifikatsiya qilish, bilimni 
boshqarish, bilimni rivojlantirish va undan foydalanishdir. U bilimlarni qanday 
olish, uni tarqatish, o‘zgartirish, undan foydalanish hamda firma uchun zarur 
amaliy ustunliklarni uzluksiz topish bilan shug‘ullanadi. 
Bilimlar kapitali – bu kompaniyaning bilimlarni egallash, ishlab 
chiqish va ulardan foydalanish uchun sarflagan sarmoyalaridir. Bilimlar 
kapitalining muhim tarkibiy qismi kompaniyaning intellektual mulki 
hisoblanadi.