Ravhan hamdamovich ayupov raqamli iqtisodiyot va elektron tijoratda yangi texnologiyalar o’quv qo’llanma

HSM – Hardware Storage Module - havfsizlik tizimlarining ko’pchilik 
turlarida kalitlar saqlashning apparat modullarida yoki smart kartalarda 
saqlanadi 
Ochiq kalitlar texnologiyasi - Shifrlashning ikkinchi usuli hisoblanib, 
uni 
asimmetrik 
kriptografiya 
deb 
ham 
atashadi. 
Ushbu 
usuldan 
foydalanganda ikkita kalitdan foydalaniladi: ochiq (ommaviy) va yopiq 
(mahfiy) kalitlar 
“shaffof” 
shifrlash 
dasturlari 
- 
o’z 
komp’yuteringizdagi 
ma’lumotlarni shifrlab qo’yishning bir necha xil usullari mavjud bo’lib, 
ularning ichidan foydalanuvchi uchun bilinmaydigan “shaffof” shifrlash 
dasturlaridan 
foydalanish 
tavsiya 
etiladi. 
Bunday 
programmalar 
komp’uterning mantiqiy disklarini shifrlash uchun ishlatiladi. 
RSA (Random Signature Algoritm) - asimmetrik shifrlash algoritmi.
DSA algoritmi - (Digital Signature Algorithm) - 1981 yilda yaratigan 
bo’lib, elektron raqamli imzo uchun AQSH standarti (Digital Signature 
Standart – DSS) sifatida ishlatiladi. 
ГОСТЗ 34.11-94 - Rossiyada qo’llaniladigan standart xesh-kattalikni 
aniqlash standarti (yoki xesh-funktsiya) bo’lib, u 32 bayt kattalikda 
hisoblanadi. 
MDx (Message Digest) – chet mamlakatlarda eng ko’p tarqalgan 
xeshlashtirish algoritmlari oilasi. Masalan, MD5 Microsoft Windows ning 
oxirgi versiyalarida foydalanuvchi parolini 16 baytli songa aylantirish uchun 
foydalaniladi. 

---

545 
SHA-1 (Secure Hash Algorithm) – kirish ma’lumotlarini 20 baytli 
xesh-miqdorga aylantirishning hisoblash algoritmi. Bu algoritm ham jahon 
miqyosida keng tarqalgan bo’lib, ko’pincha ma’lumotlarni himoyalashning 
tarmoq protokollarida ishlatiladi