Referat \ Bajardi: Yo’liyeva M. Sh Tekshirdi: Kichik biznes obektlari, subektlari va shakllari

Xo‘jalik jamiyatlari vа shirkatlari — bu ikki yoki undan ortiq yuridik shaxslar, yuridik va jismoniy shaxs, shuningdеk jismoniy shaxslar o‘rtasida o‘zaro ko‘ngilli bitm asosida mulkni umumiy manfaatni ko‘zlovchi tadbirkorlik harakatini uyushtirish maqsadlarda tashkil qilinadigan korxonadir. Xo‘jalik jamiyatlari va shirkatlari yuridik shaxs bolib, o‘z nomidan faoliyat kўrsatadi, o‘z raxbariyati va ofisiga ega bo‘ladi.U shartnoma asosida tashkil qilinadi, uning qatnashchilari avvalo o‘zining va boshqa a’zolarning manfaatini ko‘zlab harakat qiladilar.
Xo‘jalik jamiyatlari vа shirkatlari asosiy ta'sis xujjati bo‘lib ta'sis shartnomasi va ustav xisoblanadi xamda:
Aktsionеrlik tashkilot ustav asosida faoliyat yuritadi.
Ma'suliyati chеklangan jamiyat ta'sis shartnomasi va ustav asosida faoliyat yuritadi.
To‘liq va komandit shirkatlar ta'sis shartnomasi asosida tashkil etiladi va faoliyat yuritadi.
Xo‘jalik jamiyatlari va shirkatlari mulkida barcha qatnashchilarning xissasi ularning ustav kapitaliga qoshgan xissasiga mutanosibdir.
Xo‘jalik shirkatlari - bu shaxslarning shunday birlashmasiki, unda ta'sichilar ta'sischilar faqat mulkiy badallar bilangina emas, balki shaxsiy faoliyati bilan xam qatnashadilar. Xo‘jalik shirkatlarining asosan to‘liq va kommandit (aralash) shakli mavjud.
 To‘la shirkat - bu barcha qatnashchilar birgalikda birgalikda faoliyat yuritadigan va va shirkatning barcha majburiyatlar bo‘yicha unga tеgishli bo‘lgan mulk asosida birgalikda javogar bo‘lgan shirkatdir.
Kommandit(aralash) xo‘jalik shirkati shirkatchiligi dеb shunday shirkatga aytiladiki, unda shirkatning majburiyatlari bo‘yicha o‘zining barcha mulki bilan ma'suliyatli bitta va undan ko‘p qatnashchilar bilan birgalikda bitta yoki bir nеchta qatnashchilar (kommanditistlar) xam bolib, ularing ma'suliyati faqat o‘zlari qo‘shgan xissa bilan bеlgilanadi.

Xo‘jalik shirkatchiligining tadbirkorlikning boshqa tashkiliy huquqiy shakllari oldidagi afzalliklari quyidagilar: o‘zining pul mablag‘lari bilan biroz quvvatliroq; qarorning qabul qilinishida zaruriy mustaqilliq erkinlik va tezkorlikni ta’minlaydi; begona investorlarning kapitalini jalb qilish imkoniyati mahsulot, ish va ko‘rsatiladigan xizmatning raqobatdoshligini oshirish uchun sharoit yaratadi; boshqaruv tizimi amaldagi ishlab chiqarish harajatlarini kamaytiradi, shirkatchilik a’zolarining ishiga yuqori darajadagi qiziqishi. Shirkatchilik uchun foydali bo‘lgan barcha narsa uning har bir a’zosi uchun ham foydalidir.
Xo‘jalik shirkatchiligining kamchiliklari: barqaror emaslik; a’zolarning cheklanmagan javobgarligi, bir a’zoning xatosi boshqa a’zolarning ham harob bo‘lishiga olib keladi.