Referat Bajardi: 1-kurs 104 guruh talabasi Sultanova Sh. Badiiy matnda ma’no va mazmun Reja

https://arxiv.uz/ru/documents/referatlar/tilshunoslik/tinish-belgilarining-ishlatilishi
Monologik nutqning elementlari
Monologik nutq — soʻzlovchining oʻziga qaratilgan, boshqa shaxsning tinglash va javob berishini eʼtiborda tutmaydigan nutq shakli. Ayrim dramatik asarlarda personajning Monologik nutqi tomoshabinga qaratilgan boʻladi. Monologik nutq nasriy asarlarda ham bor. Nazmda esa asosiy nutq shakllaridan biri hisoblanadi. Baʼzan Monologik nutqda asarning kulminatsion nuqtasi bayon etiladi. Monologik nutq uchun, odatda, tuzilish va mazmun jihatdan oʻzaro bogʻliq, oʻziga xos kompozitsion qurilishga va mantiqiy tugallikka ega boʻlgan matnning maʼlum boʻlagi xos boʻladi. Monologik nutq ogʻzaki (nutq bayon qilish) yoki yozma (publitsistika, memuarlar, kundaliklar) shaklida ifodalanishi mumkin. Monologik nutqning ogʻzaki shaklida ohang (intonatsiya) muhim oʻrin egallaydi, yozma Monologik nutqda esa ohang matnning sintaktik konstruk-siyasiga, mantiqiy urgʻu tushuvchi soʻzlarning joylashish oʻrniga bogʻliq. Monologik nutq notiqning asosiy nutqiy shakllaridan hisoblanadi; lingvo-stilistik usul boʻlib, bir qancha turlari mavjud. Mas, taʼsir qiluvchi (targʻib qiluvchi) Monologik nutq, dramatik Monologik nutq, lirik Monologik nutq, hikoya qiluvchi (axborot beru vch i) Monologik nutq Monologik nutqning ochiq nutq va ichki nutq kabi koʻrinishlari mavjud; ochiq Monologik nutqda personaj oʻz nutqini ovoz chiqarib bayon etadi; ichki Monologik nutqda monolog personajning ichki nutqi, oʻylari shaklida namoyon boʻlad
Bolalarda grammatik tizimni – sintaksis, morfologiya, so’z hosil
qilishni shakllantirish o’zining alohida xususiyatlariga ega bo’lib, ularni rivojlantirish uchun pedagog turli vositalarni qo’llashi darkor. Morfologiya va so’z hosil qilishni o’zlashtirish uchun rag’batlantiruvchi til o’yinlari; sintaksisni rivojlantirish uchun esa, keng fikr bildirish uchun motivatsiyani yaratish muhim.
Ma’lumki, bolalar o’z iqtidoriga qarab turlicha darajada rivojlanadi va o’z navbatida pedagogning rahbarligi ham bosqichli xususiyatga ega bo’ladi. Bola hayotining beshinchi yilida pedagog rag’batlantirishga (gap so’z hosil qilish va so’z ijodkorligi xususida bormoqda); oltinchi yilda – gap tarkibini eng oddiy tahlil qilish, nutqning grammatik to’g’riligini shakllantirishga (so’z o’zgartirishda); yettinchi yilda – hosila so’zlar o’rtasidagi rasmiy-semantik munosabatlarni oddiy tahlil qilishga, nutqiy ijodkorlikka, murakkab sintaktik tuzilmalarni ixtiyoriy tuzishga alohida e’tibor berishi lozim.
Didaktik o’yinlar va grammatik mazmundagi mashqlar — bolalarning tilga oid o’yinlarini, ularning grammatik sohasidagi faolligini rag’batlantirishning muhim vositasidir. Pedagog bolalarga so’z birikmasini o’ylab ko’rish, so’ngra gapda so’zlarni bir-biri bilan to’g’ri bog’lash qobiliyatini o’rgatishi zarur.
Shunday qilib, nutqning grammatik tizimini shakllantirish jarayonida sintaktik birliklar bilan amallar bajarish ko’nikmasi shakllanadi, muayyan muloqot sharoitida va ravon monologik fikrlarni tuzish jarayonida til vositalarini ongli ravishda tanlash ta’minlanadi. Bola nutqi, agarda u atrofdagilarga tushunarli bo’lsagina ishonchli muloqot vositasi bo’lib xizmat qiladi. Bu esa fikrni so’zlarda izchil, ravon va to’liq ifodalashga, aniq so’zlarni tanlashga, talaffuzning sofligi va to’g’riligiga bog’liq. Qulay shart-sharoitlarda u yoki bu darajada ushbu xususiyatlar bolada aniq reja asosida o’qitish, turli metodik usullarni qo’llash yo’li bilan hosil qilinadi. Tarbiyachi bolalarning tafakkurini va uning nutqining barcha jihatlarini, shu jumladan, obrazlilikni ham ularga atrofdagi hayot, oila va maktabgacha ta’lim tashkilotsining maishiy hayoti, kishilar mehnati, ijtimoiy voqea va hodisalar bilan, jonli tabiat va predmetli olam bilan tanishish imkonini beradigan darajada rivojlantiradi. Maktabgacha yoshdagi bolalar borliqni faol qabul qiladilar va atrof-muhitdagi hayotga qo’shilib ketadilar, bu esa ularda so’z zaxiralarining tez ortishiga olib keladi. Bolaga bir turdagi tuzilmalardan foydalanmagan holda so’zlarning to’g’ri tartibini qo’llashni o’rganishda yordam beradigan mashqlarga alohida e’tiborni qaratish zarur. Muhimi, bolada gap tarkibi haqida va har xil turdagi gaplarda leksikadan to’g’ri foydalanish haqida oddiy tasavvurlar shakllansin. Buning uchun bolalarga gapda so’zlarni biriktirishning turli usullarini, so’zlar o’rtasidagi ayrim mazmunli va grammatik bog’liqliklardan foydalanishni hamda gapni intonatsion jihatdan rasmiylashtirishni o’rgatish zarur.
Monolog nutq yoki monolog - bir kishi, boshqalar faqat tinglab ifoda so’z bir shaklidir. u oyatlarini ko’pincha bir xil ko’lamini va mavjud bayonotlar uzunligi bor matn tuzilishini, va monolog mavzusi bayonotlar kursi o’zgarishi mumkin.
Bog’liq monolog nutq ikki asosiy turga bo’linadi. birinchi - tinglovchi mos yozuvlar. Bu siz odamlar juda ko’p, tinglovchi uchun apellyatsiya yoki tinglovchilarning bir nechta o’qib bo’lgan, bir xabar bo’lishi mumkin. Bu monolog misollar o’quv ma’ruza yoki taqdimotlar, bo’lib xizmat qilishi mumkin notiqlik, sud nutqida.
Ikkinchi turdagi monologi - bu o’zingiz bilan suhbat bo’ladi. Bunday monolog noma’lum tinglovchini qaratilgan va shuning uchun javob mo’ljallanmagan.
tilshunoslik nuqtai, monologlari bir necha xil turdagi nazaridan. Ular kommunikativ bog’liq so’z funktsiyasi maktab davomida hali barcha ta’lim: Sharh, xabar, hikoya. hikoyasiga uchun fitna, asosan aloqalarni va izolyatsiya borligi bilan xarakterlanadi. Bu holda, monolog nutq ko’pincha ishlatiladi. aniq xronologik ketma-ketlikda bilan xarakterlanadi ko’proq xabarlar uchun. Bu, shuningdek, so’z turi tasvirlash uchun ishlatiladi - eng aniq tasvirlangan ob’ektini tavsiflovchi faktlarni bo’lishi kerak.
to’g’ri, karnay izhor va tugatish, ularning o’z fikrlarini, birlashtirish iboralar turli, allaqachon bilib nutq dizaynidan qo’shing va o’zgartirish va faktlarni muhokama qilish, ularning maqsadlariga muvofiq ularni moslashtirish va voqealar ma’lum sabablari oshkor qobiliyatini talab monolog.Ta’lim monologic nutq - bir shaxs muayyan ko’nikma va nutq namunalari orqali o’z fikrlarini izhor qilish imkoniga ega bo’ladi. Ya’ni, odamlar allaqachon til materiallari o’rgandim va ongli ravishda o’z fikrlarini izhor nutq namunalari va foydalanish kulgili nuqtai nazaridan tuzatish o’rganish.
mahorat vakolatli monolog so’z qoniqarli darajada uchun, talabalar quyidagi ko’nikma va qobiliyatini rivojlantirish kerak:

1. 
   bir tanish mavzu bo’yicha hikoyasiga va tavsiflovchi xabarlar qurilish, siz rasmlar, fayllar, taqdimotlar tayanib mumkin.
   
2. 
   darslarida foydalanish xos takliflar bo’lishi bir-biri bilan ularni bog’lovchi, izchil xabarlar.
   
3. 
   bilan yoki usiz tuzilgan reja quyidagi fikr ifoda tavsiflovchi matnlar, bo’ling. matn o’z taassurotlari bilan izhor shaxslar borligi bilan xarakterlanadi tadbir tasvirlab mumkin.
   

Monolog nutq qo’llab farq mashqlar yordamida yaxshilandi.

1. 
   reja yoki vaziyat bo’yicha qo’llab-quvvatlash bilan mashqlar.
   
2. 
   to’liq moddiy qo’llab-quvvatlash bilan mashqlar, masalan, savollarga yoki ish yoki film tavsifini javob.
   
3. 
   to’liq matn qo’llab-quvvatlash bilan amalga oshiradi.
   
4. 
   Visual vaziyat, masalan, talabalar oldida joylashgan mavzuning bayoni tayanib Vocabulary.
   
5. 
   tayyor tuzilishi uchun qo’llab-quvvatlash, yoki mantiq tutashuv bilan Vocabulary. Misol uchun, "Men yaxshi qilyapman." "Men yaxshi ko’raman" yoki
   

https://uz.delachieve.com/monolog-nutq-uning-xususiyatlari-va-xususiyatlari/