Referat jumisi orınlaǵan: Amaniyazov t qabıllaǵan: Qutıbaeva e nókis-2023

Tiykarǵı bólim

1. 
   Konstituciyalıq huqıqtıń metodologiyalıq tiykarları
   

Ózbekstan Respublikasında shaxs-màmleket qatnasıqların belgilew, hàkimiyattı shólkemlestiriw, màmleket hàm jàmiyetlik birlespeler qatnasıǵın ornatıwda ózine say bolǵan joldan barıwı menen birge dúnyada bul tarawda qolǵa kiritilgen, ulıwma belgilengen principlerge tiykarlandı.
Màmleketimizde bazar ekonomikasınıń qàliplesiwi jańa qatnasıqlardı payda etti, olardı huqıqıy tàrtipke salıw keńeyip bardı.
Alıp barılıp atırģan reformalar nàtiyjesin jànede asırıw, màmleket hàm jàmiyettiń hàr tàrepleme hàm tez pàt penen rawajlanıwı ushın shàrayatlar jaratıw, màmleketimizdi modernizaciya qılıw hàmde turmıstıń barlıq tarawların liberallastırıw boyınsha ústinlikke iye baģdarların àmelge asırıw maqsetinde «Ózbekstan Respublikasın jànede rаwаjlаndırıw bоyınshа Háreketlеr strаtеgiyası haqqında» 2017 jılı 7-fevralda PF-4947-sanlı Prezident Pàrmanı qabıl etilgen edi. 2017-2021 jıllаrdа Ózbekstan Respublikasın rаwаjlаndırıwdıń bеs tiykarģı baģdarları bоyınshа Háreketlеr strаtеgiyasındа mámlеkеt hám jámiyеt qurılısı sistemasın jеtilistiriwdiń ústinlikke iye baģdarları belgilengen, bul bоyınshа bir qansha wazıypalar hàm ilаjlаr názеrdе tutılǵаn.
Mine usı wazıypalardı úyreniw zàrúrligi Konstituciyalıq huqıqtıń wazıypaların da keńeytip bardı.
Puqaralıq jàmiyetin rawajlandırıw wazıypası demokratıyalıq institutlardı, puqaralıq jàmiyeti institutları iskerligin jànede jetilistiriw, màmleket penen màmleketlik emes shólkemler qatnasıǵın jańasha túrde shólkemlestiriw, jàmiyetlik sheriklikti jolǵa qoyıw, màmleketlik uyımlardıń jumısı ústinen jàmiyetlik qadaǵalawdı ornatıw, puqaralardıń huqıq hàm erkinliklerin sud arqalı qorǵawdı jànede keńeytiw sıyaqlı konstituciyalıq huqıq pàni aldına da jańa wazıypalar qoyadı. Bul wazıypalar tereń izertlew islerin alıp barıw zàrúrligin tuwdıradı.
Konstituciyalıq huqıq pàni óz aldına qoyǵan wazıypalardı orınlawı ushın màlim bir usıllarǵa súyenedi, bular: tarıyxıy, salıstırmalı-huqıqıy, logikalıq, sistemalı, statistikalıq, socialogiyalıq, matematikalıq usıllar bolıwı múmkin.
Konstituciyalıq huqıq pànin úyreniwde biliw teóriyasınıń tómendegi metodları keń túrde qollanıladı.
Tariyxıy usıl – bul tarawdaǵı àwelgi huqıq normaları, olardıń jàmiyetlik qatnasıqlarǵa tàsirin úyreniw arqalı, hàzirgi kún ushında tuwrı keletuǵın huqıqıy normalardı qollanıw, jetilistiriw imkanıyatın beredi.
Salıstırmalı - huqıqıy usıl arqalı hàr qıylı màmleketlerdiń konstituciyalıq huqıqı hàr tàrepleme salıstırıladı, analız etip bahalandı hàm biziń shàrayatımızǵa say tàreplerin alıw haqqında usınıs hàm pikirler payda boladı.
Sistemalı usıl arqalı konstituciyalıq huqıq institutların sistemalıq túrde úyreniliwi támiyinlenedi. Bul usıl arqalı konstituciyalıq huqıqtıń ulıwma huqıq sistemasındaǵı ornı durıs anıqlanadı.
Statistikalıq usıl arqalı konstituciyalıq huqıq normalarınıń nàtiyjeliligi, jàmiyetlik qatnasıqlarǵa tàsırı anıqlanadı. Mısalı: saylawlar dàwirinde siyasıy partiyalar, olar tàrepinen kórsetilgen talabanlar, saylawda qatnasqan saylawshılar sanı, demokratıyalıq processler haqqında anıq túrde maǵlıwmat beredi.
Sociologiyalıq usıl arqalı jàmiyetlik qatnasıqlar, olardı tàrtipke salıwshı normalar haqqında puqaralardıń pikiri anıqlanadı. Sonıń tiykarında neni ózgertiw, neni biykarlaw, neni jańadan ornatıw kerekligi haqqında jàmiyetshilik pikiri úyreniledi.