Referat jumisi Tayarlag`an : Izbaev Batirbay Qabillag`an : Dáwletnazarova Roza Jobasi: Kirisiw

2. Bizneste finanslıq menejmentti basqariw
Biznesti basqarıw (anglichan: Business admınıstration) — biznes iskerligin basqarıw tuwrısındaǵı pán. Menejment salasınıń jaǵdayı islep shıǵarıw natiyjeliligine, texnika hám texnologiya dárejesi hám de jumısshı kúshiniń sapasına tásir kórsetedi. Menejment pániniń mazmunı basqarıw sisteması hám basqarıw obiekti arasındaǵı óz-ara munasábet bolıp, onıń tiykarǵı waziypası basqarıwdıń zamanagóy usılların, basshılıq kórkem óneri sırların úyreniwden ibarat. Basqarıw bul ne? Basqarıw — tańlaw, qarar qabıllaw jáne onıń atqarılıwın qadaǵalaw etiw procesi bolıp tabıladı. Onıń tiykarǵı maqseti bazar munasábetleri sharayatında barlıq buwınlarda isley alatuǵın joqarı maman basqarıwshılardı tayarlawdan ibarat.
Menejment sociallıq-ekonomikalıq, social -huqıqıy, kibernetika hám basqa pánler menen baylanıslı bolıp tabıladı. Menejment barinen burın ekonomikalıq teoriya páni menen jaqınnan baylanıslı. Basqarıw principlerıni Teylorning zamanlası fransuz alımı Anri Fayol islep shıqtı. Kárxanada ámelge asırılıp atırǵan barlıq operatsiyalardı ol altı gruppa (texnika, kommerciya, finans, buyım-múlk hám shaxslardı qorǵaw, esap -kitap, administratorı ) ga bolıp, basqarıwdı 6 -gruppaǵa kiritedi. Menejment yamasa basqarıwdıń obiekti kárxana iskerligi, onıń subyekti bolsa basqarıw jumısın orınlawshı keńseler hám olardıń xızmetkerleri bolıp tabıladı. Menejment menen arnawlı tayarlıq kórgen, basqarıwdıń nızam -qaǵıydaların tereń biletuǵın maman qánigeler — jallanba basqarıwshılar — menejerler shuǵıllanadılar. Olar xalıqtıń bólek social qatlamın quraydı. Menejmenttiń joqarı (firma strategiyasın islep shıǵıw ), orta (islep shıǵarıw, satıw, baha belgilew, miynetti shólkemlestiriw), tómen (sex, bólim sheńberinde jumıstı shólkemlestiriw, kúnlik, háptelik, aylıq jumıs tapsırmaları atqarılıwın basqarıw ) buwınları bar. Soǵan muwapıq halda menejerler joqarı mártebeli, orta taypa daǵı hám tómen taypa daǵı menejerlerge bólinedi.
Ayırım izertlewshilerdiń menejment salasın kisilerden unamli nátiyjeler alıw kórkem óneri dep esaplaydilar.
1. Kárxananıń mútajliklerine jáne onıń rawajlanıw strategiyasına muwapıq jeterli muǵdardaǵı finanslıq resursların qáliplestiriwdi támiyinlew.
2. Kárxananıń tiykarǵı iskerligi kontekstinde finanslıq resurslardan nátiyjeli paydalanıwdı támiyinlew.
3. Kárxananıń pul aylanıwı hám esap -kitap siyasatın optimallastırıw.
4. Qabıl etiletuǵın finanslıq táwekelshilik dárejesi hám qolay salıq siyasatı menen paydanı kóbeytiw.
5. Kárxananıń rawajlanıw processinde onıń turaqlı finanslıq teń salmaqlılıqın támiyinlew, yaǵnıy finanslıq turaqlılıq hám tólew qábiletin támiyinlew.
Finanslıq menejmenttiń tiykarǵı principleri kárxananı nátiyjeli finanslıq basqarıw kárxana ulıwma basqarıwdıń ajıralmaytuǵın bólegi retinde finanslıq menejmenttiń tiykarǵı principlerıni ámelge asırıw menen támiyinlenedi.
1. Ulıwma basqarıw sistemasına organikalıq integraciya.
Hár qanday basqarıw sheshimi kárxananıń pul aǵısların qáliplestiriwge, onıń fizikalıq iskerligi nátiyjelerine hám kárxananıń finanslıq jaǵdayına tásir etedi. Finanslıq menejment islep shıǵarıwdı basqarıw, kadrlar hám innovatsiyalardı basqarıw hám basqa funktsional basqarıw túrleri menen tikkeley baylanıslı. Biraq, finanslıq menejmenttiń arnawlı máselelerin sheshiw kóp tárepten islep shıǵarıw hám kommerciya qásiyetleri hám kárxananıń parametrlerine baylanıslı.
2. Kárxananı rawajlandırıwdıń strategiyalıq maqsetlerine jóneltiriw.
Házirgi dáwirde finanslıq iskerlik salasındaǵı basqarıw qararlarınıń joybarları kárxana missiyasi (iskerliginiń tiykarǵı maqseti), onı rawajlandırıwdıń strategiyalıq baǵdarları, óz finanslıq resurslarini rawajlandırıw kórsetkishleri hám basqalar menen kelisim bolıwı kerek.
3. Basqarıw finanslıq qararlardı tańlaw procesin optimallastırıw.
Bul principti ámelge asırıw finanslıq resursların qáliplestiriw hám olardan paydalanıw hám pul mámilesin shólkemlestiriw salasındaǵı hár bir basqarıw sheshimin tayarlaw finanslıq basqarıw ushın basqarıw háreketleriniń múmkin bolǵan alternativalarini esapqa alıw kerekligini ańlatadı. Eger basqarıw qararlarınıń alternativ joybarları ámeldegi bolsa, olardı ámelge asırıw ushın tańlaw finanslıq ideologiyanı, finanslıq strategiyanı yamasa kárxananıń ayriqsha finanslıq siyasatın, sonıń menen birge málim bir waqıt ishinde kárxananıń resurs sheklewlerin belgileytuǵın kriteryalar sistemasına tıykarlanıwı kerek. Kriteryalar hám resursların sheklew sisteması kárxananıń ózi tárepinen ornatıladı.
4. Basqarıw qararların qáliplestiriwdiń quramalı tábiyaatı.
Finanslıq menejment bir-birine baylanıslı bolǵan basqarıw qararların islep shıǵıwdı támiyinleytuǵın basqarıwdıń pútin sisteması retinde kórip shıǵilıwı kerek, olardıń hár biri kárxananıń ulıwma finanslıq nátiyjelerine úles qosadı.
Kárxananıń finanslıq resurslarini qáliplestiriw, bólistiriw hám olardan paydalanıw salasındaǵı barlıq basqarıw qararları bir-biri menen baylanıslı bolıp, onıń iskerligine tásir etedi (payda, rentabellik, derekler muǵdarı hám basqalar ) - Geyde bul tásir keri bolıwı múmkin. Mısalı, uzaq múddetli keleshekte paydalı investitsiya joybarın ámelge asırıw ushın finanslıq aqshalardı jóneltiriw kárxanada operatsion (ámeldegi) finanslıq jaǵdaydı keskin jamanlashtirishi múmkin hám qısqa múddetli kreditlerdi tartıwdı talap etedi hám taǵı basqa.
5. Basqarıwdıń joqarı dinamizmini shólkemlestiriw.
Házirgi waqıtta finanslıq bazar sharayatlarınıń ózgeriwi menen bazar ekonomikası rawajlanıwınıń házirgi basqıshında átirap -ortalıq faktorlarınıń joqarı dinamikası, aldınǵı dáwirde islep shıǵılǵan finanslıq basqarıw boyınsha qararlar mudamı da búgingi kúnde yamasa keleshekte de mudamı da nátiyjeli bo'lavermaydi. waqıt hám kárxananıń ishki ekonomikalıq sharayatı, ásirese turmıs ciklınıń keyingi basqıshlarına ótiw basqıshlarında júdá tez ózgerip turadı. Sonnan kelip shıqqan halda, átirap -ortalıq faktorları, kárxana resurs potencialı, islep shıǵarıw hám finanslıq iskerlikti shólkemlestiriw formaları, finanslıq jaǵdayı hám kárxana iskerliginiń basqa parametrlerin esapqa alıw ushın kárxananı finanslıq basqarıw salasında basqarıw qararların islep shıǵıw hám ámelge asırıwda joqarı dinamikanı shólkemlestiriw kerek degen juwmaqqa keliwimiz múmkin.