Kelajakda bu yo‘l Qozog‘iston va O‘zbekiston o‘rtasidagi mojaroga olib kelmaydimi?
Qozog‘istondan ekspertlar darajasidagi ilk xavotirlar 2000-yillar o‘rtalarida bildirilgandi. O‘shanda Qirg‘iziston temir yo‘li yo‘nalishini shunday qurishni taklif qilganki, o‘zida Shimolni Janub bilan birlashtirmoqchi bo‘lgan. «Xitoy-Qirg‘iziston-O‘zbekiston» transport yo‘lagi loyihasiga qarshi RF avvaliga jiddiy qarshi chiqqan. Qozog‘iston transport loyihalarini o‘z hududi orqali amalga oshirishdan manfaatdor bo‘lgan («G‘arbiy Xitoy-G‘arbiy Yevropa» loyihasi) va XQO‘ loyihasiga qiziqish bildirmagan. Faqatgina so‘nggi yillarda, Qozog‘iston mintaqaviy ahamiyatdagi transport-logistik xab roliga da'vogarlik qilishni boshlaganidan so‘ng, qozoq ekspertlari orasida «Xitoy-Qirg‘iziston-O‘zbekiston» transport loyihasi yuk tashuvlarining bir qismini XQO‘ yo‘lagiga ketib qolishiga olib kelishi mumkinligi haqida fikr bildirila boshlandi.
Albatta, yuklarning ma'lum qismi uchun bu janubiy yo‘nalish muddatlar va masofa bo‘yicha optimaldir. Yuklar Xitoyning dengiz portlaridan Janubiy Yevropa, O‘rta Yer dengizi va Yaqin Sharq portlariga yuboriladi. U yuklarni Xitoydan O‘zbekiston, Turkmaniston, Ozarboyjon, Gruziya va Turkiya orqali O‘rta Yer dengizidagi Mersin portiga yetkazish imkonini beradi, Mersin esa O‘rta va Yaqin Sharq, Shimoliy Afrika, Yevropa davlatlari bilan savdo aloqalarini ta'minlaydi. Biroq agarda yuklarni Xitoydan, aytaylik, Bremenga yetkazish bo‘lsa, ularni O‘zbekiston orqali olib o‘tishmaydi, sababi Qozog‘iston orqali tranzitdan foydalanish qulayroq. Hammasi ishlab chiqaruvchilar, eksportchilar va importchilarning logistik manfaatlari bilan aniqlanadi. Hamda asosiy oqimlar esa baribir Qozog‘istonda qoladi. XQO‘ga tranzitning 10-15 foizidan ortig‘i to‘g‘ri kelmaydi. Shuning uchun men yangi yo‘nalishning qurilishi Qozog‘iston bilan ziddiyatga olib keladi, deb o‘ylamayman.
Do'stlaringiz bilan baham: |