Referat mavzu: Buxgalteriya xodimining huquq va majburiyatlari Qabul qildi: Umarov Z. A bajardi: Toshev Ibrohim

22-modda. Buxgalteriya axborotining maxfiyligi
Buxgalteriya hisobini yuritishda maxfiylikka rioya qilinadi. Buxgalteriya hisobi registrlarining mazmuni bilan tanishishga ma’muriyat ruxsati bilan yoki qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollarda yo‘l qo‘yiladi.
Buxgalteriya hisobi registrlari bilan tanishishga ruxsat etilgan shaxslar ularning maxfiyligini saqlashlari shart. Maxfiylikni buzganlik qonunda belgilangan tartibda javobgarlikka tortilishga sabab bo‘ladi.


23-modda. Buxgalteriya hujjatlarini saqlash
Buxgalteriya hujjatlari va registrlar, mikrofilmlar yoki kompyuter hisobi moliyaviy ma’lumotlari kamida uch yil, moliyaviy hisobot esa qonun hujjatlarida belgilangan muddat mobaynida saqlanadi.
Buxgalteriya hujjatlarini olib qo‘yish qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshiriladi.
Banklarda buxgalteriya hisobini tashkil qilish qoidalari “O‘zbekiston
Respublikasi banklarida buxgalteriya hisobini yuritish va buxgalteriya ishlarini
tashkil qilish tartibi to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki
Boshqaruvining 2008 yil 3 maydagi 11/5-sonli qarori bilan tasdiqlangan
yo‘riqnomada batafsil yoritilgan. Ushbu yo‘riqnoma O‘zbekiston Respublikasi
Adliya vazirligida 2008-yil 11-iyulda 1834-son bilan ro‘yxatdan o‘tkazilgan.
Banklarda buxgalteriya hisobi oldiga bir qator vazifalar qo‘yilgan bo‘lib,
ularni quyida sanab chiqamiz.
Bank buxgalteriya hisobining vazifalariga quyidagilarni kiritish mumkin:
– hisob-kitoblardagi mablag‘lar aylanishini tezlashtirish, mijozlarga tez va
puxta xizmat ko‘rsatish;
– hisob-kitob, kassa, valuta, kredit hamda boshqa bank operatsiyalarini
to‘g‘ri bajarish;
– bajarilgan operatsiyalar buxgalteriya hisobi va hisobotida o‘z vaqtida
hamda aniq aks ettirilishini ta’minlash;
– bankdan chiqadigan hujjatlarni tegishlicha rasmiylashtirish va buning
natijasida bu hujjat borgan joyda ulardan foydalanishni yengillashtirish, shuningdek, boshqa banklarda ana shu hujjatlar bilan operatsiyalar
bajarilayotganda hamda ular tomonidan xizmat ko‘rsatilayotgan mijozlar
hisobvaraqlarining hisobi yuritilayotganda yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan
xatolarning, g‘ayriqonuniy xatti-harakatlarning oldini olish;
– bankda turgan pul mablag‘lari, moddiy boyliklar, shuningdek, qat’iy hisobi
yuritiladigan blankalar kam chiqish yoki ortiqcha sarflab yuborilishining oldini
olish;
– operatsiyalar bajarilayotganda bank mansabdor shaxslari qonunga zid
xatti-harakatlar qilgan, boyliklar va hujjatlar yo‘qotib qo‘yilgan hollarda ular
javobgarligini hujjatlar bilan asoslash;
– zamonaviy komputer texnikasi vositalaridan keng foydalanish asosida
bank operatsiyalarini bajarish uchun mehnat va mablag‘ sarfini kamaytirish, ular
hisobini yuritish, hisobotlar tuzish va hokazo.
Banklarda buxgalteriya hisobini tashkil etishda hisob ishlari hajmini
aniqlab olish, buxgalteriya xodimlari sonini, ular o‘rtasida hisob ishlari
taqsimotini, qo‘llaniladigan hisob shaklini, hisob ishlarida hisoblash texnikalaridan
foydalanishini belgilab olish kerak bo‘ladi.
Shu bilan birga, bank faoliyatiga taalluqli qarorlarni to‘g‘ri qabul qilinishi
buxgalteriya hisobi va moliyaviy hisob ma’lumotlarini o‘z vaqtida va to‘g‘ri
tuzilganligiga bog‘liq bo‘ladi. O‘z vaqtida olinmagan yoki noto‘g‘ri yuritilgan
buxgalteriya hisob ma’lumotlari noto‘g‘ri qarorlar qabul qilinishiga, natijada
banklarning zarar ko‘rishiga, ba’zi hollarda esa bankrotlik holatiga kelishga ham
sabab bo‘lishi mumkin.

3.