Referat Mavzu: Media axborot tushunchasi va uning ahamiyati Bajardi: O’ktamov Asadullo Fakultet: 1-Davolash ishi Guruh: 106b Axborot haqida tushuncha

Referat
Mavzu: Media axborot tushunchasi va uning ahamiyati
Bajardi: O’ktamov Asadullo
Fakultet: 1-Davolash ishi
Guruh: 106b
Axborot haqida tushuncha
Tibbiyotga axborot inqilobi 40- yillarda bo‘ldi. Ilk radiotelefonlarning, signalizatsiya vositalarining qo‘llanishi, tibbiy natijalarni statistik tahlil qilishda hisoblash texnologiyalaridan foydalanilmoqda. Bugungi kunda tibbiy informatika sog‘liqni saqlash tizimining ajralmas qismiga aylangan. U 4 asosga tayanadi: 1 Biologik informatika. 2. Tasviriy informatika. 3. Klinik informatika. 4.Sog‘liqni saqlash informatikasi. Insoniyat uzining rivojlanishi tarixi mobaynida modda quvvat va axborotlarni o’zlashtirib kelgan. Bu rivojlanishning butun bir davrlari shu bosqichning ilgor texnologiyasi nomi bilan atalgan. Masalan: «tosh asr»– mehnat quroli yasash uchun toshga ishlov berish texnologiyasini egallash bosqichi, «kitob chop etish asri» - axborotni tarqatishni yangi usulini o’zlashtirish bosqichi, «elektr asri» - quvvatning yangi turlarini o’zlashtirish bosqichi shular jumlasidandir. Bundan 50-60 yillar ilgari 17 «atom asri» boshlandi deyilgan bo’lsa, Hozirgi kunda «EHM asri» deb aytiladi. Biz yangi «Informatika» fanining o’rgana boshlaymiz. «Informatika fani»ning kelib chiqishi uning uch tarkibiy qismi algoritm, dastur va hisoblash vositalarini paydo bo’lishi va rivojlanishi bilan bog’liq. Informatika axborotlarni EHM yordamida tasvirlash, saqlab turish, uzatish va ishlov berish usullarini o’rganadigan fandir. Yangi kurslar umuman olganda, tibbiy kasb talabalar uchun o‘quv zarur, deb taxmin jo‘shqinlik bilan uchrashmagan. narsa, o‘qituvchilar va talabalar kichik guruh majlislarida haqida ko‘proq to‘xtalishi kerak, ma'ruza vaqtni kamaytirish va ko‘proq bo‘sh vaqt uchun zarur bo‘lsa muammoni va ifodasini hal qilish. Amerika tibbiyot kollejlari uyushmasi tomonidan 1984 milliy tadqiqot tibbiy talabalar va ularning o‘qituvchilari jiddiy ma'ruza va yod uning an'anaviy markazida uchun tanqid deb topildi. kompyuter ilovalari kationlarining, shu jumladan, shifokor Bosh kasb-hunar ta'limi (GPeP) (1984 Amerika tibbiyot kollejlari uyushmasi), va bir necha keyingi tadqiqotlar va hisobotlar, ayniqsa belgilab berilgan biotibbiyotshunolik ilm-fan, da paneli tahlil qilish ko‘proq, va joylarda yangi bo‘lgan shifokorlar va boshqa sog‘liqni saqlash xodimlari klinik amaliyotda uchun yaxshidir tayyor bo‘ladi, shunday qilib, ta'lim imkoniyatlari rivojlangan bo‘lishi kerak. AAMC bizning tibbiyot maktablarida biotibbiyotshunolik informatika bo‘yicha yangi o‘quv birliklarining shakllanishiga tavsiya va keyingi tadqiqotlar va hisobotlar sohasida ahamiyati va sog‘liqni saqlash professional ta'lim muhitda o‘z kiritish zarurligini ta'kidlashni hali edi. Bu kuchli tavsiyasiga sababi aniq: mis sentumga amaliyoti ajralmas ma'lumot uchun boshqarish bilan chambarchas bog‘liq. Ilgari, amaliyot bunday qisqa est kasalxonaga yoki tibbiy maktab kutubxonalari, kitoblar, jurnallar, va tazyiqlar shaxsiy to‘plamlarda kabi sog‘liqni saqlash axborot resurslari orqali hal etiladi; bemorlarning yozuvlaridan fayllar; hamkasblar bilan maslahat; qo‘l-ofis buxgalteriya hisobi va (barcha juda tez-tez kam) Xotiraga. Bu usullar o‘zgarmaydigan qimmatli axborot texnologiyalari, izlab topshirish va axborot saralash uchun yangi usullarini taklif etadi bo‘lishi davom da: biografik onlayn qidirish motorlar, to‘liq matnli nashrlar, jumladan; Kompyuterlar, noutbuklar, 18 planshetlar va smartfonlar, shaxsiy ma'lumot va tez-tez ishlatiladigan ishoratlar, ofis amaliyotini va qo‘lga muloqot va sog‘liqni saqlash yozuvlar asosiy elementlarini saqlab qolish uchun klinik axborot tizimlari saqlab qolish uchun ma'lumotlar bazasi dasturidan foydalanib; Axborot qidiruv va maslahat tizimlari sohasida eslash bosimini kamaytirish uchun yordam ofis yoki klinika tashkil boshqa jihatlari va boshqa onlayn axborot resurslari bilan integratsiya va qabo’l vazifalar uchun tez, amaliy boshqarish tizimi bo‘lishi kerak bo‘ladi savolga javoban yordam beradi, deb barcha da umumiy mahoratini asosiga quriladi, ammo uning tor jihatlari. klinik amaliyot, shuningdek amaliyot dunyodagi eng tez rivojlanayotgan axborot boshqaruv ehtiyojlarini hal qilish an'anaviy usullari borayotgan ishonchsizlik kompyuterlar uchun bunday keng tarqalgan va muqarrar roli bilan, u ega muhim mavzu o‘rgatish maktablarda o‘qishga ko‘p odamlarga ayon bo‘ldi tibbiy va boshqa sog‘liqni saqlash xodimlari. Bu mavzu o‘qitilishi kerak qanday kam aniq va qay darajada uni aspiranturada ta'lim uchun qoldirilishi kerak. tibbiyot fanlari va informatika ham tushunchasi singdirilishi beradi sog‘liqni saqlash, ta'lim, - Biz bio-tibbiy axborot mavzular eng yaxshi sog‘liqni saqlash sharoitida ta'lim va o‘rgandim, deb ishonaman. Biotibbiyotshunolik Computing yangi kelganlar bilanoq ularning salomatligi o‘quv yakunlandi, deb, materiallar intensiv o‘rganish uchun faqat cheklangan imkoniyatlar bo‘lishi ehtimoldan yiroq. a'zolari o‘qitish asosiy usuli kamaytirish davom etmoqda, deb yana bir ilmiy tibbiyot maktablarida uni rivojlantirish, shuningdek, ma'ruza bo‘yicha fokus uchun ishga o‘tadi deb biotibbiyotshunolik informatika ta'lim uchun Format, o‘sishi ma'lum bo‘ladi. Kompyuterlar o‘quv vositasi sifatida va bir aloqa uchun qurilma, muammo hal, va talabalar va o‘qituvchilar o‘rtasida ma'lumotlar almashish, deb tobora 19 foydalaniladi. Shu bilan birga, biotibbiyotshunolik Informatika asosiy mazmuni, ehtimol asosan sinf mo‘ljallangan ta'lim qilinadi. EHMlarni ishlab chiqish va undan foydalanish sohasida katta yutuqlarga erishgan olim V.M.Glushkov ta'biri bilan aytsak: Yangi asr boshida texnik jihatdan rivojlangan mamlakatlarda aksariyat axborot EHM xotirasida joylashgan bo’ladi. XX1 asr boshlarida ana shu axborotlardan foydalanishni bilmagan kishi, XX asr boshida o’qish va yozishni bilmagan odamga o’xshab qoladi. Bundan kelib chiqqan holda «Informatika» fanini o’rganish ikkinchi savodxonlik bilan tengdir. Informatika fani ham boshqa fanlar qatorida olamni bilish uchun xizmat qiladi. Olamdagi har bir jonli va jonsiz mavjudod makonda va vaqtda o’zgarib turadigan modda va quvvat korinishida namoyon bo’ladi. Modda va quvvat dunyoning ikki muhim mazmuni, uning ikki muhim tarkibiy qismidir. Lekin borlikni mavjud bo’lishi va uni bilishning yana bir muhim va zarur mazmuni bor,bu ham bo’lsa axborotdir. Bizni o’rab turgan borliq haqidagi bilimlar yoki har qanday ma'lumotlar axborot deb ataladi.Axborot odamlar bir biriga ogzaki, yozma yoki boshqa usulda (shartli signallar, texnika vositalari yordamida) beriladigan ma'lumot, shuningdek ularni berish va olish jarayonidir. Axborot ayirboshlash nafakat odamlar o’rtasida, balki odam bilan EHM, EHM bilan EHM o’rtasidagi ma'lumotlarni, hayvonlar va o’simliklar o’rtasida xabar (signal) almashinishi yoki to’qimadan to’qimaga, 11 J.Chimino, E.Shortliff “Biotibbiy informatika” 2014 xii-xiii betlar 20 2.Axborotning olamni bilishdagi jamiyatdagi ishlab chiqarishdagi va fandagi o’rni. Insonning ijodiy yoki mehnat faoliyati, fan va texnikaning rivoji jonli mavjudodlarning o’zini tutishi, har qanday avtomatik tarzda ishlaydigan qurilmalar faoliyati axboratni ayirboshlash bilan bog’liq. Hozirgi kunda axborot juda katta ahamiyatga ega. Inson faoliyatining hamma sohalarida axborotlarni qayta ishlaydi: -Yangi ma'lumotlarni (ro’znoma, kitob, havo mavjlari, oynai jahon, o’zaro fikr almashinish) oladi. -kundalik hayotda oldindan ma'lum axborotlarni ishlatadi. -yangi axborotlar yaratadi (fanda, adabiyotda, san'atda); 3.Axborotni yigish, saqlash va ishlov berishning yangi texnologiyasi EHM ni paydo bo’lishi jamiyat rivojlanishida inqilobiy o’zgarishlariga sabab bo’ldiki, insonga axborotni yigish, saqlash va ishlov berish bilan bog’lik bo’lgan aqliy mehnatni avtomatlashtirish imkonini berdi. Bu xildagi jarayonlarni avtomatlashtirish iqtisodiy – tashkiliy tuzumlarga, texnologik jarayonlarni boshqarishga loyihalar tuzish, ilmiy izlanishlar , o’qish – o‘rganish va boshqa sohalarga kirib boradi. Shunday kilib ilmiy- texnik rivojlanishning asosiy yo’nalishi paydo bo’ldi. Kiritish – chiqarish ko’rilmalari bilan ta'minlangan EHMlar katta hajmdagi axborotlarni yig’ib xotirada saqlab turish va kerak bo’lganda katta tezlikda kerakli axborotlarni berish mumkin. Masalan. 100 4.Axborotni qayta ishlov mashinasi. 21 EHM va ilmiy – texnik inqilob. Hammaga ma'lumki EHM hisoblashlarni avtomatlashtirish vositasidir. Hisoblash mashinasi keng ko’lamdagi masalalarni: fan, texnika, tibbiyot, aloqa va boshqalarni hisoblashda ishlatiladi. EHM (kompyuter) nima? EHM deganda axborotlar va hisoblashlarni algoritm asosida ishlov berishni tezlashtiradigan yoki avtomatik tarzda amalga oshiradigan ko’rilmani tushunamiz. Shunday kilib « Hisoblash mashinasi» tushunchasi «axborot» va «algoritm» tushunchalari bilan chambarchas bog’liq Ilmiy - texnik rivojdlanishini qayta ishlanayotgan axborot hajmini oshirmasdan turib amalga oshirib bo’lmaydi. Qayta ishlanayotgan axborot hajmini oshirishning ikkita turli bor: Birinchi yo’li – axborotni qayta ishlayotgan odamlar sonini oshirish, bu yo’l shu kunda masalani hal qilmaydi. Ikkinchi yo’li – mehnat unumdorligini oshirish. Axborotni qayta ishlashda mehnat unumdorligini oshirishni birdanbir yo’li, bu axborot qayta ishlash mashinasi bo’lgan EHMlaridan foydalanishdir. Masalan, 1 sekundiga 1 mln. amal bajaradigan EHM mehnat unumdorligini oddiy arifmometrga qaraganda 30 mln. oshiradi. (Inson esa bitta amalni bajarishga urtacha 5 sekund sarflaydi). 22 Axborotni abstrakt tushunchalar qatoriga, masalan matematik formulalar qatoriga qo’yish mumkin, lekin u har doim moddiy quvvat shaklda fizik asosiga ega bo’lgan holda namoyon bo’ladi va shuning uchun ham uni o’lchash mumkin. Uzunlik, massa vaqt, tok va boshqalarni o’lchash uchun va o’lchash usullari o’ylab topilgan (misollar keltiriladi). Turli xildagi hodisa va ashyolarning vaqt va fazodagi holatini fizik kattaliklar bilan aniqlanadi. Fizik kattaliklar turli qiymatlar qabul qilishi mumkin. Ma'lum bir to’plamda cheksiz ko’p miqdordagi bir – biriga juda yaqin qiymatlar qabul qila oladigan kattaliklar uzluksiz kattaliklar deb, uzluksizz kattaliklar vositasida olinadigan axborotlar uzluksiz axborotlar deb ataladi. Masalan: jism massasi, isitilgan yoki yoritilganlik darajasi, vaqt va h.k. Kundalik hayotimizda uzluksiz axborotni biz so’zlar orkali o’zlashtirib kelamiz. So’zlar esa o’z navbatida harf va maxsus belgilardan tashkil topadi. Bu turdagi axborotlar matnli axborot deb ataladi. Qayta ishlayotgan axborot turiga o’zlash, hisoblash texnikasi vositalari uch turga bo’linadi: 1) Uzluksiz (analog) elektron hisoblash mashinalari (AEHM), bu xildagi mashinalarda vaqt birligi ichida uzluksiz axborotlar ustida hisoblash ishlari bajariladi. 1) Raqamli (diskret) elektron hisoblash mashinalari (REHM), bo’larda vaqt birlgi ichida raqamlardan tashkil topgan diskret (uzlukli) qiymatlar ustida amallar bajariladi. 2) Aralash (gibrid) elektron hisoblash mashinalari (GEHM) bu xildagi mashinalar AEHM larni axborotni uzluksiz kiritib chiqarish, RZXM larni esa axborotlarni katta tezlikda ishlov berish kabi xususiyatlarni o’zida mujassamlashtirgan. Ma'lumotdagi axborot miqdorini o’lchash mumkinligini quyidagicha tushintirlsa bo’ladi. Biror hodisa yoki ashyo haqidagi son qiymatlari ko’rinishida 23 berilgan ma'lumot va uni ortib borishi, ayni paytda bo’lmaslik darajamizni kamayishi yoki axborot noaniqligini kamayishiga olib keladi.Informatikaning asosiy tushunchalaridan biri – bu axborot-kommunikatsiya texnologiyasidir. Texnologiya grek tilidan (techne) tarjima qilganda san'at, mahorat, bilish ma'nolarini anglatadi, bo’lar esa o‘z navbatida jarayonlardir. Jarayonlar - bu qo‘yilgan maqsadga erishish uchun ma'lum harakatlar majmuasidir. Axborot texnologiya - ob'ekt, jarayon yoki hodisa (axborot maxsulot) holati haqida yangi sifatdagi ma'lumotlarni olish uchun foydalanadigan ma'lumotlarni (birlamchi) yigish, ishlov berish va o‘zatish vositalari, hamda usullari majmuasidir. Ayni paytda axborot texnologiya haqida fikr yuritganda, ko’pgina «yangi», «kommunikatsion» yoki «zamonaviy» so‘zlarini qo‘shib ishlatiladi. Zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiya - bu zamonaviy kompyuterlar va telekomunikatsion vositalaridan foydalanadigan, foydalanuvchi ishlashi uchun «do’stona» interfeysga ega bo’lgan axborot texnologiya demakdir