Vaqt omilini taklif elastikligiga tap iqtisodchilar erta davrlar okidlashadi:
a) nihoyatda qisqa bozor davri. Bu shunday muddatki, bunda ishlab chiqaruvchilar talab va narxlarni o fermer bozorga bir mashina pomidor olib keldi. Bu uning bir yillik hosili. Uning uchun taklif tamomila noelastik. U narxning qanday boi nazar arzonmi, qimmatmi sotadi. Agarda kutganidan qimmatroq boshimcha pomidor olib kela olmaydi. Chunki, bir kechada pomidor olmaydi. Ikkinchi tomondan uni kutganidan past, arzon bopaytirish uchun vaqt yosishi faqat istepaytirmaydi;
b) qisqa muddatli davr. Bu davr mobaynida alohida ishlab chiqaruvchilar va umuman butun tarmoqning quvvati oz quvvatini intensiv tarzda ishga solishi uchun etarli vaqtga ega. Misolimizdagi fermer intensiv uslublardan foydalanib, erga qogpaytirishi mumkin. Natijada nihoyatda qisqa muddatli davrga qaraganda taklif ortadi. Lekin narx nihoyatda qisqa muddatli davrga qaraganda pastroq boz quvvatini kengaytirishi, oshirishi, yangi firmalar tarmoq tarkibiga kirishi, ayrimlari chiqib ketishi mumkin. Misolimizdagi fermerimiz pomidor etishtirish uchun qopaytiradi. Undan tashqari, boshqa fermerlar pomidor etishtirishni koladi.
Taklif elastikligiga vaqtdan tashqari tovarlarni uzoqsaqlash mumkinligi hamdasaqlash sarf-xarajatlari talmaydigan tovarlarning taklif elastikligi past bojalik mahsulotlari. Ishlab chiqarish jarayoni xususiyatlari ham katta rol otarilishi bilan shu turdagi xaridorgir mollarni ishlab chiqarishni kolsa, tovarlar taklifi elastik boshimcha ish smenasi tashkil etib, kostyum-shim tikishni korsatkich. Talab elastikligining ustunligi shundaki, u umumiy tushgan daromad (tushum) qanday orsatadi, lekin taklif elastikligi ham muhim bir faktni, unda vaqt omili asosiy rol organib bolishini kozgarishi narxning oz navbatida narxning ozgarishiga olib keladi.
http://fayllar.org
Do'stlaringiz bilan baham: |