Referat mavzulari ro’yxati

Q
Q
Q



bo‘ladi. 
Yaxshi issiqlik izolyasiyasida 

kattaligi 95-97% ga etadi. 
Issiqlik izolyasiyasini o‘rnatishning boshlang‘ich harajatlari juda tez, qoida 
bo‘yicha, bir yildan kam vaqtda o‘zini oqlaydi. 
Issiqlik izolyasiyasi sanoat uskunalari va truboprovodlarni faqat issiqlik sarfi va 
sovuqdan saqlabgina qolmasdan, ko‘pgina hollarda ishlab chiqarish rejimlarini 
barqarorlashtirish va texnologik jarayonlarini intensifikatsiyalashga yordam beradi. 
Masalan, elektr stansiyalar bug‘li turbinalarining issiqlik izolyasiyasi yaxshi 
bo‘lmasa, turbinadardagi podshipniklarning kuchli tebranishi tug‘iladi, bu esa uni 
ishga tushirish va ekspluatatsiya qilishga to‘sqinlik qiladi. 
Temir-yo‘l transportida issiqlik izolyasiyasi harakatdagi vagonlarda ishlatiladi, 
masalan yo‘lovchi va izotermik vagonlar.
Issiqlik izolyasiya sanoati uchun tabiiy xom ashyoning ko‘p sonli turlari va 
boshqa sanoat tarmoqlarining turlicha chiqindilari – xom ashyo bazasi hisoblanadi. 
Barcha mumkin bo‘lgan tog‘ jinslari mineral paxta va uning asosida issiqlik 
izolyasiya mahsulotlar ishlab chiqarish uchun xom ashyo bo‘lib xizmat qiladi: bazalt, 
granit, diabaz, diorit, traxit va boshqa vulqonsifat jinslar; dolomit va mergal.
Noorganik issiqlik izolyasiya materiallarini ishlab chiqarish uchun xom ashyo 
resurslarining turlari, sanoat chiqindilari ichida birinchi o‘rinni metallurgiya, domna 
shlaklari egallaydi.
Domna shlaklari mineral paxtasini ishlab chiqarish uchun amalda tuganmas 
xom ashyo zahirasini tashkil qiladi. TES bug‘li o‘choqlarida changsimon yoqilg‘i 
yoqishda hosil bo‘lgan kulni issiqlik izolyasiya betonlar tayyorlash uchun ishlatiladi.
Organik issiqlik izolyasiya materiallarni ishlab chiqarish uchun xom ashyo 
sifatida yog‘och, torf, alohida turdagi qishloq xo‘jalik ekinlari pichani, hamda ayrim 
yovvoyi ekinlarning poyalari, masalan qamish ishlatiladi. 
Issiqlik izolyasiya plastmassalar turli kimyoviy tarkibi sintetik smolalaridan 
fenol, polistirol va boshqa tarkiblar ishlab chiqiladi. Issiqlik izolyasiya materiallarni 
tayyorlash uchun xom ashyoni kompleks qo‘llash va shu asosda issiqlik izolyasiya 
materiallar ishlab chiqarishni boshqa ishlab chiqarish bilan kooperatsiyalashni amalga 
oshirish tavsiya qilinadi. Masalan domna shlaklaridan mineral paxtani metallurgiya 
kombinatlarida, shisha tolalarini shisha zavodlarida, yog‘och tolali va fibrolit plitalarni 
uy-joy qurish kombinatlarida, gazslangan plastmassalarni esa kimyo sanoati 
korxonalarida ishlab chiqarishni tashkil qilish foydalidir. 
Issiqlik izolyasiya materiallar sanoatini yaqin yillarda rivojlantirishning asosiy 
masalalari:
a) xom ashyo bazasini kengaytirish; 

---

9 
b) issiqlik izolyasiya materiallar ishlab chiqarishni oshirish va sifatini 
yaxshilash maqsadida ishlab chiqarish texnologik jarayonlarini mukammallashtirish; 
v) yuqori samarali texnologik uskunalar bilan korxonalarni ta’minlash; 
g) to‘liq zavod tayyorligi bilan issiqlik izolyasiya mahsulot va konstruksiyalarni 
ishlab chiqishga o‘tish va ulardan qurilish maydonchalari va montaj uchastkalarida 
issiqlik izolyasiya moslamalarni yig‘ish (montaj qilish); 
d) ishlab chiqarishda mehnatning xavfsiz va sog‘lom sharoitlarini ta’minlash. 
Sopol buyumlar O’zbekistonda qadimgi zamonlardan beri keng ishlatilib 
kelingan. XIII-XV asrlarda Amir Temur, Ulugbek davrlarida qurilgan va butun 
dunyoga mashhur bo’lagan tarixiy yodgorliklar bunga misol bo’ladi. Qadimiy 
Samarqand, Buxoro, Xiva shaharlaridagi tarixiy obidalarda asosan pardozbop gishtlar, 
yuzi sirlangan qoplama taxtachalar ishlatilgan. Bunday ashyolarning mustahkamligi, 
chidamliligi, rangi, ko’rkamligi hozirgacha yaxshi saqlanib qolgan. 
Pardozbop taxtachalar va gishtlar hozirgi kunda ham binolarning fasadlarini (old 
qismini) bezashda keng ishlatilmoqda. Bunday taxtachalar Respublikamizdagi 
ko’pgina yirik binolarda, uy-joy qurilishida ishlatilmoqda. Masalan: Toshkentdagi 
san’at muzeyi, Alisher Navoiy nomli teatr binosi, Toshkent sirki, Paxtakor metro 
stansiyasi. Xalqlar do’stligi muzeyi bir qator turar-joy binolari va x.k.larda pardozbop 
ashyo sifatida har xil sopol plitkalar, pardozbop gishtlar ishlatilgan.