Referat mustaqil manbali o‘zgarmas tok zanjirini

g
Y
+
=
2
2
x
r
Z
+
=
C
L
b


−
= 1
C
L
X


1
−
=

sin
UI
P =
UI
S =
2
2
Q
P
S
+
=

sin
UI
Q =


= I
U
Sˆ
UI
S =
2
2
Q
P
S
+
=

sin
UI
P =
C
X
C
ω
1

dt
di
L
i
Ф

---

b) Vattmetr 
c) Ampermetr 
d) Ommetr 
6. Qanday xolda reaktiv qarshilik musbat bo’ladi: 
a) 
b) 
c) 
d) 
7. RLC elementlari parallel ulangan zanjirda vektor diagrammasini qurish qaysi 
vektordan boshlanadi:
a)
b) 
c) 
d) 
8. RC elementlari ketma-ket ulangan zanjirning faza burchagi farqi qanday bo’ladi:
a) 
b) 
c) 
d) 
9. Elementlari qarama-qarshi ulangan sxemada butun zanjir qarshiligi qanday 
o’zgaradi:
a) 
Kamayadi 
b) O’zgarmaydi 
c) Oshadi 
d) Noma’lum 
10. Quyidagi formulalarning qaysi biri o’zgaruvchan tok zanjirining reaktiv 
qarshiligini ifodalaydi: 
a) 
b) 
c) 
d) 
11. Qaysi quvvat Vatt da o’lchanadi:
C
L
X
X 
C
L
X
X 
C
L
X
X =
0
X
C
=
U
;
L
I
;
C
I
;
R
I
0


0


2


=
;
0
=

C
L
X


1
−
=
2
2 b
g
Y
+
=
C
L
b


−
= 1
2
2
x
r
Z
+
=

---

a) 
Q 
b) S 
c) R 
d) W 
12. Elektr zaryadining o’lchov birligini ko’rsating:
a) 
Kl
b) G 
c) A/s 
d) V/m 
13. Quyida keltirilgan formulalardan qaysi biri zanjir uchun Kirxgofning I-qonunini
ifodalaydi:
a) 
b) U=rI 
c) F=LI 
d) P=UI 
14. Keltirilgan kompleks miqdorlarning qaysi biri ko’rsatkichlik tarzda ifodalangan:
a) 
b) 
c) 
d) 
15. Keltirilgan elementlarning qaysi birida elektr maydoni xosil bo’ladi: 
a) 
Kondensator (С) Rezistor (r) 
b) Rezistor (r) 
c) Induktiv g’altak (L) 
d) Induktiv g’altak (L) 
16. Quyidagi formulalarning qaysi biri o’zgaruvchan tok zanjirining reaktiv 
o’tkazuvchanligini ifodalaydi:
a) 
b) 
c) 
d) 
17. O’zgaruvchan tokning davri quyidagi belgilashlarning qaysi biri bilan 
ko’rsatiladi: 

= 0
K
I

=
j
Ae
A

(
)


sin
cos
A
j
+
=

2
1
A
ja
a +
=

C
B
A



+
=
C
L
b


−
= 1
2
2 b
g
Y
+
=
2
2
x
r
Z
+
=
C
L
X


1
−
=

---

a) 
T. 
b) f 
c)
d)
18. Keltirilgan elementlarning qaysi birida elektr energiyasi issiqlik energiyasiga 
aylanadi:
a) 
Rezistor (r) 
b) Kondensator (С) 
c) Induktiv g’altak (L) 
d) Xech birida 
19. Keltirilgan kompleks miqdorlarning qaysi biri trigonometrik tarzda 
ifodalangan: 
a) 
b) 
c) 
d) 
20. Kompleks qarshilik Z ning algebraik tarzda yozilgan formulasini ko’rsating: 
a) 
Z=r+jx 
b) X
L
=j L 
c) 
d) 
SWOT 
S Elektron sxema 
bu qandaydir vazifani bajarish uchun o'zaro 
ulangan 
rezistorlar
, 
kondansatorlar
, 
diodlar
, 
tranzistorlar
 v
a 
integral mikrosxemalar
 kabi individual 
elektron 
komponentlarning
 kombinatsiyasi bo'lgan 
mahsulot
 yoki 
shartli belgili 
sxema
 ( 
chizma
 ).
W 
Elektron sxema 
kamchiliklari 
Elementlar orasidagi ulanishlar 
simlar
 orqali amalga 
oshirilishi mumkin, ammo endi 
bosma platalar
 ko'p 
ishlatiladi. Ularda izolyatsion asos(taglik)da turli usullar 


(
)

+

=
sin
cos
A
j

2
1
A
ja
a +
=


=
j
Ae
A

C
B
A



+
=

2
2
Z
x
r +
=

=
j
ze
Z

---

bilan (masalan, 
fotolitografiya
 ), o'tkazuvchan yo'llar va 
kontakt yostiqchalari hosil qilinadi.
O 
Elektron sxema 
afzalliklari 
Komponentlarning
 turli kombinatsiyasi sizga ko'plab oddiy 
va murakkab operatsiyalarni bajarishga imkon beradi. 
Masalan, 
signalni kuchaytirish
, ma'lumotni qayta ishlash, 
uzatish va boshqalar. 
T 
Nozik taraflari 
Ko`p ishlash natijasida qizish va bu sababli buzilish kelib 
chiqadi. 
S 
Universal 
labaratoriya 
stendi 
Laboratoriya stеndi tarkibida tok va kuchlanish 
manbalari va ularni o’lchash uchun mo’ljallangan. Modul 
elеktr ta'minoti – kuchlanishi 220V bo’lgan o’zgaruvchan 
tok tarmog’idan oladi. 
W 
Stendning 
kamchiliklari 
Stenddan foydalanish vaqtida o`lchas asboblari, ya’ni 
voltmetrdan foydalanishda noto`g`ri qiymatlar aniqlanishi 
mumkin
O 
Stendning
afzalliklari 
Stendninga fzalligi shundaki undan tajriba vaqtida 
foydalanganda ortiqcha ulagichalar va detallarni talab 
qilmaydi 
T 
Nozik taraflari 
Foydalanish vaqtida elektr tokini talab qilishi va qo`shimcha 
qismlar kerakligi. 
S 
Rezistor 
(lot. resisto — qarshilik koʻrsataman) — radio va 
elektrtexnika qurilmalari elektr zanjirining strukturaviy 
(tugal buyum koʻrinishidagi) elementi; asosiy vazifasi — 
elektr toki ga faol qarshilik koʻrsatish.

---

W 
Rezistor 
kamchiliklari 
Ma’lum vaqt o`tishi davomida ishdan chiqishi 
O 
Rezistor
afzalliklari 
Kichik detal va foydalanish uchun qulay 
T 
Nozik taraflari 
Noto`g`ri kuchlanish tufayli ishdan chiqishi mumkin 
GLOSSARY 
Elektr toki — elektr zaryadlarining tartibli harakati. Elektr toki paydo boʻlishi 
va doimo paydo boʻlib turishi uchun: 
• 
moddada erkin elektr zaryadlari; 
• 
ularni tartibli harakatga keltiruvchi elektr maydon; 
• 
zanjir berk boʻlishi kerak. 
Zaryadli zarralar tok tashuvchilar deb ataladi. 
Metallar
 va 
yarimoʻtkazgichlarda
 tok 
tashuvchilar elektronlardan, elektrolitlarda musbat va manfiy 
ionlardan
, ionlashgan 
gazlarda musbat va manfiy ionlar hamda elektronlardan iborat. 
Zaryadli zarralarning 
elektr maydon
 taʼsirida jismga nisbatan koʻchishi natijasida 
vujudga keladigan Elektr toki oʻtkazuvchanlik toki deb, zaryadlangan makroskopik 
jism (masalan, 
suyuqlik
 yoki 
gaz
)larning koʻchishidan yuzaga keladigan elektr toki 
konveksion tok deb ataladi. Siljish toki deb ataladigan tok ham mavjud. Bu tok 
zaryadlar harakatiga bogʻliq boʻlmay, balki elektr maydon kuchlanganligining vaqt 
boʻyicha oʻzgarishiga mutanosib (proporsional) boʻladi. Siljish toki 
magnit 
maydon
 hosil qilish xususiyati jihatidangina oʻtkazuvchanlik va konveksion tokka 
ekvivalentdir. 
Elektr tokining mavjudligini tok tufayli yuz beradigan quyidagi taʼsir yoki 
hodisalarga qarab bilish mumkin: 
• 
issiqlik taʼsiri — tok oʻtayotganda oʻtkazgich (oʻta oʻtkazgich bundan istisno) 
qiziydi; 
• 
kimyoviy taʼsiri — Elektr toki oʻtkazgichning kimyoviy tarkibini oʻzgartiradi 
(masalan, elektroliz hodisasi); 
• 
magnit taʼsiri (masalan, tokli oʻtkazgich yonida magnit milining ogʻishi, 
elektromagnitlar); 
• 
kuch taʼsiri (masalan, magnit maydonida tokli oʻtkazgichning ogʻishi, elektr 
dvigatellar); 

---

• 
yorugʻlik taʼsiri (masalan, siyraklangan gazlarda razryad, elektr yoyi). Tok 
kuchi 
ampermetr
, milliampermetr, mikroampermetr va galʼvanometr bilan 
oʻlchanadi. 
Zaryadlarning tartibli harakatiga 
oʻzgarmas tok
 dеb ataladi. Tokning yo’nalishi 
sifatida musbat zaryadlarning harakat yo’nalishi qabul qilingan. 
Elektr zanjiri — elektr energiyasi manbalari, qabul qilgichlari (isteʼmolchilari) 
va ularni bir-biriga tutashtiruvchi oʻtkazgichlar (simlar) majmui. Elektr zanjiri 
tarkibiga ulabuzgichlar (viklyuchatellar), qayta ulagichlar (pereklyuchatellar), 
saqlagichlar, himoyalash va kommutatsiya (uzibulash) apparatlari, oʻlchash va 
nazorat asboblari va boshqalar ham kiradi. Elektr zanjiri yordamida elektr 
energiyasi (elektromagnit energiya yoki zanjirida elektr toki, elektr yurituvchi kuch 
EYUK, potensiallar farqi mavjud boʻlgan boshqa tur energiya) uzatiladi, tarqatiladi 
hamda kuchlanishi pasaytiriladi yoki oshiriladi. Elekt energiyasi manbalarida biror 
turda gi energiya (suv, issiklik va boshqalar ener giyasi) elektr energiyasiga, qabul 
qil gichlar (isteʼmolchilar)da elektr ener giyasi issiqlik, mexanik va boshqalar tu| 
energiyaga aylantiriladi. Elektr zanjiri rejim" (ish maromi) barcha qismalardagi tok 
va kuchlanish qiymatiga bogʻliq boʻladi. Elektr zanjiridagi tok, EYUK va kuchlanish 
oʻrtasidagi munosabat Kirxgof qonunlari bilan tushuntiriladi (qarang 
Kirxgof 
koidalari
). Elektr zanjiri oʻzgaruvchan va oʻzgarmas tok zanjirlariga boʻlinadi. Elektr 
zanjirining asosiy elementlari: rezistor, induktivlik gʻaltagi, elektr kondensator va 
boshqalar 
Elektron sxema - bu qandaydir vazifani bajarish uchun o'zaro 
ulangan 
rezistorlar
, 
kondansatorlar
, 
diodlar
, 
tranzistorlar
 va 
integral 
mikrosxemalar
 kabi individual 
elektron komponentlarning
 kombinatsiyasi 
bo'lgan 
mahsulot
 yoki shartli belgili 
sxema
 ( 
chizma
 ). 
Komponentlarning
 turli kombinatsiyasi sizga ko'plab oddiy va murakkab 
operatsiyalarni bajarishga imkon beradi. Masalan, 
signalni kuchaytirish
, ma'lumotni 
qayta ishlash, uzatish va boshqalar 
[1]
 Diskret komponentlar asosidagi elektron 
sxemalar , shuningdek 
integral mikrosxemalar
 bir 
yarimo'tkazgich
 
kristalida
 juda 
ko'p turli komponentlar birlashmasidan tashkil topgan bo'ladi. 
Elementlar orasidagi ulanishlar 
simlar
 orqali amalga oshirilishi mumkin, ammo 
endi 
bosma platalar
 ko'p ishlatiladi. Ularda izolyatsion asos(taglik)da turli usullar 
bilan (masalan, 
fotolitografiya
 ), o'tkazuvchan yo'llar va kontakt yostiqchalari hosil 
qilinadi.
[2]
 . 
Elektron sxemalarni ishlab chiqish va sinovdan o'tkazish uchun va kerak bo'lganda 
elektron 
sxemaga
 tezda o'zgartirishlar kiritishga imkon beradigan maketli platalar 
qo'llaniladi. 

---

Elektron sxemalarni loyihalash va yaratishni o'rganadigan elektronika 
bo'limi 
sxemotexnika
 deb ataladi. 
Analog soʻzi lotinchadan olingan soʻz boʻlib, uzluksiz degan maʼnoni 
angalatadi. Analog signal vaqt boʻyicha uzluksiz boʻlgan signaldir. Masalan uy 
telefonidan 
ATSgacha
 boʻlgan tarmoqda biz analog signal joʻnatamiz. Analog 
signalning kamchiliklari(uzoq masofaga yetib bormasligi; halaqit bardosh emasligi; 
…) sababli hozirgi kunda 
raqamli signalga
 almashtirilmoqda. 2018-yili 1- iyuldan 
Oʻzbekiston TV uzatishlarida 
raqamli uzatishlarga
 almashtirildi. 
Tranzistor (
inglizcha
: transfer — koʻchirmoq va 
rezistor) — 
elektr
 tebranishlarni kuchaytirish, generatsiyalash (hosil qilish) va 
oʻzgartirish uchun moʻljallangan 3 elektrodli yarimoʻtkazgich asbob hamda 
mikroelektronika qurilmalarining asosiy elementi. 
Tranzistorlar tuzilishi, ishlash prinsipi va parametrlariga koʻra 2 ta sinfga 
ajratiladi — bipolyar va maydoniy (unipolyar) tranzistorlar. Bipolyar tranzistorlarda 
ikkala turdagi (
p-tipli
 va 
n-tipli
) oʻtkazuvchanlikka ega boʻlgan yarimoʻtkazgichlar 
ishlatiladi. Bipolyar tranzistor, oʻzaro yaqin joylashgan 
p-n oʻtish
 hisobiga ishlaydi va 
baza-emitter oʻtishi orqali tokni boshqaradi. Maydoniy tranzistorlarda faqat bir 
turdagi (n-tipli yoki p-tipli) yarimoʻtkazgichlar ishlatiladi. Bunday tranzisorlarning 
bipolyar tranzistorlardan asosiy farqi shundaki, ular kuchlanishni boshqaradi, tokni 
emas. Kuchlanishni boshqarish zatvor va istok orasidagi kuchlanishni oʻzgartirish 
orqali amalga oshiriladi. 
Hozirgi kunda analog texnikalar olamida bipolyar tranzistorlar (BT) (xalqaro 
atama — BJT, Bipolar Junction Transistor) asosiy oʻrinni egallagan. Raqamli 
texnikalar sohasida esa, aksincha maydoniy tranzistorlar bipolyar tranzistorlarni 
siqib chiqargan. Oʻtgan asrning 90-yillarida, hozirgi davrda ham elektronikada keng 
miqyosda qoʻllanilayotgan bipolyar-maydoniy tranzistorlarning gibrid koʻrinishi — 
IGBT ishlab chiqildi. 
1956-yilda tranzistor effektini tadqiq qilgani uchun 
William Shockley
, 
John 
Bardeen
 va 
Walter Brattain
 fizika boʻyicha 
Nobel mukofoti
 bilan taqdirlanishgan. 
1980-yilga kelib, oʻzining kichik oʻlchamlari, barqaror ishlashi, iqtisodiy jihatdan 
arzonligi hisobiga tranzistorlar elektronika sohasidan elektron lampalarni siqib 
chiqardi. Shuningdek, kichik kuchlanish va katta toklarda ishlay olish qobiliyati 
tufayli, 
elektromagnit rele
 va mexanik uzib-ulagichlarga ehtiyoj qolmadi. 
Elektron sxemalarda tranzistor „VT“ yoki „Q“ harflari bilan hamda joylashgan 
oʻrniga muvofiq indeks bilan belgilanadi. Masalan, VT15. Rus tilidagi adabiyotlar va 
hujjatlarda esa XX asrning 70-yillariga qadar „T“, „PP“ (poluprovodnikoviy pribor) 
yoki „PT“ (poluprovodnikoviy triod) kabi belgilanishlar ham ishlatilgan. 
Rezistor (lot. resisto — qarshilik koʻrsataman) — radio va elektrtexnika 
qurilmalari elektr zanjirining strukturaviy (tugal buyum koʻrinishidagi) elementi; 

---

asosiy vazifasi — elektr toki ga faol qarshilik koʻrsatish. Qarshilikning nominal 
qiymati (bir necha Om dan 1000 GOm gacha), undan ogʻish qiymati (0,001—20%) 
va maksimal sochish quvvati (Vt ning yuz larcha ulushlaridan bir necha MVt gacha) 
bn tavsiflanadi. Tayyorlanadigan materialiga qarab, R. metall, uglerodli, suyuklikli va 
yarimoʻtkazgichli; qarshilik turiga qarab, oʻzgarmas va oʻzgaruvchan xillarga 
boʻlinadi. Bulardan tashqari, qarshiligi kuchlanishga (maxsus; varistorlar), traga 
(termorezistorlar), yoritilganlikka (fotorezistorlar) va deformatsiyaga (tenzodatchik) 
bogʻliq boʻlgan xillari bor. R. yordamida radioelektron qurilmalarda tok kuchi va 
kuchlanish rostlanadi, tra, yorugʻlik kuchi oʻlchanadi va boshqa Termobardosh 
materiallardan tayyorlangan baʼzi R. qizdirish elementi sifatida ishlatiladi. 
Tranzistor (
inglizcha
: transfer — koʻchirmoq va 
rezistor) — 
elektr
 tebranishlarni kuchaytirish, generatsiyalash (hosil qilish) va 
oʻzgartirish uchun moʻljallangan 3 elektrodli yarimoʻtkazgich asbob hamda 
mikroelektronika qurilmalarining asosiy elementi. 
Tranzistorlar tuzilishi, ishlash prinsipi va parametrlariga koʻra 2 ta sinfga 
ajratiladi — bipolyar va maydoniy (unipolyar) tranzistorlar. Bipolyar tranzistorlarda 
ikkala turdagi (
p-tipli
 va 
n-tipli
) oʻtkazuvchanlikka ega boʻlgan yarimoʻtkazgichlar 
ishlatiladi. Bipolyar tranzistor, oʻzaro yaqin joylashgan 
p-n oʻtish
 hisobiga ishlaydi va 
baza-emitter oʻtishi orqali tokni boshqaradi. Maydoniy tranzistorlarda faqat bir 
turdagi (n-tipli yoki p-tipli) yarimoʻtkazgichlar ishlatiladi. Bunday tranzisorlarning 
bipolyar tranzistorlardan asosiy farqi shundaki, ular kuchlanishni boshqaradi, tokni 
emas. Kuchlanishni boshqarish zatvor va istok orasidagi kuchlanishni oʻzgartirish 
orqali amalga oshiriladi. 
Diod-(yunon. di... ikki martalikni bildiruvchi old qo’shimcha va еlektr od) – bir 
tomonlama еlektr o’tkazuvchanlik xossasiga еga bo’lgan ikki еlektrodi asbob. 
Еlektrvakuumli, yarim o’tkazgichli diod, gazotron xillari bor. Radiotexnika, 
еlektronika, еnetgetika va texnikaning boshqa sohalarida asosan, o’zgaruvchan 
tokni to’g’rilash, detektrlash, chastotani qayta o’zgartirish, еlektr zanjirlarni 
almashlab ulashda ishlatiladi. 
Transformator (
lotincha
: transformo — oʻzgartiraman) — bu pas 
kuchlanishni yuqori kuchlanishga yuqori kuchlanish pas kuchlanishga aylantirib 
beruvchi elektro statik apparat(chastotasini o'zgartirmagan holda). Texnikada —. 
energiya yoki obʼyektlarning biron bir muhim xossasi (mas., tok kuchi, kuchlanish va 
boshqalar)ni oʻzgartirish uchun moʻljallangan qurilma. Elektr T., 
gidrotransformator, fototransformator, OʻYUCH (oʻta yuqori chastota) T.i va 
boshqa xillargaboʻlinadi. Elektr T. oʻzgaruvchan tok kuchlanishini oʻzgartirish 
(kuchaytirish yoki pasaytirish) uchun moʻljallanadi. Uning ishi elektromagnit 
induksiya hodisasiga asoslanadi. U bitta birlamchi chulgam, bitta yoki bir necha 
koʻp ikkilamchi chulgʻam va asosan berk tipdagi ferromagnit oʻzak (magnit 
oʻtkazgich) dan iborat. Barcha chulgʻamlar ferromagnit oʻzakka oʻraladi va birbiriga 
induktiv bogʻlangan boʻladi. Birlamchi chulgam uchlari (T. kirishi) oʻzgaruvchan tok 

---

kuchlanish manbaiga, ikkilamchi chulgam (yoki chulgʻamlar) uchlari (T. chiqishi) 
isteʼmolchilarga ulanadi. Elektr T.ni birinchi marta P. N. Yablochkov 1876-yil elektr 
yoritish tarmogida ishlatgan. M. O. DolivoDobrovolskiy 1890-yil uch fazali elektr 
T.ni yaratgan. Keyinchalik boshqa olim va ixtirochilar T. ni takomillashtirish, quvvati 
va f.i.k.ni oshirish, izolyatsiyani yaxshilash, ixchamlashtirish va boshqalarga doyr 
ishlar olib borishgan. 
TEST 
1. Eng ko’p ishlatiladigan yarim o’tkazgichli materyallarlarga nimalar kiradi. 
a) 
Kremniy va germaniy 
b) Bor ionli 
c) Mis va aliminiy 
d) Fosfor va sinyon 
2. Yarim o’tkazgichli materiallarda asosiy zaryad tashuvchilarni ko’rsating? 
a) 
Elektronlar, kovaklar
b) Kovaklar, ionlar 
c) Elektronlar 
d) Ionlar 
3. Berilgan tengliklardan qaysi biri xususiy yarim o’tkazgichlarga xos? 
a) 
n
i
= p
i
b) n
i
›p
i
c) n
i
‹ p
i
d) n
i
»p
i
4. Integral mikrosxemaning turlari. 
a) 
Gibrid va yarimo’tkazgich 
b) Metal va yarimo’tkazgich 
c) Keramika va yarimo’tkazgich 
d) Yarimo’tkazgich va tola 
5. Yarim o’tkazgichnining temperaturasi ko’tarilganda uning qarshiligi qanday 
o’zgaradi? 
a) 
kamayadi
b) O’zgarmaydi 
c) ortadi 
d) avval ortadi, keyin kamayadi
6. Tunnel diodida p-n o’tishning qanday yarim o’tkazgichlardan yasalgan bo’ladi 

---

a) 
aynigan yarim o’tkazgichlardan 
b) qutblangan yarim o’tkazgichlardan 
c) diffuziyalangan yarim o’tkazgichlardan 
d) dreyflangan yarim o’tkazgichlardan 
7 Tranzistor nechta rejimda ishlaydi? 
a) 
4 
b) 3 
c) 2 
d)5 
8. Tranzistorning ishlash jarayoni qanday omillarga asoslangan 
a) 
zaryad tashuvchilar injeksiyasi, diffuziyasi va rekombinasiyasiga 
b) zaryad tashuvchilar diffuziyasi va rekombinasiyasiga 
c) zaryad tashuvchilar injeksiyasi va rekombinasiyasiga 
d) zaryad tashuvchilar injeksiyasi va diffuziyasi
9. Agar tranzistorning emitterga to’g’ri yo’nalishda kollektorga teskari yo’nalishda 
kuchlanish qo’yilsa, u qanday rejimda ishlaydi 
a) 
aktiv 
b) teskari 
c) to’g’ri 
d) yopiq 
10. Maydonli tranzistorlarning qarshiligi qanday elektr maydoni bilan boshqariladi? 
a) 
ko’ndalang 
b) bo'ylama 
c) parallel 
d) magnit 
11. Qanday maydonli tranzistor mavjud? 
a) 
boshqariladigan p-n – o’tishli va metall – dielektrik – yarim o’tkazgich 
b) p-n – o’tishli va metall – dielektrik – yarim o’tkazgich 
c) p-n – o’tishli va metall – yarim o’tkazgich 
d) boshqariladigan p-n-p – o’tishli va dielektrik – yarim o’tkazgich 
12. Nurlanuvchi diod nurining to’lqin uzunligi ...... bog’liq
a) 
diod tayyorlangan materialga 
b) diodga berilgan teskari kuchlanish qiymatiga 
c) diodga berilgan to’g’ri kuchlanish qiymatiga 
d) diodning geometrik o’lchamlariga 
13. Nurlanuvchi diod... ishlatiladi. 
a) 
elektr signallarni optik signallarga aylantirish uchun 

---

b) issiqlik signallarni elektr signallarga aylantirish uchun 
c) elektr signallarni elektr signallarga aylantirish uchun 
d) optik signallarni elektr signallarga aylantirish uchun 
14. Rezistor volt-amper xarakteristikasini belgilang. 
a) 
b) 
c) 
d) 
15. Rekombinasiya –bu……... 
a) 
erkin zaryad tashuv-chilarning yo’qolish hodisasi 
b) kosentrasiyalar farqi tufayli zaryad tashuvchilar-ning harakati 
c) elektr maydon ta’sirida zaryad tashuvchilar-ning harakati 
d) erkin zaryad tashuvchilarning paydo bo’lish hodisasi 
16. Signallarni uzatishda zanjirlarni uzish uchun (tranzistor eng katta qarshilikka 
ega) tranzistorning qaysi rejimi ishlatiladi? 
a) 
berk rejim 
b) invers rejim 
c) aktiv rejim 
d) to’yinish rejimi 
17. Signallarni uzatishda zanjirlarni ulash uchun (tranzistor eng kichik qarshilikka 
ega) tranzistorning qaysi rejimi ishlatiladi?
a) 
to’yinish rejimi 
b) berk rejim 
c) invers rejim 
d) aktiv rejim 
18. Signalni buzilmagan holda kuchaytirish uchun tranzistorning qaysi rejimi 
ishlatiladi? 
a) 
aktiv rejim 
b) to’yinish rejimi 
c) berk rejim 
d) invers rejim 
19. Stabilitronning ishchi rejimini belgilang(ko’rsating).
a) 
elektr teshilish rejimi 
b) to’g’ri va teskari siljitishlar-ning davriy almashishi 
c) to’g’ri siljitilgan