Referat nutqning to'g'riligi, aniqligi, to'zaligi, mantiqiyligi, ta'sirchanligi, maqsadga muvofiqligi

foydalanishda nihoyatda etiborli bolishni talab qiladi.


Nutqning tasirchanligi

Nutqning tasirchanligi deganda, asosan ogzaki nutq jarayoni
nazarda tutiladi va shuning uchun uning tinglovchi tomonidan qabul
qilinishidagi ruhiy vaziyatni etiborga olish ham muhim sanaladi.
Yani notiq auditoriyani hisobga olishi ularning bilim darajasidan
yoshigacha, hatto nutq ijro etilayotgan paytdagi kayfiyatigacha
kuzatib turilishi, nutqning tinglovchilar tomonidan qabul qilinishi
nazorat qilib borilishi lozim boladi. Malakali bilimga ega bolgan
kishilar oldida jon, sodda tilda gapirish maqsadga muvofiq bolmagani kabi, oddiy, yetarli darajada malumotga ega bolmagan
auditoriya oldida ham ilmiy va rasmiy tilda gapirishga yol qoyib
bolmaydi. Xullas, notiqdan vaziyatga qarab ish tutish talab qilinadi.
Va butun diqqat-etibor ifodalamoqchi bolgan fikrni tolaligicha
tinglovchilarga yetkazish vazifa qilib qoyiladi. Sozlovchining oz
nutqiga munosabati ham muhim.

Nutq

tasirchanligini oshrish uchun qilinadigan imo-ishora va boshqa
xatti-harakatlar meyorida bolishi kerak.
Nutqning tasirchanligi, ifodaliligi haqidagi gap, malum manoda,
nutq sifatlari haqida aytilgan mulo-hazalarga yakun yasashdir.
Chunki yaxshi nutqning fazilat-larini korsatib otish, nutqda
uchraydigan ayrim tipik xatolarni tahlil qilish pirovard natijada
ta`sirchan bir nutqni shakllantirishga xizmat qiladi.

Nutqning maqsadga muvofiqligi

Malumki, sozlovchi tomonidan rejalashtirilgan yoki vaziyatga qarab
sozlanadigan nutq malum maqsadga yonaltirilgan boladi. Yani
sozlovchi aniq maqsad va manfaatni kozlab, til vositalaridan