Referat o’qituvchi: Ochilov Uyg’un Toshkent-2022 Reja: kirish: Monopoliya tushunchasi Monopoliya nima?

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI

TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI

“BUDJET HISOBI VA G’AZNACHILIGI’’ FAKULTETI
“BUDJET HISOBI VA G’AZNACHILIGI” KAFEDRASI

“Budjet hisobi va g’aznachiligi” yo’nalishi 1-bosqich BNG’-72

guruh talabasi Egamberdiyev Abdumalik tomonidan ‘Tadqiqot metadalogiyasi’ fanidan
“ Monopoliya va uning salbiy oqibatlari ’’
mavzu ustida tayyorlagan

REFERAT
O’qituvchi: Ochilov Uyg’un

Toshkent-2022

Reja:
KIRISH:Monopoliya tushunchasi

1. 
   Monopoliya nima?
   
2. 
   Monopoliyaning iqtisodiyodga ta’siri va roli
   
3. 
   Monopoliyaning turlari
   
4. 
   Monopolistik raqobat
   

XULOSA:Monopoliyaning iqtisodiyotda ijobiy va salbiy natijalari
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI:Wikipedia org.uz/Google.com/Stat.uz
Kirish:
Mohiyati
Ma’lumki har bir mustaqil davlat o’zining suvirinitetini,xavsizligini,fuqarolarning tinch yashashini, ijtimoiy ijtimoiy himoyaga muhtoj fuqarolarning moddiy ta’minotini va boshqa bir qator vazifalarni ta’minlab berishi kerak.
Bularni ta’minlash esa bevosita davlatda bozor va pul tushunchalarini vujudga kelishiga sabab bo’ladi.Aholi sonining oshishishi va turli sabablar orqali talab tushunchasi paydo bo’ladi.

Monopoliya atamasining kelib chiqishi bozorga oid tushunchalardan (yaʼni, yunoncha „monoc“ — yagona, bitta va „poleo“ — sotaman) tarkib topsada, uning iqtisodiy asoslari aslida ishlab chiqarishga borib taqaladi. Monopoliyani quyidagicha taʼriflash oʻrinli: monopoliya — monopol yuqori narxlarni oʻrnatish hamda monopol yuqori foyda olish maqsadida tarmoqlar, bozorlar va yaxlit makroiqtisodiyot ustidan hukmronlikni amalga oshiruvchi yirik korxonalarning birlashmalari.
Monopoliya (yun. mono — tanho, poleo — sotaman) — iqtisodiyotning bir sohasida tanho hukmronlik; bozorni tashkil etish shakli. Bunday bozorlarda yagona sotuvchi oʻz tovari bilan fa-oliyat koʻrsatadi, boshqa tarmoqlarda bunday tovarning oʻrinbosari boʻlmaydi. M. ishlab chiqarish vositalari, ish kuchi va yaratilgan mahsulotlar asosiy qismining ozchilik korxonalar, sohibkor shaxslar yoki davlat qoʻlida toʻplanishi natijasida paydo boʻladi. M. koʻrinishlari qadimdan mavjud. Noyob mahsulot yetishtiriladigan yerlar, konlar, suv havzalari, oʻrmonlar va boshqa tabiiy manbalar ozchilik qoʻlida toʻplanib, egalariga monopol mavqe bergan, ular maʼlum mahsulotni bozorgatanho yetkazib beruvchilarga aylanib, u yerda hukmron boʻlganlar. M. oʻz tabiatiga koʻra ishlab chiqarish da turgʻunlik paydo qiladi, chunki monopol mavqega tayanib, sarflarni kamaytirmay foyda koʻrish, raqobatning yoʻqligi yoki zaifligidan foydalanib bozorga oʻz izmini oʻtkazish mumkin. M. bozor munosabatlarini cheklaydi, shu sababli hatto bozor iqtisodiyoti hukmron davlatlar mono-poliyaga qarshi choratadbirlarni koʻradilar. M.ning asosiy shakllari — kartel, sindikat, trest, konsernlar hisoblanadi.

Foydalanilgan manbaa-WIKIPEDIA

MONOPOLIYANING IQTISODIYOTDA TA’SIRI VAROLI

Har bir narsaning bir yaxshi bir yomon tomoni bo’lganidek, monopoliyaning ham bir qancha ijobiy va salbiy tomonlari bor. Monopoliyaning asosiy ijobiy va salbiy tomonlarini ko’rib chiqamiz.

Uning ijobiy tomoni asosan, quyidagi ikki jihat orqali namoyon bo'ladi.