Referat orınlaǵan: Sernazarova Elyanora Qabıllaǵan: Madreymova Nasiba Nókis 2023 Joba

Basqarıwdıń xuquqiy máseleleri
Mámleket basqarıwdı xar bir saxada shólkemlestiriw, ásirese ekonomikada, xuquqiy basqarıwsız oyda sawlelendiriw kiyin. Bunda basqarıw orgnalrini xuquqiy minnetlemelerin anıqlaw, olardıń iskerliginiń forma hám usılların reglamentlaw hám xokazolar. Basqarıw tarawinde xuquqiy tártipke salıwdıń eń birinshi wazıypası basqarıw shólkemleriniń kompetensiya máselelerin xalo etiw, bul orgnalardiń xak-xuquqlari hám minnetlemelerin anıqlaw; ulami túrli orgnalar, struktura bólindileri hám basqarıw shaxstart urtasida bólistiriliwi, ol yamasa bul basqarıw qararların kaysi dárejede qabıl etiliwin kórsetiw. Bul máseleler tez hám turaqlı túrde yechilmaydi hám ijtimoly rawajlanıw mudami kórip shıǵıwdı takozo etedi.
Xuquqiy tártipke salıw máselelerdiń kóbisi bazar talabına bigoan óz sheshimi ushın mutlako basqasha jantasıwdı talap etedi. Bul jerde yang! payda boladı. Jafni, mámleket ǵárezsizligi hám ilimiy-texnikalıq máseleler xam payda progress baylanıslı
Kárxanalardı mámleket múlkinen shıǵarıw hám jekelestiriw, tarmaqlardıń, kárxanalar hám hákisioner kompaniyalardıń xojalıq xisoblarini bekkemleniwi, ulaming erkinliginiń keńeyiwi, mexnatdiń ekonomikalıq kórsetkishleriniń asıwı, olardıń xuquqlarini anıq bekkemlew hám olarinng joqarı basqarıw shólkemleri menen óz-ara baylanısın ranibga salıwt ralab etedi.
Kárxana tuwrısındaǵı nızam menen kárxanalardıń xojalıq ǵárezsizligi keńeytirilgen, olardıń kori basqarıw orgnalari baylanıslarına tiyisli kóp máseleler xal etilgen hám odan tısqarı kárxana ǵárezsizligi xuquqiy tiykarlanǵan. Sunggi qabıl etilgen normativ aqtlar túrli organlar urtasida kompetensiyani chegralarini belgilewde sezilerli ózgerisler kirgizdi tiykarınan basqarıwdı desentralizasiya yunalishida. Sonıń menen birge xuquq hám minnetlemeler urtasida salıstırǵanda hám olardıń kolemin anıq belgilew máselem xal eritshi kerek: basqarıwdıń xar bir organı tuwrısında qaǵıydaın islep shıǵıwda, basqarıw shaxsları urtasida minnetlemelami bólistiriwde. Eger basqarıw organına, onıń struktur bólindine yamasa qandayda bir basqarıw shaxsqa málim wazıypalardı orınlaw boyınsha minnetlemeler júklenılsa, ol jaǵdayda bul ol jaǵdayda bul minnetlemelerdi orınlaw ushın kerek bolatuǵın qurallar menen támiyinleniwi kerek. Bul qurallarǵa tómendegiler kiredi:basqarıw wákilliklerin, kerekli xuquqlarini hám olardıń júkletilgen minnetlemelerge sáykesligi. Ókiniw menen aytamız, bul shárt ámeliyatda kóbinese atqarılmaydı, ntijada basqarıw organınıń xar bir dáreje hám xar bir basqarıw shaxstıń jumısınıń natiyjeliliigini tómenlep ketedi.
Basqarıw tarawinde xuquqiy tártipke salıwdıń tiykarǵı waziypası onı nafakat tártipke salıw, bálki basqarıw sheshimint islep shıǵıw hám qabıllaw procesin xam tártipke salıwda bolıp tabıladı. Qabıl qılınıp atırǵan qararları optimallastırıw basqarıw orgnalridiń qarar islep shıǵıw hám qabıllaw procesin reglamentlaytuǵın aqtlar sistemasın islep shıǵıw sharayatında támiyinleniwi múmkin.