Referat tema: Ózbekstanda social tarawda ámelge asırılıp atırǵan ózgerisler mazmun hám mánisi. Orinladı: Eshmuratov G

Ózbekstanda social tarawda ámelge asırılıp atırǵan ózgerisler

Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń «Ózbekstan Respublikasında Basqarıw reformalar konsepsiyasın tastıyıqlaw tuwrısında»gi Pármanına túsindiriw daǵaza etildi. Mámleket rawajlanıwınıń zamanagóy basqıshında keń kólemli reformalardıń tabıslı ámelge asırılıwı mámleket basqarıwdıń ulıwma jańa hám nátiyjeli iskerlik jurgiziwshi sistemasın jaratıwdı talap etedi. Sol munasábet menen mámlekette mámleket basqarıwı sistemasın tupten jetilistiriw hám modernizaciyalaw boyınsha salmaqlı jumıslar ámelge asırılıp atır. Mámleket shólkemleri iskerliginiń ashıqlıǵın támiyinlew hám mámleket xızmetlerin kórsetiw sistemasın jetilistiriw ushın elektron portallar hám maǵlıwmatlar bazaları jaratıldı. Atap aytqanda, ruxsat beretuǵın hújjetler hám litsenziya alıwdı ápiwayılastırıw ushın www. license.gov. uz, «yagona ayna» principi boyınsha mámleket xızmetlerin kórsetiwdi támiyinlew ushın birdarcha. uz veb-saytları jaratıldı. Mámleket xızmetlerin qayta kórip shıǵıw hám optimallastırıw nátiyjesinde isbilermenlik subektlarini dizimge alıwdıń tártip-dástúrleri 4-retke, dizimge alıw ushın zárúr waqıt bolsa 30 minutaǵa shekem qısqartirildi. Usınıń menen birge, sońǵı jılda ámelge asırılǵan keń kólemli islerdiń obiektiv analizi, mámleket basqarıwı shólkemleri iskerligi, xalıq menen ashıq hám tuwrıdan-tuwrı baylanıs nátiyjeleri ámeldegi mashqala hám kemshiliklerdi sistemalı sheshiwge mútajlik payda bolǵanlıǵın kórsetdi.
Bul, birinshi náwbette, tómendegi jaǵdaylarǵa tiyisli bolıp tabıladı:

• 
  bir qatar keńselerdiń wazıypaları deklarativ ózgeshelikke egaligi hám olardı ámelge asırıwdıń shólkemlestirilgen-huqıqıy mexanizmleri jetkilikli emesligi;
  
• 
  faqat jaǵdaylardı atap kórsetiw hám statistikanı toplawdan ibarat bolıp qalǵan iskerlikti bahalawdıń nátiyjesiz sisteması jáne bul kópshilik jaǵdaylarda orınlardaǵı islerdiń shın jaǵdayın sáwlelendirmeydi;
  
• 
  hududlarni rawajlandırıw programmaların qáliplestiriw hám xalıqtıń eń zárúrli máselelerin sheshiwde jergilikli húkimet shólkemleri roliniń tómenlewine alıp keliwshi mámleket funksiyalarınıń hádden tıs oraylastırılǵanlıǵı ;
  
• 
  byurokratlashtirish hám joqarı sarp etiw-ǵárejetlerge alıp kiyatırǵan innovciyalıq rawajlanıwdıń tómen dárejesi;
  
• 
  xo'jalik basqarıwı shólkemleri tárepinen mámlekettiń tártipke salıw hám xojalıq funksiyaları qosıp alıp barılıwı, saw báseki ortalıǵınıń rawajlanıwına tosqınlıq etiwshi jeńillik hám preferenciyalardı tańlap usınıw ámeliyatı ;
  
• 
  hududlarning rawajlanıwına unamsız tásir kórsetip atırǵan ayırım basshılarda kerek dárejede juwapkershilik hám baslamashılıqtıń joqlıǵı.
  

Bul kemshilikler ekonomika tarmaqları jáne social tarawdı modernizaciyalaw, aymaqlardı hár tárepleme rawajlandırıw, xalıqtıń turmıs dárejesi hám párawanlıǵın kóteriw boyınsha mámleket siyasatın tabıslı ámelge asırıwǵa tosqınlıq jasap atır. Buǵan baylanıslı Mámleket basshısı tárepinen qabıl etilgen «Ózbekstan Respublikasında Basqarıw reformalar konsepsiyasın tastıyıqlaw tuwrısında»gi Párman 2017-2021-jıllarda Ózbekstan Respublikasın rawajlandırıwdıń besew ústin turatuǵın baǵdarı boyınsha Háreketler strategiyasın ámelge asırıwda zárúrli qádem esaplanadı hám de mánisine kóre Ózbekstannıń mámleket hám jámiyet qurılısında jańa betti ashıp beredi. Ózbekstan Respublikasında Basqarıw reformalar koncepciyasında mámleket basqarıwı sistemasın tupten reformalawdıń 6 tiykarǵı baǵdarı belgilep berildi.
Birinshi jónelis atqarıw etiwshi húkimet shólkemleri iskerliginiń institutsional hám shólkemlestirilgen-huqıqıy tiykarların jetilistiriwge arnalǵan. Usı tarawdaǵı ilajlar tómendegilerdi názerde tutadı :

• 
  Atqarıw etiwshi húkimet shólkemlerin shólkemlestiriw hám tamamlawdıń anıq kriteryaları hám de tártip-dástúrlerin engiziw;
  
• 
  kadrlar hám materiallıq resurslardan aqılǵa say paydalanǵan halda, atqarıw etiwshi húkimet shólkemlerin optimallastırıw ;
  
• 
  ijro etiwshi húkimet shólkemleriniń ǵárezsizligin asırıw hám de olardıń ministrler Mákemesi menen óz-ara sheriklik mexanizmlerin jetilistiriw;
  
• 
  davlat xızmetlerin kórsetiw sistemasın izbe-iz jetilistiriw hám «Elektron húkimet» sistemasın jáne de keń engiziw;
  
• 
  ma'muriy ádillikti rawajlandırıw hám shaqırıwlardı kollegial esitiwdi engiziw.
  

Ekinshi jónelis atqarıw etiwshi húkimet shólkemleriniń wazıypaların, olardı ámelge asırıw mexanizmleri hám juwapkerlik tarawların anıqlawtirishni názerde tutadı. Sol munasábet menen tómendegi máseleler boyınsha ilajlar kóriledi:

• 
  Rawajlanıw programmaların qáliplestiriwde aymaqlıq atqarıw etiwshi húkimet shólkemleriniń ǵayratkorligi hám rolin asırıw ;
  
• 
  maqsetli indikatorlarga erisiwge tiykarlanǵan, barlıq dárejedegi atqarıw etiwshi húkimet shólkemleri hám olardıń basshıları iskerligin bahalawdıń Principial jańa sistemasın engiziw;
  
• 
  xalıq aralıq ámeliyatda tabıslı qollanilayotgan, sonday-aq, sapa menejmenti, indikativ joybarlaw, autsorsing, kraudsorsing sıyaqlı jumıstı shólkemlestiriwdiń zamanagóy usıllarınan paydalanıw ;
  
• 
  rawajlanıw programmaların islep shıǵıw hám olardıń ámelge asırılıwın monıtorıń qılıwda jámiyetshilik menen óz-ara sherikliktiń zamanagóy formaların engiziw.
  

Úshinshi jónelis ekonomika tarmaqlarına basqarıw tásirdi kemeytiw hám basqarıwdıń bazar mexanizmlerin keńeytiw esaplanadı. Bul jóneliste tómendegiler rejelestirilip atır :

• 
  Jeke sektor nátiyjeli iskerlik kórsetip atırǵan tarawlarda mámleket qatnasıwındaǵı kommerciya shólkemlerin dúziwdi sheklew hám ámeldegi mámleket kárxanaların qayta shólkemlestiriw;
  
• 
  ekonomikalıq iskerlikte mámleket qatnasıwınıń anıq bazar mexanizmlerin islep shıǵıw ;
  
• 
  sociallıq-ekonomikalıq máselelerdi sheshiwde social hám de mámleket-jeke serikliktiń huqıqıy hám institutsional bazasın jetilistiriw;
  
• 
  ayırım mámleket funksiyaların jeke sektorǵa ótkeriw.
  

Tórtinshi jóneliste, atap aytqanda, tómendegiler arqalı vertikal basqarıw sisteması hám atqarıw etiwshi húkimet shólkemleri sherikliginiń mexanizmlerin jetilistiriw názerde tutılǵan :

• 
  Mámleket basqarıwdı basqıshpa-basqısh nomarkazlashtirish;
  
• 
  jergilikli mámleket hákimiyatı shólkemleriniń finanslıq múmkinshiliklerin keńeytiw, olardıń roli hám juwapkershiligin asırıw ;
  
• 
  aymaqlıq organlardıń baslıq kadrların tańlaw hám jay-jayına qoyıw máselelerinde jergilikli mámleket hákimiyatı shólkemleriniń wákilliklerin kúsheytiw.
  
• 
  Besinshi jónelis mámleket basqarıwı sistemasına strategiyalıq joybarlawdıń zamanagóy formaları, innovciyalıq ideyalar, islenbe hám texnologiyalardı engiziw boyınsha ilajlardı óz ishine alǵan. Usı ilajlar qatarında tómendegilerdi atap ótiw kerek:
  
• 
  Mámleket xızmetlerin kórsetiw tártip-dástúrlerin optimallastırıw hám ápiwayılastırıwdı támiyinleytuǵın mámleket basqarıwdıń innovciyalıq formaların engiziw;
  
• 
  innovciyalıq ideyalar hám texnologiyalardı islep shıǵıwǵa investitsiyalardı aktiv qosıw ;
  
• 
  zamanagóy ilimiy-izertlew hám innovciyalıq tabıslardı tabıslı engiziw ushın zárúr bolǵan rawajlanǵan infratuzilmani jaratıw ;
  
• 
  tábiyaattı qorǵaw, resurs hám energiya tejeytuǵın texnologiyalardı keń engiziw.
  

Hám aqır-aqıbetde, sońǵı altınshı jóneliste professional mámleket xızmetiniń nátiyjeli sistemasın qáliplestiriw, sonıń menen birge, korrupciyaǵa qarsı gúresishning tásirli mexanizmlerin ornatıw belgilengen. Olarǵa erisiw ushın tómendegiler joybarlastırılǵan :

• 
  Mámleket xızmetiniń ashıqlıǵı hám ashıqlıǵın támiyinlew, xalıq menen ashıq baylanısti jolǵa qoyıwdıń jańa mexanizmlerin engiziw;
  
• 
  mámleket xizmetkerleriniń miynetine aqsha tólew jáne social támiynatınıń zamanagóy sistemasın kirgiziw arqalı olardıń miynet ónimliligin asırıw.
  

Bundan tashqari, Farmon bilan O‘zbekiston Respublikasida Ma'muriy islohotlar konsepsiyasi normalarini amaliy ro‘yobga chiqarish bo‘yicha 40 dan ortiq aniq tadbirlarni nazarda tutuvchi «Yo‘l xaritasi» tasdiqlandi.
Shuningdek, O‘zbekiston Respublikasida Ma'muriy islohotlar konsepsiyasini amalga oshirish bo‘yicha komissiya hamda davlat boshqaruvi tizimini tanqidiy o‘rganish va uni tubdan isloh qilish yuzasidan takliflar tayyorlash bo‘yicha ishchi guruhlar tashkil etildi.
Komissiya ishchi guruhlar tomonidan tegishli normativ-huquqiy hujjatlar loyihalari sifatli ishlab chiqilishini tashkil etadi, shuningdek, Ma'muriy islohotlar konsepsiyasi va «Yo‘l xaritasi»ning to‘liq, o‘z vaqtida va sifatli amalga oshirilishi ustidan qat'iy nazorat olib boradi.
Shu bilan bir qatorda, Komissiyaga davlat boshqaruvi tizimini tanqidiy o‘rganish va uni tubdan isloh qilish bo‘yicha takliflar tayyorlash jadvalini tasdiqlash vazifalari yuklatildi, unga asosan 100 dan ortiq davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlari faoliyatini qayta ko‘rib chiqish rejalashtirildi.
Ma'muriy islohotlarning amalga oshirilishi quyidagi natijalarga erishishga qaratilgan.
1. Kutilayotgan islohotlarning to‘liq amalga oshirilishini ta'minlashga, ijtimoiy-siyosiy va ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishning muammolarini o‘z vaqtida aniqlash va samarali hal etishga qodir bo‘lgan, innovatsion rivojlanishning umumjahon tendensiyalariga javob beradigan davlat boshqaruvi tizimini yaratish, shu jumladan, quyidagilar orqali yaratish:

• 
  ortiqcha va o‘ziga xos bo‘lmagan vazifa, funksiya va vakolatlarni bartaraf etish, takrorlash va parallelizmni tugatish hisobiga davlat boshqaruvi tizimini optimallashtirish hamda nomarkazlashtirish;
  
• 
  davlat boshqaruvini byurokratiyadan xoli qilish va uning sarf-xarajatlarini pasaytirish, boshqaruv qarorlari qabul qilish tizimining faoliyat samaradorligini va shaffofligini oshirish;
  
• 
  strategik rejalashtirish, innovatsion g‘oyalar, ishlanmalar va texnologiyalar tizimini joriy etish;
  
• 
  iqtisodiyot tarmoqlariga ma'muriy ta'sir ko‘rsatishni yanada qisqartirish hamda boshqaruvning sog‘lom raqobat muhitini rivojlantirish, mamlakatning investitsiyaviy jozibadorligi va aholining ishchanlik faolligini oshirishga qaratilgan bozor mexanizmlarini kengaytirish;
  
• 
  jamoatchilik va parlament nazoratining, eng avvalo, korrupsiya ko‘rinishlarining oldini olishga qaratilgan samarali shakllarini joriy etish.
  

2. Puqaralar huqıq hám erkinliklerin támiyinlewdiń tásirli mexanizmlerin jaratıw, olardıń párawanlıǵın hám atqarıw etiwshi húkimet shólkemleri iskerliginen qánaatlanganlik dárejesin jáne de asırıw, sonday-aq, tómendegiler arqalı jáne de asırıw :

• 
  davlat shólkemleriniń fizikalıq hám yuridikalıq shaxslar menen huqıqıy munasábetlerin anıq tártipke salıwǵa qaratılǵan basqarıw tártip-dástúrlerdi jetilistiriw;
  
• 
  ijro etiwshi húkimet shólkemleriniń qararları hám háreketleri ústinen shaǵım qılıw rejimin jetilistiriwdi, fizikalıq hám yuridikalıq adamlardıń shaqırıwların kollegial esitiw mexanizmlerin engiziwdi názerde tutatuǵın basqarıw ádillik sistemasın rawajlandırıw ;
  
• 
  «Elektron húkimet» sistemasın jetilistiriw arqalı mámleket xızmetlerin kórsetiwdiń natiyjeliligin asırıw ;
  
• 
  jamiyatda nızam ústinligin támiyinlew, nızamlılıq hám huqıq tártibin bekkemlew.
  

Ózbekstan Respublikasında Basqarıw reformalar koncepciyasında názerde tutılǵan ilajlardıń ámelge asırılıwı, sózsiz, innovciyalıq rawajlanıwdıń zamanagóy tendensiyalari hám jáhán standartların esapqa alǵan halda mámleket basqarıwı sistemasın modernizaciyalawǵa jańa kúsh baǵıshlaydı.
Ulıwma alǵanda, Ózbekstan Respublikasında basqarıw reformalardıń ámelge asırılıwı «Xalıq mámleket keńselerine emes, mámleket keńseleri xalqımızǵa xizmet etiwi kerek» degen danıqlı ideyanı turmısqa tolıq qollanıw etiwge xızmet etedi.