Referati bajardi: SobirjonovHojimurod Tekshirdi: Oltinko’l 2023-y Mavzu: Biznesvaekologiya Reja

Korporativboshqaruvmodellari
Jahonbankiningta'rifigako'ra, korporativboshqaruvqonunchilik, me'yoriyhujjatlar, xususiysektordagitegishliamaliyotlarnibirlashtiradi, bukompaniyalargamoliyaviyvainsonresurslarinijalbqilish, samaraliamalgaoshirishimkoniniberadi. iqtisodiyfaoliyatvashu tariqa o'zaktsiyadorlariuchunuzoqmuddatliiqtisodiyqiymatto'plaganholda, sheriklarvabutunkompaniyamanfaatlarinihurmatqilganholdaishlashnidavomettiradi. Dunyodakorporativboshqaruvning yagona modeli - kompaniyaboshqaruvorganlarituzilmasiniqurishning yagona tamoyilimavjudemas. Ikkitaasosiymodelniajratibko'rsatishmumkin: Germaniya AQSH · Angliya-Amerika modeli- AQSH, BuyukBritaniya, Kanadavaboshqamamlakatlaruchunxos. Angliya-Amerika modelidaboshqaruvorgani yagona direktorlarkengashibo'lib, uningqo'lida “nazorat” va “boshqaruv” funksiyalarijamlangan. Ikkalafunktsiyaningto'g'ribajarilishinita'minlashuchundirektorlarkengashiboshqaruvchirolinio'ynaydiganijrochidirektorlarvanazoratchilarvastrateglarrolinio'ynaydiganmustaqildirektorlardaniborat.
Xuddishumaqsaddabirdarajalidirektorlarkengashlaridaikkiturdagiqo'mitalartuziladi: o operativ (masalan, ijrochi, moliyaviy, strategik) - rahbariyatgamaslahatlarberishuchunijrochidirektorlarorasidantuziladi. Operatsionqo'mitalarningasosiyvazifasi - direktorlarkengashidaqarorlarnibajarishvaularningbajarilishininazoratqilishjarayonlarinibirlashtirish; o nazorat (masalan, audit, tayinlash, haqto'lashbo'yicha) - qonuniylikvajavobgarliktalablarigarioyaqilishmaqsadidamustaqildirektorlarorasidantuziladi. Nazoratkomissiyalariningasosiyvazifasiqarorlarqabulqilishjarayoniniajratishvaularningbajarilishininazoratqilishdir. · nemismodeli- Germaniya, Gollandiyavaboshqalaruchunxos. Nemismodelidaboshqaruvorganiikkipog‘onalituzilmagaegabo‘lib, mustaqildirektorlarnio‘zichigaolgankuzatuvkengashivaboshqaruvchilardaniboratboshqaruvkengashidaniborat. Nemismodeliningo'zigaxosxususiyatikompaniyada "nazorat" va "boshqarish" funktsiyalarininganiqajratilishidir: kuzatuvkengashikompaniyaningjoriyfaoliyatinibevositaboshqaradiganijroetuvchi organ ustidannazoratniamalgaoshiradi.O'rtasidaboshqafarqlar ham mavjud. Angliya-Amerika vaGermaniyakorporativboshqaruvmodellari. Angliya-Amerika modelidamulkchilikyuqoridarajada "tarqalgan", manfaatdortomonlarning (hamkorishtirokchilar) manfaatlarikorporativboshqaruvdaifodalanmaydi, begonashaxslarkorporativnazoratdaishtiroketishuchunetarlirag'batgaegaemas, dushmanlikbilanegallabolishkengtarqalganvahokazo. Nemismodeliesamulkchilikningkonsentratsiyasi, manfaatdortomonlarningmanfaatlarigarioyaetilishi, manfaatdortomonlar - banklar, sheriklarvaxodimlarningnazorati, dushmanlikbilanegallabolishningyo'qligivaboshqalarbilanajralibturadi.
Amerika vaGermaniyakorporativboshqaruvtizimlariqutbnuqtalariniifodalaydi, ularo'rtasidaboshqamamlakatlardamavjudbo'lgankorporativboshqaruvshakllariningkengdoirasimavjud. Korporativboshqaruvningushbumodellaribir-biriniistisnoqilmaydi, ularningelementlariaralashmodellarnishakllantirishuchunbirlashtirilishimumkin.
Xulosa
Yaxshikorporativboshqaruvrejimiyordamberadisamaralifoydalanisho'zkapitaliningkorporatsiyasi, uningboshqaruvorganlariningkompaniyaningo'zivaaktsiyadorlarioldidajavobgarligi. Bularningbarchasikorporatsiyalarningbutunjamiyatmanfaatiuchun harakat qilishinita'minlashgayordamberadi, investorlarning (ham xorijiy, ham mahalliy) ishonchinisaqlashgavauzoqmuddatlikapitalnijalbqilishgayordamberadi. Tabiiyki, korporativboshqaruvnishakllantirishning yagona modelimavjudemas, lekinuningbarchashakllarivaturlariuchunmajburiyboshlanishaksiyadorlarmanfaatlarinita’minlashdaniborat. Engumumiyshakldakorporativboshqaruvningumume'tirofetilganxalqarotamoyillariquyidagilardaniborat:
· korporativboshqaruvtuzilmasiaktsiyadorlarhuquqlarinihimoyaqilishnita'minlashi, yuzagakeladiganmanfaatlarto'qnashuvlarinidastlabkihalqilishvahalqilishningasosiyusulibo'lishikerak;
· korporativboshqaruvrejimiaksiyadorlarningbarchaguruhlariga, shujumladankichikvaxorijiyaksiyadorlarganisbatantengmunosabatdabo‘lishini, ularninghuquqlaribuzilgantaqdirdaularningharbirigatengdarajadasamaralihimoyaqilinishinita’minlashi;
· korporativboshqaruvmanfaatdortomonlarningqonunhujjatlaridabelgilanganhuquqlarigarioyaetilishinita’minlashivakorporatsiyanirivojlantirishdakorporativboshqaruvningbarchasub’ektlarihamkorliginirag‘batlantirishi;
· korporativboshqaruvkampaniyaningaxborotshaffofligini, korporatsiyamoliya-xo‘jalikfaoliyatiningbarchamuhimmasalalaribo‘yichaaxborotningo‘zvaqtidavato‘liqoshkoretilishinita’minlashikerak;
· korporativboshqaruvtuzilmasimenejerlartomonidano‘zfunksiyalarinisamaralibajarishini, shuningdek, jamiyatboshqaruvorganlarivaaksiyadorlarningjavobgarliginita’minlashikerak.
Yuqoridaaytilganlargaasoslanib, shundayxulosagakelishmumkin: Yuqorikorporativboshqaruvstandartlarigaegabo'lgankompaniyalaryomonboshqariladigankorporatsiyalargaqaragandakapitaldanyaxshiroqfoydalanishimkoniyatigaegabo'ladivauzoqmuddatdaikkinchisidanustunturadi. Samaraliboshqariladigankompaniyalarmilliyiqtisodiyotgavabutunjamiyatrivojigako'proqhissaqo'shadi. Ularbilanyanadabarqarormoliyaviy nuqta aktsiyadorlar, xodimlar, mahalliyhamjamiyatlarvaumumanmamlakatlaruchunko'proqqiymatyaratish. Tegishlikorporativboshqaruvstandartlarigarioyaqiladigankompaniyalaro'zfaoliyatidafoydalaniladigantashqimoliyaviyresurslartannarxinipasaytirishgavabuningnatijasidaumumankapitalqiymatinikamaytirishgaerishishlarimumkin. Qonunlar, standartlar, qoidalar, huquqvamajburiyatlargarioyaqilishnita'minlaydigansamaralikorporativboshqaruvkompaniyalargasudjarayonlari, aktsiyadorlarningda'volarivaboshqabiznesnizolaribilanbog'liqxarajatlardanqochishimkoniniberadi. Shundayqilib, korporativboshqaruvnitakomillashtirishjarayoniningasosiymaqsadidoimiymanfaatlarto'qnashuvisohasisifatidakorporativboshqaruvningbarchasub'ektlario'rtasidagimunosabatlarnio'rnatishningsivilizatsiyaviytamoyillarinikorporativmunosabatlarningmahalliyamaliyotigajoriyetishbo'lishikerak. Ochig‘i, bundaynatijagaerishishuchunfaqatqonunchiliknitakomillashtirishningo‘ziyetarliemas. Jahonamaliyotidabundaymunosabatlarnitartibgasolishuchunkorporativboshqaruvqoidalariningmaxsusmajmuini - korporatsiyalarkorporativboshqaruvtiziminiyaratishda, kompaniyaichidaqarorlarqabulqilishda, munosabatlardarioyaqilishlarikerakbo'lganasosiytamoyillarnibelgilovchikorporativboshqaruvkodeksiniishlabchiqishodatiyholdir. aktsiyadorlarvainvestorlarbilan.