Referati m avzu: Zamburug'larning klassifikatsiyasi Bajardi: Yo'ldosheva N. Qabul qildi: Norboyev Z

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
URGANCH DAVLAT UNIVERSITETI


Tabiiy fanlar fakulteti biologiya yo’nalishi
202-guruh talabasi Yo'ldosheva Nozimaning
Biozararlanish fanidan
REFERATI


Mavzu: Zamburug'larning klassifikatsiyasi


Bajardi: Yo'ldosheva N.
Qabul qildi: Norboyev Z.
Mavzu: Zamburug’larning klassifikatsiyasi
Reja:
1.Zamburug’lar – eukariot organizmlar dunyosi
2.Zamburug’larning xususiyatlari turlari va ko’payishi
3.Zamburug’lar oziq ovqat sifatida

Zamburugʻlar (fungi yoki mycetes) — eukariot organizmlar dunyosi (bulimi). Tayyor organik moddalar hisobiga yashaydi, yaʼni geterotrof organizm hisoblanadi. Odatda oʻsimliklarda, tuproqda, suvda, hayvonlarda yoki ularning qoldiqlarida hayot kechiradi. Oziqlanish usuliga qarab parazit va saprofitga boʻlinadi. Ularning odamlar va hayvonlar uchun zararli va foydali yuz mingdan ortiq turi uchraydi. Zamburugʻlar haqidagi fan mikologiya deb ataladi. Tuzilishi. Koʻpchilik zamburugʻlarning (baʼzi hujayra ichki parazitlaridan tashqari) vegetativ tanasi mitseliy kurinishida, yaʼni oziklanish substrati sirtiga yoki ichiga taralib, uchidan oʻsadigan ingichka ipcha — gifalardan iborat. Koʻpayishi. vegetativ va reproduktiv (jinssiz va jinsiy) koʻpayadi. Vegetativ koʻpayish mitseliy ipchalarining boʻlinishi yoki sklerotsiyalar bilan amalga oshadi. Bu boʻlakchalar har xil yoʻl bilan tarqalib, qulay sharoitga tushganda yangi mitseliysi hosil boʻladi. Jinssiz koʻpayish mitseliyning maxsus shoxchalarida xreil boʻladigan sporalar orqali roʻy beradi. Sporalar hosil boʻlishiga qarab endogen va ekzogen buladi. Endogen sporalar odatda gifa (sporangiy yoki zoosporangiy)ning sharsimon uchlarida kup miqdorda rivojlanadi. Ekzogen sporalar (konidiyalar) mitseliyning maxsus shoxlarida yakka, guruh bulib, kupincha zanjirsimon rivojlanadi. Jinsiy koʻpayish ikkita har xil jinsiy hujayraning qoʻshilishidan hosil boʻladigan zigotalar orqali roʻy beradi. hamma joyda keng tarqalgan. Aksari zamburugʻlarning tabiatda umri kiska. Ularning mitseliysi bir necha sutkada rivojlanib, spora hosil qilgach, oʻsishdan toʻxtab, nobud boʻladi. Mitseliysi koʻp yil yashaydigan zamburugʻlar ham bor. Jumladan, patogen va parazit zamburugʻlar mitseliysi bir necha yillab yashaydi. Shuningdek, sklerotsiylari va turlituman sporalari bilan uzoq vaqggacha saqlanadigan zamburugʻlar ham boʻladi. Koʻp sporalar quruq holatda hayotchanligini oʻn yillab saklashi mumkin. Muhim fiziologik xususiyatlari. Zamburugʻlar rivojlanishi uchun kislorod zarur boʻlib, aerob organizm hisoblanadi. Lekin ayrim zamburugʻlar, masalan, achitqi zamburugʻlar iga ozgina kislorod ham yetarli. Koʻp zamburugʻlar turli xil (spirtli, limonli) achitish xususiyatiga ega. Zamburugʻlar 20—25° da yaxshi oʻsadi, baʼzilari 2—4° da ham oʻsaveradi. Zamburugʻlarning oʻsishi uchun yorugʻlik zarur emas, lekin quyosh nuri ularning oʻsishi va spora hosil qilishiga salbiy taʼsir etadi. Tabiat va inson hayotidagi ahamiyati. Tuproqda yashaydigan zamburugʻlar oʻsimlik qoldiqlari (jumladan qiyin parchalanadigan sellyuloza va lignin)ni yemiradi va minerallashtiradi. Yogʻochlarni, asosan, poʻkak zamburugʻlar yemiradi. Koʻpchilik zamburugʻlar oʻsimliklarda turli kasalliklarni qoʻzgʻatadi. Odamlardagi qator kasalliklar: kal, qirma temiratki va boshqalarni zamburugʻlar qoʻzgʻatadi. Foydali zamburugʻlar ham koʻp. Penicullium va Aspergillus turkumiga mansub zamburugʻlardan vitaminlar, antibiotiklar, limon kislota va steroid preparatlar olishda foydalaniladi. Achitqi zamburugʻlar vino, non, pivo tayyorlashda ishlatiladi. Zamburugʻlardan koʻnchilik, toʻqimachilikda va sanoatning boshqa tarmoqlarida qoʻllaniladigan turli xil fermentlar olinadi. Dunyoning koʻpgina mamlakatlarida zamburugʻlar ovqatga ishlatiladi; isteʼmol qilinadigan zamburugʻlarning turi 100 dan ortadi. Bulardan kuplari qimmatli boʻlib, tarkibida oqsil moddalari, vitaminlar va fermentlar bor. Zamburugʻlar, asosan, konservalab (quritib, tuzlab, ziralab) isteʼmol qilinadi. Zamburugʻlar tasnifi: I sinf — tuban zamburugʻlar yoki fikomitsetlar (Phycomycetes); II sinf — xaltali zamburugʻlar yoki aksotsimetlar (Ascomycetes); III sinf — bazidiomitsetlar (Basidiomycetes); IV sinf — takomillashmagan zamburugʻlar (Deuteromycetes yoki Fungi imperfecti). Zamburugʻlar oʻsimlik, hayvon va odamlarda kasallik qoʻzgʻatish xususiyatiga ega, oziqovqat mahsulotlarini buzadi. Gʻoʻzada vilt va chirish kasalliklarini paydo qiladi (zamburugli kasalliklar). Baʼzi zamburugʻlar hasharotlar sonini hamda kasallik tugʻdiruvchi (patogen) zamburugʻlar rivojini susaytirishda ijobiy ahamiyatga ega. Vertitsillyoz soʻlishni qoʻzgʻatuvchi zamburugʻlar kushandasi (zamburugʻlar — antagonist)ga Trichoderma Iignoram Hars., Aspergilius sp., Penicillim sp. va boshqalar kiradi
Zamburugʻlar tuproqda bakteriyalar, aktinomitsetlar va mikroorganizmlar bilan birgalikda organik moddalarni parchalab, sanitarlik vazifasini bajaradi va tabiatda moddalar aylanishida ishtirok etadi. Shu bilan birga tuproqda usimlik kasalliklarini qoʻzgʻatuvchi zamburugʻlar toʻplanib ham qoladi. Monokultura natijasida oʻsimliklarning maʼlum turlarigagina ixtisoslashgan zamburugʻlar yigʻiladi. Aspergilius, Penicillium, Mucor, Trichothecium, Rhizopus va boshqa turkumga mansub baʼzi tur zamburugʻlar urugʻlik materialning mogʻorlashiga sabab boʻlib, ularning unuvchanligini pasaytiradi. Koʻpgina mogʻor zamburugʻlar xom ashyoni saklash davrida paxta tolasi sifatini buzadi. Baʼzi turlari isteʼmol qilinadi (jumladan, qoʻziqorin). Zamburugʻlarning fermentativ, antibiotik, toksik va parazit lik xususiyatlaridan veterinariyada hamda oʻsimliklarni zararkunanda va kasalliklardan himoya qilishda, shuningdek, yengil sanoatda, oziqovqat va farmatsevtika sanoatida foydalaniladi.Zamburug’lar bir ajdoddan kelib chiqmasligi bilan ajralib turadi.shuning ucgun mutaxassislar ularni konvergent evolyutsiya mahsulidir deb hisoblashadi.ular eukariotik tirik mavjudoddir. Xlorofillsiz, jinsiy yoki jinssiz sporalar bilan ko'payadilar. Hozirgacha 98.000 XNUMX ga yaqin qo'ziqorin turlari ma'lum. Bu erda siz zamburug'larning

xususiyatlarini, ularning turlarini va ko'payish usullarini bilib olamiz. Qo'ziqorinlar - xamirturushlar, mog'orlar va qo'ziqorinlarni o'z ichiga olgan Zamburug'lar shohligining bir qismi bo'lgan tirik eukaryotik namunalar. Oldingi tasnifda ular o'simliklar olamiga joylashtirilgan, ammo keyingi tadqiqotlar va ularni ajratib turadigan o'ziga xos xususiyatlarining tavsiflarida ular boshqa va o'ziga xos shohlikka, zamburug'lar shohligiga joylashtirilib, ularni sabzavotlardan ajratib turdi.

Zamburug'larda xlorofill mavjud emas, shuning uchun ularning jigarrang oq rangga ega bo'lishi, ular yadroli hujayralarga ega, ular bir hujayrali va ko'p hujayrali bo'lishi mumkin. Ular koʻp hujayrali yoki koʻp hujayrali boʻlganda tabiatda oʻzining vegetativ shaklida boʻlib, gifalar hosil qiladi.Bu gifalar oʻsib chiqqach, ular oʻzaro bogʻlangan shoxchalar hosil qiladi, ularni miseliyalar deyiladi.Ular sporalar yordamida ko'payadi, ular xitindan tashkil topgan hujayra devoridan hosil bo'ladi, shuningdek, ba'zi zamburug'larda tsellyuloza mavjud. Ular konidiospora va jinsiy spora yoki zigospora va askospora deb ataladigan jinssiz sporalarga bo'linadi. Sporalarning bu belgilari va zamburug'larning biologik sikli zamburug'larning taksonomik tasnifi uchun hal qiluvchi ahamiyatga ega, garchi ko'pgina turlar hali ham aniq sinfga ega emas. Xususiyatlar Ular o'simliklar shohligining bir qismi sifatida tasniflanishidan oldin, o'ziga xos xususiyatlariga ko'ra, mikologiya bo'yicha ixtisoslashgan botaniklar ularni ma'lum bir qirollik - Zamburug'lar qirolligi doirasida birlashtirgan. Zamburug'larni o'simliklardan ajratib turadigan xususiyatlar, chunki ular geterotrof organizmlar (ular o'z oziq-ovqatlarini ishlab chiqaradilar), hujayra devorlari xitin deb ataladigan biopolimerdan iborat va ularda tsellyuloza yo'q. Hozirgi vaqtda zamburug'larning 144.000 XNUMX dan ortiq turlari, jumladan xamirturushlar, mog'orlar va qo'ziqorinlar tasvirlangan. Zamburug'lar bir hujayrali yoki ko'p hujayrali bo'lishi mumkin, ikkinchisi vegetativ fazada mitseliya hosil qiladi, ular gifalardan iborat. Gifalar bir nechta hujayradan iborat bo'lib, uzun shaklga ega; gifani tashkil etuvchi hujayralar har birida butun gifaning to'g'ri ishlashi uchun muhim hujayrali komponentlar mavjud. Qo'ziqorinlarni er sayyorasidagi turli xil yashash joylarida, turli shakl va taqdimotlarda topish mumkin. Bundan tashqari, taniqli qo'ziqorin shaklidagi qo'ziqorinlar, uzun oq tanasi bo'lgan dog'li qalpoqli, faqat qo'ziqorin paydo bo'ladigan shakllardir, chunki hatto mikroskopik qo'ziqorinlar ham mavjud. Mikologlarning hisob-kitoblariga ko'ra, hozirgacha sayyoramizdagi qo'ziqorinlarning 5 foizi aniqlangan, bu taxminan 1,5 million noma'lum qo'ziqorin turlarini bildiradi. Ularning ko'payishi jinsiy va jinssiz bo'lishi mumkin, bular iqlim sharoitiga qarab atrofdagi muhitni yoyish va mustamlaka qilish uchun sporullashadi, ular noqulay sharoitlarda harakatsiz qoladilar. Qo'ziqorinlar va makromitsetlar kabi haqiqiy zamburug'lar mevali tanani hosil qiladi, ularni ko'pchiligimiz bilamiz va unga zamburug'lar nomini beramiz, ular qutulish mumkin yoki zaharli bo'lishi mumkin. Qo'ziqorinlarning makroskopik xususiyatlariga ega bo'lmasa-da, xamirturushlar va mog'orlar ham qo'ziqorin hisoblanadi.

Bir milliard yildan ko'proq vaqt davomida zamburug'lar boshqa qirolliklardan farq qiladi, lekin harakat mexanizmlari va ba'zi tana tuzilmalari yo'qligi bilan o'simliklarga o'xshaydi, lekin xlorofillni o'z ichiga olmaydi. Ular, shuningdek, biokimyoviy tuzilishida protistlarga o'xshaydi. Zamburug'lar haqiqiy yadro yoki eukariotlarga ega bo'lgan organizmlardir, shuning uchun ular Monera qirolligining prokaryotik organizmlariga nisbatan zamonaviyroq rivojlangan filialni tashkil qiladi.Filogenetik tadqiqotlarga ko'ra, qo'ziqorinlar beshta katta guruhga bo'lingan: