Referati Mavzu: Valyuta siyosati. Reja: Valyuta siyosatini liberallashtirish 3

Toshkent Moliya instituti Andijon fakulteti BHA-1guruh yo’nalishi 2-kurs talabasi Qurbonov Diyorbekning ,,Xalqaro valyuta”fanidan tayyorlagan
Referati

Mavzu:Valyuta siyosati.

Reja:

1.Valyuta siyosati

2.Valyuta siyosatini liberallashtirish
3.

1.Valyuta siyosati — davlatning mamlakat ichida va undan tashqarida valyutaga, valyuta kursita, valyuta operatsiyalariga taʼsir koʻrsatish chora-tadbirlari; davlat iqtisodiy siyosatining va tashqi iqtisodiy faoliyatiningtarkibiy qismi. V.s.ning asosiy dastaklari — valyuta intervensiyasi, valyuta cheklashlari, valyuta subsidiyasi, valyuta pariteti, valyuta rezervlari, devalvatsiya, revalvatsiya va b.dan tashkil topadi. Mamlakatda V.s.ni hukumat, markaziy bank, markaziy moliya muassasalari amalga oshiradi.

Jahon miqyosida V.s.ni xalqaro valyuta — moliya tashkilotlari (Xalqaro valyuta fondi, xalqaro banklar) olib boradi. Uni amalga oshirish davriga koʻra, joriy V.s. va uzoq muddatli V.s. kabi kurinishlari bor. Joriy V.s.da valyuta bozori holati oʻzgarishlari (konʼyukturasi), deviz va diskont siyosati, valyuta zaxiralari yordamida tartibga solinadi va bu siyosat toʻlov balansi tengligini taʼminlashga xizmat qiladi. Uzoq muddatli V.s. valyuta mexanizmi, valyutalar kursi va pariteti, xalqaro hisob-kitoblar tartibini oʻzgartirish maqsadlarini koʻzlaydi.
Valyuta siyosati bu mamlakatning markaziy banki yoki pul-kredit idorasi tomonidan oʻz valyutasini boshqarish boʻyicha amalga oshirilayotgan harakatlar va strategiyalarni anglatadi. U valyuta kurslari, foiz stavkalari va valyutaning qiymati va barqarorligiga ta'sir ko'rsatishga qaratilgan boshqa choralarga oid qarorlarni o'z ichiga oladi. Valyuta siyosatining asosiy maqsadlari odatda narxlar barqarorligini saqlash, iqtisodiy o'sishni rag'batlantirish va tashqi muvozanatni ta'minlashdan iborat. Markaziy banklar xorijiy valyutalarni sotib olish yoki sotish yoki foiz stavkalarini o‘zgartirish kabi vositalardan foydalangan holda o‘z valyutalari qiymatiga ta’sir qilish uchun valyuta bozoriga intervensiya qilishi mumkin. Valyuta siyosati mamlakat iqtisodiyoti, savdosi va sarmoyasi uchun sezilarli ta'sir ko'rsatishi mumkin. Bu eksport va importning raqobatbardoshligiga, shuningdek, ichki va xalqaro bozorlarda qarz olish va kreditlash xarajatlariga ta'sir qiladi. Hukumatlar va markaziy banklar valyuta siyosatini shakllantirishda turli omillarni, jumladan, inflyatsiya, iqtisodiy ko'rsatkichlar, jahon bozori tendentsiyalari va mamlakatning umumiy iqtisodiy maqsadlarini diqqat bilan ko'rib chiqadilar. Yakuniy maqsad barqaror iqtisodiy rivojlanishni qo‘llab-quvvatlovchi va valyuta bozorlarida barqarorlikni ta’minlovchi muvozanatga erishishdir.
Valyuta siyosati qarorlar qabul qilish va valyutani boshqarish bo'yicha chora-tadbirlarni amalga oshirish uchun mas'ul bo'lgan mamlakatning markaziy banki yoki pul-kredit organi tomonidan amalga oshiriladi. Valyuta siyosatini yuritishning ba'zi umumiy usullari:

1. 
   Valyuta kursini boshqarish: Markaziy bank valyutaning qiymati boshqa valyutaga yoki valyutalar savatiga bog'langan qat'iy kursni tanlashi mumkin. Shu bilan bir qatorda, u suzuvchi valyuta kursini qabul qilishi mumkin, bunda valyutaning qiymati bozor kuchlari tomonidan belgilanadi. Markaziy bank o‘z valyutasini sotib olish yoki sotish orqali valyuta kursiga ta’sir ko‘rsatish uchun valyuta bozoriga intervensiya qilishi mumkin.
   2. Foiz stavkalariga tuzatishlar: Markaziy bank valyuta qiymatiga ta'sir qilish uchun foiz stavkalarini o'zgartirishi mumkin. Yuqori foiz stavkalari xorijiy investorlarni jalb qilishi mumkin, bu valyutaga bo'lgan talabning oshishiga va uning qiymatini mustahkamlashga olib keladi. Boshqa tomondan, foiz stavkalarining pasayishi ichki qarz olish va xarajatlarni rag'batlantirishi mumkin, lekin valyutaning qadrsizlanishiga ham olib kelishi mumkin.
   3. Kapital nazorati: Ba'zi mamlakatlar kapitalning mamlakatga kirishi va tashqariga chiqishini cheklash uchun kapital nazoratini o'rnatadi. Bu nazoratlar chet el valyutasidagi operatsiyalarga cheklovlarni, xorijiy investitsiyalar bo'yicha cheklovlarni yoki foydani repatriatsiya qilish qoidalarini o'z ichiga olishi mumkin. Kapital nazorati valyuta oqimlarini boshqarish va ayirboshlash kursini barqarorlashtirish uchun ishlatiladi.
   4. Valyuta zahiralari: Markaziy banklar chet el valyutalari va boshqa aktivlar bo'lgan valyuta zaxiralarini saqlaydi. Ushbu zaxiralar milliy valyuta qiymatiga ta'sir qilish uchun valyutalarni sotib olish yoki sotish orqali valyuta bozoriga intervensiya qilish uchun ishlatilishi mumkin.
   5. Pul-kredit siyosati vositalari: valyutaga xos chora-tadbirlardan tashqari, markaziy banklar valyutani boshqarish uchun umumiy pul-kredit siyosati vositalaridan ham foydalanadilar. Bu vositalar pul massasini to‘g‘rilash, banklar uchun rezerv talablarini belgilash va ochiq bozor operatsiyalarini o‘tkazishni o‘z ichiga oladi.
   

Valyuta siyosati erkinligi deganda mamlakatning o'z valyuta kursini belgilash va nazorat qilish qobiliyati tushuniladi. Bu qat'iy, suzuvchi yoki boshqariladigan valyuta kurslari kabi turli xil almashuv kursi rejimlarini qabul qilish moslashuvchanligini va valyuta qiymatiga ta'sir qilish uchun valyuta bozoriga intervensiya qilish qobiliyatini o'z ichiga oladi. Valyuta siyosati erkinligiga ega mamlakatlar inflyatsiya, savdo nomutanosibligi yoki raqobatbardoshlikdagi oʻzgarishlar kabi iqtisodiy sharoitlarga qarab valyuta kurslarini oʻzgartirish avtonomiyasiga ega. Bu moslashuvchanlik iqtisodiy barqarorlikni rag‘batlantirish, xalqaro savdoni osonlashtirish va iqtisodiy o‘sishni qo‘llab-quvvatlashga yordam beradi.
Ammo shuni ta'kidlash kerakki, valyuta siyosati erkinligi ham qiyinchiliklarga olib keladi. Valyuta kursining o'zgarishi iqtisodiyot, savdo va investitsiya qarorlariga ta'sir qilishi mumkin. Valyuta kurslarini boshqarish turli omillarni, jumladan, pul-kredit siyosati maqsadlarini, xalqaro raqobatbardoshlikni hamda inflyatsiya va moliyaviy barqarorlikka potentsial ta'sirini diqqat bilan ko'rib chiqishni talab qiladi. Umuman olganda, valyuta siyosati erkinligi mamlakatlarga oʻzlarining pul-kredit va iqtisodiy sharoitlarini koʻproq nazorat qilish imkonini beradi, biroq u foyda va potentsial risklarni muvozanatlash uchun ehtiyotkorlik bilan boshqarishni ham talab qiladi.