Referati urganch 2022 Mavzu: Servis tashkiloti tizim sifatida. Servis operatsiyalari va xizmatlarini taqdim etish tizimi. Reja

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI URGANCH DAVLAT
UNIVERSITETI

IQTISODIYOT FAKULTETI TURIZM FAOLIYATI
YO’NALISHI 221-GURUH TALABASI
SOTIMBOYEV OG’ABEKNING SERVIS FAOLIYATI ASOSLARI FANIDAN YOZGAN
REFERATI

URGANCH 2022

Mavzu: Servis tashkiloti tizim sifatida.Servis operatsiyalari va xizmatlarini taqdim etish tizimi.
Reja:

1. 
   Servis faoliyati haqida umumiy ma’lumot.
   
2. 
   Xizmat ko’rsatish tizimi.
   
3. 
   Xizmat ko’rsatish sohasini yanada rivojlantirish.
   

Har qanday servis faoliyati mijozlarning ehtiyojlarini qondirishga yo‘naltirilgan. Shu sababli talabni o‘rganish servis sohasi mexanizmini tushunish uchun zarur hisoblanadi. Xo‘sh, ehtiyoj degani nima? Kundalik xayotda ehtiyoj deb «muhtojlik», «darkorlik», yo‘q narsani xarid qilishga intilish tushiniladi. Ehtiyojni qondirish degani - bu biror bir yo‘q narsani bor qilish, kerakli narsani berishdir. Lekin, tadqiqotlar shundan dalolat beradiki, ehtiyoj qiyin strukturaga egadir. Unda ikki asosiy komponent ajralib turadi: ob’ektiv va sub’ektiv. Ehtiyojlardagi ob’ektivlik - bu insonning tashqi tabiat va ijtimoiy muhit va o‘z organizmi xususiyatlaridan real bog‘liqligidir. Bunday talablar uyquga, ovqatga, nafas olishga va boshqa biologik talablarga bo‘linadi. Ularsiz xayot mumkin bo‘lmaydi, shuningdek ayrim qiyin ijtimoiy talablar. Ehtiyojlardagi sub’ektivlik- bu sub’ekt tomonidan taqdim etiladi, u tomonidan belgilanadi, undan bog‘liq bo‘ladi. Ehtiyojlarning sub’ektiv komponenti - bu inson tomonidan o‘zining ob’ektiv muxtojligini anglashidir (to‘g‘ri yoki illyuziyali). Ob’ektiv muxtojlik va ushbu muxtojlikni sub’ektiv tushinish o‘rtasidagi qiyin munosabatlar, servis faoliyati uchun juda keng imkoniyatlar yaratadi. Xizmatlar sohasida iste’mol muhitini aniqlash. Mijozlar va ularni ehtiyojlari

Oddiy va idial holatlarda insonlar o‘zlarining ob’ektiv extiyojlarini yaxshi tushinadilar, ularni qondirish yo‘lini ko‘radilar va ularga erishish uchun barcha kerakli narsalarga egalar. Ko‘pincha teskarisi bo‘ladi va u quyidagilar bilan shartlanadi. Birinchidan, inson dam olish, davolanish, ta’lim olish, qandaydir predmetlar va xizmatlarga ob’entiv shartlangan ehtiyojga ega bo‘lishi mumkin, lekin uni anglamasligi mumkin. Bunday holatlarda servis faoliyati ehtiyojni shakllantirishga yo‘naltirilgan bo‘lishi lozim. Ya’ni, inson tomonidan ehtiyojlarni anglash va u uchun taklif etilayotgan xizmatlardan foydalanishga intilishga xarakatni tashkil etishdir. Yangi ehtiyojlarni shakllantirish ko‘pincha yangi texnik vositalarni yaratish bilan bog‘liq. Ular jumlasiga avtomobillar, telefon, telegraf, televizor, lazer, kompyuter va boshqalar kiradi.
Ikkinchidan, ehtiyoj noaniq va noto‘g‘ri anglanishi mumkin, qachonki inson uni sal-pal anglasa va amalga oshirish yo‘lini topa olmasa. Bunday holatlarda servis faoliyati vujudga kelgan ehtiyojni aniqlashtirish va konkretlashtirishga yordam beradi, uni shakllantirishga yordam beradi va taaluqli xizmatlar majmuini taklif etishi mumkin.Jumladan xizmat ko‘rsatish sohasi yangi dam olish shakllarini, aloqa, ta’lim, sog‘liqni saqlash, transport va maishiy xizmat ko‘rsatishning yangi shakllarini, ma’lumot berishning yangi shakllarini taqdim qiladi..
Uchinchidan, qiyin holatlarda insoning ob’ektiv intilishi uning ob’ektiv manfaatlari va ehtiyojlari bilan mos kelmaydi yoki ular bilan qarama qarshi bo‘ladi. Natijada o‘ziga xos soxta talab, noto‘g‘ri talab va ongsiz talab vujudga keladi. Ehtiyojning ob’ektiv va sub’ektiv komponentlari o‘rtasidagi o‘zaro aloqalarni inobatga olgan xolda qo‘yidagi atamani shakllantirish mumkin: Ehtiyoj - bu mavjud va zaruriy narsalar o‘rtasidagi qarama- qarshiliklar asosida shakllanadigan insonning holatidir va uni ushbu qarama- qarshiliklarni bartaraf etishga undovchi faoliyatdir.
Servis faoliyati ushbu qarama-qarshiliklarni hal etishning usullaridan biri bo‘lib hisoblanadi. “Mantiqiy” va “mantiqiy bo‘lmagan” ehtiyojlar mavjudligi to‘g‘risidagi masalaning qo‘yilishi shunday muammoga duch keladiki, uning chuqur falsafiy ma’nosi mavjud: mantiqiy ehtiyojlarning kriteriysi qanday? Insonning ehtiyojini mantiqiy va mantiqiy bo‘lmagan (ya’ni, yaxshi va yomonga) bo‘lish mumkinmi? Nazariy muloxazalardan chetlashib, hozirgi dunyoga nazar tashlasak, biz insonlarda turli xildagi ehtiyojlar mavjud ekanligini ko‘ramiz. Olim uchun ijodiy ilmiy tadqiqotlarga bo‘lgan ehtiyoj muhimroq ko‘rinadi, dabdabali ehtiyojlarga unchalik qiziqmaydi. Artist uchun taniqlilik va tan olinish ehtiyojlari xosdir. qo‘shiq ishqibozi qo‘shiq eshitishga ehtiyoj sezadi, ayrimlarga birinchi galda ovqat iste’mol qilishga ehtiyojlar muhim hisoblanadi. O‘zlarining ehtiyojlariga bog‘liq xolda yuqorida qayt qilingan shaxslar servisning u yoki bu turlaridan foydalanishni xoxlashadilar.
Inson ehtiyojlarining rivojlanish strukturasi va qonuniyatlari bevosita servis faoliyatining rivojlanishiga bevosita ta’sir ko‘rsatadi. SHu bilan birga servis bo‘yicha mutaxassislar oldida ehtiyojlar tizimiga teskari ta’sir ko‘rsatish imkoniyati mavjud. YA’ni ayrim doiralarda uni maqsadli ravishda shakllantirish va o‘zgartirish mumkin. Hozirgi dunyodagi insonning manfaatlari va ehtiyojlari sohasidagi bunday o‘zgarishlar maxsus usullar va texnik vositalar yordamida amalga oshiriladi. Ular jumlasiga marketing tadqiqotlari, reklama, davlat tomonidan tartibga solish, shuningdek ma’daniy ananalarga ta’sir ko‘rsatish, diniy va boshqa jamoat tashkilotlari faoliyatlari orqali amalga oshiriladi. Xizmat koʻrsatish tizimi (yoki mijozlarga xizmat koʻrsatish tizimi, CSS) — bu mijozlarning ehtiyojlari, istaklari yoki intilishlarini qondiradigan xizmatlarni taqdim etish uchun moʻljallangan texnologiya va tashkiliy tarmoqlar konfiguratsiyasi. Xizmat koʻrsatish tizimi — bu xizmatlarni boshqarish, xizmat koʻrsatish operatsiyalari, xizmatlar marketingi, xizmat koʻrsatish injiniringi va xizmatlarni loyihalash adabiyotlarida qoʻllaniladigan atama. Bu atama tez-tez paydo boʻlsa-da, u juda kam ishlatiladi. Xizmat koʻrsatish tizimining taʼriflaridan biri qiymat takliflari va umumiy maʼlumotlar orqali bogʻlangan odamlar, texnologiyalar, ichki va tashqi xizmat koʻrsatish tizimlarining qiymatli ishlab chiqarish konfiguratsiyasidir. Eng kichik xizmat koʻrsatish tizimi bir kishi, eng katta xizmat tizimi esa jahon iqtisodiyotidir . Jahon iqtisodiyotining tashqi xizmat koʻrsatish tizimi ekotizim xizmatlari deb hisoblanadi. Xizmat tizimlari xizmat koʻrsatish tizimlari oʻrtasidagi oʻzaro taʼsir natijasida paydo boʻladigan qiymat bilan tavsiflanishi mumkin, bu oʻzaro aloqalar odamlar, korxonalar yoki davlatlar oʻrtasida boʻladimi. Ayrim xizmat koʻrsatish tizimining oʻzaro taʼsiri gʻalaba qozonish, majburlash va aralashmaslikka intiladi. Biroq, baʼzi xizmat tizimlari majburiy xizmat koʻrsatish faoliyatini amalga oshirishi mumkin. Masalan, davlat agentlari er qonunlariga muvofiq majburlashni qoʻllashlari mumkin.
Xizmat koʻrsatish tizimining boshqa taʼrifi xizmat koʻrsatish tizimi tuzilishga, xatti-harakatlarga (ehtimol biznes jarayoni sifatida tavsiflangan) ega boʻlgan elementlardan iboratligini bildiradi va maqsad (yoki maqsad). Xizmat tizimining dunyoqarashi — bu qiymat takliflari orqali oʻzaro taʼsir qiluvchi tizimlar tizimi. Ancha soddaroq va cheklangan taʼrif shundan iboratki, xizmat koʻrsatish tizimi — bu xizmatlar ishlab chiqaradigan ish tizimi. Mehnat tizimi — bu inson ishtirokchilari va/yoki mashinalar ichki yoki tashqi mijozlar uchun mahsulot xizmatlarni ishlab chiqarish uchun axborot, texnologiya va boshqa resurslardan foydalangan holda ishlarni bajaradigan tizimdir. Birgalikda ishlab chiqarish mijozlar ham ishtirokchi boʻlgan ish tizimlarida sodir boʻladi, masalan, tibbiy yordam, taʼlim va maslahat beradigan koʻplab ish tizimlari. Xarajatlar — ishlab chiqariladigan mahsulot yoki koʻrsatiladigan xizmat hajmiga bogʻliq boʻlgan chiqimlar, (mas, materiallar, xom ashyo sotib olish, ishbay xodimlar mehnatiga haq toʻlash bilan bogʻliq sarflar). Toʻliq (umumiy, yalpi) X. — doimiy va oʻzgaruvchan X. yigʻindisi; bevosita ishlab chiqarish X.i (aniq bir mahsulotni i.ch. bilan bogʻliqva uning tannarxiga kiritiladigan chiqimlar), ekspluatatsiya X.i — mashina, uskuna, transport vositalari va boshqalardan foydalanish bilan boglits chikimlar. Muomala X.ga qoʻsh im cha muomala chiqimlari (i.ch. jarayonlarini muomala sohasida davom etishi — qadoqlash, sakdash, sotiladigan joyga eltish va boshqa bilan bogʻliq) vasof muomala chiqimlari (bevosita oldisotdi operatsiyalari bilan bogʻliq) X. kiradi. Muomala X., odatda, isteʼmolchilar uchun (transportekspeditorlik chiqimlari, bojxona boji toʻlash, port soliq va yigʻimlarini toʻlash, bank xizmatlari uchun chiqimlar, vakillik X.i), ishlab chiqaruvchilar uchun (savdosotiq boʻlinmasini sakdash, marketing tadqiqotlari, reklama, transportekspeditorlik chiqimlari, vositachilarga haq toʻlash, sotishdan oddinti servis va texnika xizmati uchun chikimlar, bank operatsiyalari boʻyicha xarajatlar, vakillik xarajatlari va boshqalar) va savdo uchun (tovarni xarid qilish, tashish, sakdash va sotish bilan bogʻliq chiqimlar) alohida hisobkitob qilinadi.
Resurslardan foydalanish samaradorligini taxdil qilishda "muqobil X." tushunchasi (agar hozirgi mavjud i.ch. oʻrniga muqobil i.ch. boʻlganida olinishi mumkin boʻlgan qiymat) qoʻllanadi. Bu X.ga foizlar va mulkdorga toʻlanadigan haq ham kiritiladi. X.ni qisqartirish foydani koʻpaytirishning muhim talabi hisoblanadi. Yangi O‘zbekistonning taraqqiyot Strategiyasida belgilangan vazifalarni bajarish, O‘zbekiston Respublikasining “yashil” iqtisodiyotga o‘tish Strategiyasini sifatli amalga oshirish hamda iqtisodiyotning barcha tarmoqlarida resurslarni tejashni yanada kengaytirish maqsadlarida ushbu qaror qabul qilingan.
“Yashil” iqtisodiyotga o‘tish bo‘yicha 2030-yilgacha amalga oshiriladigan ustuvorliklar, maqsadli ko‘rsatkichlar va ularga erishish bo‘yicha aniq chora-tadbirlar belgilandi.
Xususan, Qaror bilan quyidagi strategik hujjatlar tasdiqlandi:
- strategik maqsadlarga erishishga mo‘ljallangan 2030-yilgacha O‘zbekiston Respublikasida “yashil” iqtisodiyotga o‘tish va “yashil” o‘sishni ta’minlash dasturi;
- Sanoat tarmoqlarida “yashil” iqtisodiyotga o‘tish va energiya tejamkorligini ta’minlash bo‘yicha konsepsiya;
- 2030-yilgacha O‘zbekiston Respublikasida “yashil” iqtisodiyotga o‘tish va “yashil” o‘sishni ta’minlash bo‘yicha harakatlar rejasi;
- ishlab chiqarilgan mahsulotning energiya sig‘imi ko‘rsatkichini 2026-yilga kelib 2022-yilga nisbatan 20 foizga kamaytirishga qaratilgan 2022–2026-yillarda iqtisodiyot tarmoqlarida yoqilg‘i-energetika resurslarini tejashning maqsadli parametrlari.
Xususan, sanoat tarmoqlarida “yashil” iqtisodiyotga o‘tish va energiya tejamkorligini ta’minlash bo‘yicha konsepsiya va uning asosida 25 ta strategik ahamiyatga ega korxona va tashkilotda yoqilg‘i-energetika resurslarini tejashning maqsadli parametrlari kuchga kirmoqda. Bunda, konsepsiya doirasida 2022–2026-yillarda sanoat tarmoqlarida 3,9 mlrd kub/metr tabiiy gaz, 4 mlrd kVt/soat elektr energiyasi va 21 ming tonna neft mahsulotlarini tejash belgilangan.
“Yashil” iqtisodiyotni rivojlantirish bo‘yicha belgilangan chora-tadbirlarni va harakatlarni samarali amalga oshirilishini ta’minlash maqsadida idoralararo va xorijiy hamkorlar bilan muvofiqlashtirishning yangicha tizimi yo‘lga qo‘yilmoqda. Xususan:
– O‘zbekiston Respublikasida “yashil” iqtisodiyotga o‘tish choralarini muvofiqlashtirish bo‘yicha idoralararo kengash faoliyati kuchaytirilmoqda, vakolatlari kengayib, tarkibi yangilanmoqda;
– “yashil” o‘sish dasturi yo‘nalishlari bo‘yicha vazirlik, idoralar, tadqiqot institutlari va xorijiy ekspertlar tarkibidagi ekspert texnik ishchi guruhlari tashkil qilinmoqda;
– Xalqaro moliya institutlari va rivojlantirish bo‘yicha hamkor tashkilotlar tarkibidagi Donorlarning muvofiqlashtirish guruhi tashkil qilinmoqda;
– “Yashil” iqtisodiyotga o‘tish bo‘yicha mas’ul vakolatli organ bo‘lgan Iqtisodiy taraqqiyot va kambag‘allikni qisqartirish vazirligi Idoralararo kengash ishchi organi sifatida belgilanmoqda.
Donorlarning muvofiqlashtirish guruhini faoliyati Vazirlikda tashkil etilayotgan Texnik kotibiyat tomonidan muvofiqlashtirib boriladi.
Mazkur qarorga muvofiq Iqtisodiy taraqqiyot va kambag‘allikni qisqartirish vazirligi:
- O‘zbekiston Respublikasida “yashil” iqtisodiyotga o‘tish choralarini muvofiqlashtirish bo‘yicha idoralararo kengashining ishchi organi;
- Parij bitimining 6-moddasiga muvofiq, Barqaror rivojlanishni qo‘llab-quvvatlash mexanizmi bo‘yicha chora-tadbirlarning amalga oshirilishini muvofiqlashtirish bo‘yicha vakolatli organ (milliy organ);
- Xalqaro va respublika darajasida issiqxona gazi savdosini (Emission Trade System – ETS, Joint Credit Mechanism – JCM va boshqalar) tartibga solish va amalga oshirishni muvofiqlashtirish va boshqarish, shuningdek, ushbu sohadagi loyihalarni amalga oshirish davrida monitoring va hisobotlarni yuritish uchun mas’ul bo‘lgan ijro etuvchi organi etib belgilandi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI
1.O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. –T.: O‘zbekiston, 1993.
2.O‘zbekiston Respublikasining “Turizm to‘g‘risida”gi qonuni. 1999 y. 20 avgust.
3.Karimov I.A. “Bizning bosh maqsadimiz – jamiyatni demokratlashtirish va yangilash, mamlakatni modernizatsiya va isloh etishdir”. – Toshkent: O‘zbekiston, 2005. – 110 b.
4.“O‘zbekistonda turizmni rivojlantirishning 2005 yilgacha bo‘lgan davlat dasturi to‘g‘risida” O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining farmoni 1999 yil 15 aprel.
5.O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2006 yil 17 apreldagi “O‘zbekiston Respublikasida 2006-2010 yillarda xizmat ko‘rsatish va servis sohasini rivojlantirishni jadallashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-325- sonli Qarori.
6.O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2012 yil 10 maydagi «2012-2016 yillarda O‘zbekiston respublikasida xizmat ko‘rsatish sohasini rivojlantirish dasturi to‘g‘risida»gi PQ-1754-sonli Qarori
7.Aleksandrova A.Yu. Mejdunarodniy turizm: Uchebnik – M.: Aspekt Press, 2004. – 470 s.
8.Birjakov M.B. Vvedeniye v turizme. Izd. 9-ye, pererab. i dop. – SPb.: Gerda, 2008. – 576 s
9.Tuxliyev I.S., Qudratov G‘.H. Turizm iqtisodiyoti. Samarqand, Sam-ISI, 2007. -219 b.
10.I.S. Tuxliyev, R.Hayitboyev, N.E.Ibodullayev, R.S.Amriddinova Turizm asoslari: O‘quv qo‘llanma – S.: SamISI, 2010- 247 b.
11.Tuxliyev I.S., Qudratov G‘.H., Pardayev M.Q. Turizmni rejalashtirish. Darslik. T.: Iqtisod va moliya”. 2008.- 262 b.