Reja Banklar faoliyatini tashkil qilish va uning iqtisodiy va huquqiy asoslari Tijorat banklari vazifalari va ularning mohiyati

Bankni tashkil etish to‘g‘risidagi ta’sis shartnomasida quyidagilar bo‘lishi lozim:

- bankni ta’sis etish borasida birgalikda faoliyat ko‘rsatish tartibi;

- bank ustav kapitali miqdori;

- muassislar o‘rtasida joylashtirilishi lozim bo‘lgan aksiyalar turlari, ularning nominal qiymati, har xil turdagi aksiyalarning nisbati, ularni to‘lash miqdori va tartibi;

O‘zbekiston Respublikasi hududida banklarni ro‘yxatga olish va ularga litsenziya berish tartibi hamda shartlari belgilab qo‘yilgan bo‘lib, tijorat banklari ochiq yoki yopiq turdagi aksionerlik jamiyatlari shaklida tashkil etilishi mumkin.

"Tijorat banki" atamasi bank faoliyatining dastlabki bosqichlarida paydo bo'lgan, bunda banklar asosan savdo, tovarlar almashinuvi va to'lovlarni amalga oshirgan. Asosiy mijozlar savdogarlar edi. Banklar tovarlarni almashish bilan bog'liq transport, saqlash va boshqa operatsiyalarni kreditlashdi. Sanoat ishlab chiqarishining rivojlanishi bilan bog'liq operatsiyalar. ishlab chiqarish tsiklini qisqa muddatli kreditlash uchun: aylanma mablag'lar uchun ssudalar, xom ashyo va tayyor mahsulot zahiralari, ish haqi to'lash va hk. Kredit muddati asta-sekin oshdi, bank resurslarni qismi asosiy kapitalga investitsiyalar, qimmatli qog'ozlar uchun ishlatiladi boshladi. Boshqacha aytganda, muddatli "tijorat banki" ma'nosini yo'qotgan. Bu qat'i nazar, ular nima qilayotganlarini, bankning "Biznes" tabiat, iqtisodiy agentlar barcha turdagi texnik xizmat ko'rsatish haqida e'tiborni anglatadi.

Tijorat banklari bank tizimining ikkinchi pog‘onasini tashkil etadi. Ular kredit resurslarining asosiy qismini konsentratsiyalashtiradi, yuridik va jismoniy shaxslar uchun keng doirada bank operatsiyalari va moliyaviy xizmatlar ko‘rsatadi. Bu banklar pay asosida tashkil etiladi (aksioner boshlov) va mulkchilik shakli bo‘yicha davlat va jamoat (kooperativ) shakllariga ajratiladi.

Tijorat banki - korxonalar, tashkilotlar, fuqarolarga universal bank xizmatlari (hisobkitob, toʻlov operatsiyalari, qoʻyilmalarni jalb etish, omonatlarni saqlash, ssudalar berish, shuningdek, qimmatli qogʻozlar bozoridagi operatsiyalar) koʻrsatadigan yirik kredit muassasasi. Tijorat banki bank harakatlarini amalga oshirish uchun pul mablaglarini, asosan, qoʻyilmalar (omonatlar), banklararo kreditlar, oʻz aksiya va obligatsiyalarini chiqarish xdgsobiga shakllantiradi.

Tijorat banklarining asosiy funksiyalariga quyidagilar kiradi: