Reja: Bolalardagi jinsiy tarbiya


Download 173.5 Kb.
bet2/2
Sana04.02.2023
Hajmi173.5 Kb.
#1157181
1   2
Bog'liq
BOLALARNI JINSIY TARBIYASI

qovuq tuklari

Ko’krak bezlari

1

Pubertat oldi

Pubertat oldi

2

siyrak, yengil pigment- lashgan, tori, mayin, yumshoq, lablar bo’ylab (11,5)

Ko’krak va so’rg’ich ko’tarilgan, areola diametri kattalashgan (11,0)

3

Ancha qalinlashgan, o’ralish boshlangan (12,5)

Ko’krak va areola kattalashgan, umumiy konturga ega (12,0)

4

qattiq, o’raluvchan, lekin kattalarga nisbatan kam, sonda bo’lmaydi (13,0)

Areola va so’rqich ko’krak bezi konturidan
chiqib turadi (13,0)

5

Katta ayollarga xos uchburchak, sonning ichki yuziga tarqalgan (14,5)

Etilgan ko’krak bezi, so’rqich chiqib turadi,
areola – umumiy konturning
yarmiga teng (15,5)

O’g’il bolalarning jinsiy rivojlanish bosqichlari J.M.Tanner

Bosqichlar

qovuq tuklari

Jinsiy a’zo, urug‘don

1

yo’q

Pubertat oldi

2

siyrak, uzun, kam pigmentlashgan, yumshoq (13,5)

Jinsiy olat kattaligi o’rtacha, moyak katta, to’q rangda, burmali
(11,5)

3

Ancha tuk, o’ralish boshlangan, ko’p emas, olat asosida (14,0)

Olat uzunligi kattalashgan, moyak va urug’don
kattalashgan (13,0)

4

qattiq, o’raladi, kattalar tipida, lekin kamroq, sonda yo’q (14,5)

Olat kengaygan, moyak va urug’don kattalashgan,
terisi to’q rangda (14,0)

5

Kattalar ko’rinishida, sonning ichki yuzasida, lekin gorizontal chegarada (15,0)

Kattalarnikidek o’lchamida
(15,0)

6

Kindikkacha tarqalgan


*qavs ichida bosqich boshlanishi korsatilgan (yoshda);
Jinsiy rivojlanishda qiz bolalar o’g’il bolalarga nisbatan 2 yil oldin yetiladi, bu geteroxronlik yetilganlik hisoblanib, shu yoshdagi jinslarning o’zaro aloqasida muammolar keltirib chiqaradi. Bir xil jinslarning yetilishiham xar-xil bo’lishi mumkin. Psixologlarning kuzatuvi ko’rsatadiki, rivojlanishi o’rta yoshga to’g’ri kelgan qizlar o’zini baholashi ijobiy, kech yetilgan kizlarda esa erta yetilganlarga nisbatan o’zini baholash ancha yuqori turadi. O’g’il bolalar esa aksincha, kech rivojlanganda qayg’uradi, ularning o’zini baholashi tushib ketadi, kattalarga tobe bo’lib qoladi va tengdoshlaridan o’zini olib qochadi, ota-onalariga bog’liq bo’lib qoladi. Erta yetilgan o’g’il bolalar ancha o’zini ustun qo’yadi va rahbarlik qilishga moyil bo´ladi. Agar o’smir bolada urug’donlarning (pubertatli) kattalashishi 13,5 yoshda kuzatilmasa yoki jinsiy rivojlanishning 3- bosqichi ikkinchi bosqichi boshlangandan keyin to’rt yil davomida yuzaga kelmasa bunday holatlarda, jinsiy yetilishning ortda qolishi haqida fikrlash mumkin.Ko’pgina qizlar hayz ko’rishmasa xavotirga tushadilar. Agar ko’rikda jinsiy a’zolarning anatomik nuqsoni kuzatilmasa, JBE ning 3 bosqichi boshlangan qizlarda yetilish normada ketayotganidan va yaqin oradahayz ko’rishidan darak beradi. Agar 13 yoshli qiz bolalarda ko’krak bezlarining kattalashuvi kuzatilmasa yoki pubertat o’zgarishlar boshlanishidan hayz ko’rgunicha oradan 5 yil o’tsa, bunday hollarda jinsiy yetilishdan orqada qolish xaqida o’ylash mumkin. Agar jinsiy yetilish ortda qolsa, endokrin statusni tekshirish lozim.
Bolalarning fohishabozligi bu fohishalik bolani jalb qilish va bu uning shakli bolalarni tijorat orqali jinsiy ekspluatatsiya qilish. Odatda bu atama a. Fohishabozligini anglatadi voyaga etmagan, yoki qonun bo'yicha shaxs rozilik yoshi.Ko'pgina yurisdiktsiyalarda fohishabozlikni taqiqlashning bir qismi sifatida bolalar fohishabozligi noqonuniy hisoblanadi.
Bolalar fohishabozligi odatda shaklida namoyon bo'ladi jinsiy aloqa savdosi, unda bola bor o'g'irlab ketilgan yoki aldab, jinsiy savdo bilan shug'ullanishgan yoki omon qolish jinsi, unda bola oziq-ovqat va turar joy kabi asosiy zarur narsalarni sotib olish uchun jinsiy faoliyat bilan shug'ullanadi. Odatda bolalarning fohishabozligi bilan bog'liq bolalar pornografiyasiva ular ko'pincha bir-birining ustiga chiqadi. Ba'zi odamlar shug'ullanish uchun xorijiy mamlakatlarga sayohat qilishadi bolalar jinsiy turizmi. Tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, dunyo bo'ylab fohishalik bilan shug'ullanadigan 10 millionga yaqin bola bo'lishi mumkin.[1] Amaliyot eng keng tarqalgan Janubiy Amerika va Osiyo, lekin bolalarning fohishabozligi dunyo miqyosida mavjud,[2] rivojlanmagan mamlakatlarda ham rivojlangan.[3] Savdoda yosh o'g'il bolalar sonining ko'payishiga qaramay, fohishalik bilan shug'ullanadigan bolalarning aksariyati qizlardir.
Ga a'zo bo'lgan barcha mamlakatlar Birlashgan Millatlar ostida bolalar fohishabozligini taqiqlash majburiyatini olgan Bola huquqlari to'g'risidagi konventsiya yoki Bolalarni sotish, fohishabozlik va bolalar pornografiyasini ixtiyoriy protokoli. Amaliyotni to'xtatishga urinish uchun turli xil aktsiyalar va tashkilotlar yaratilgan.
Ta'riflar
 
Bolalarni fohishabozlik qilish uchun bir nechta ta'riflar taklif qilingan. Birlashgan Millatlar Tashkiloti buni "bu shaxs yoki boshqa biron bir odam bilan pul yoki boshqa mulohaza uchun jinsiy harakatlarni amalga oshirish uchun bolani jalb qilish yoki xizmatlarini taklif qilish" deb ta'riflaydi.[4] The Bola huquqlari to'g'risidagi konventsiya"s Bolalarni sotish, fohishabozlik va bolalar pornografiyasini ixtiyoriy protokoli bu amaliyotni "bola xizmatlarini olish, sotib olish yoki taklif qilish yoki har qanday kompensatsiya yoki mukofot uchun jinsiy harakatlarni amalga oshirishga undash harakati" deb ta'riflaydi. Ikkalasi ham, agar bola rozi bo'lsa ham, bola ekspluatatsiya qurboni ekanligini ta'kidlaydi.[5] The Bolalar mehnatining eng yomon shakllari to'g'risidagi konventsiya, 1999 y, (182-sonli Konventsiya) Xalqaro mehnat tashkiloti (XMT) buni "bolani fohishalik uchun foydalanish, sotib olish yoki taklif qilish" deb ta'riflaydi.[6]
Ga ko'ra Xalqaro mehnat byurosi Jenevada bolalarning fohishalik va bolalar pornografiyasi bolalarning jinsiy ekspluatatsiyasining ikkita asosiy shakli bo'lib, ular ko'pincha bir-biriga to'g'ri keladi.[2] Birinchisi ba'zan kengroq tushunchasini tavsiflash uchun ishlatiladi bolalarni tijorat orqali jinsiy ekspluatatsiya qilish (CSEC). Bu CSEC-ning boshqa aniqlanadigan ko'rinishini, masalan, savdo orqali ekspluatatsiya qilishni istisno qiladi bolalar nikohi, ichki bolalar mehnati, va bolalar savdosi jinsiy maqsadlarda.[7]
Amaliyotga tatbiq etilgan terminologiya nizoning predmeti hisoblanadi. The Amerika Qo'shma Shtatlari Adliya vazirligi "Terimning o'zi tanlov g'oyasini anglatadi, aslida esa bunday emas".[8] Amaliyotga qarshi bo'lgan guruhlar bu shartlarga ishonishadi bolalar fohishabozligi va fohisha bola muammoli ma'nolarni ko'taring, chunki bolalar odatda fohishabozlik to'g'risida qaror qabul qila olmaydi. Shu bilan bir qatorda, ular atamalardan foydalanadilar fohishaboz bolalar va bolalarning savdo ekspluatatsiyasi.[9] Boshqa guruhlar bu atamadan foydalanadilar bolalar jinsiy ishchisi bolalar har doim ham "passiv qurbon" bo'lmasligini nazarda tutish
Sabablari va turlari
 
Bolalar ko'pincha ijtimoiy tuzilmalar va alohida agentlar tomonidan kattalar o'zlarining zaifliklaridan foydalanib, jinsiy ekspluatatsiya qilish va ularni sotish yoki tanalarini sotish orqali suiiste'mol qilish holatlariga majburlanadilar. Tuzilishi va agentligi odatda bolani tijorat jinsiy aloqasiga majburlash uchun birlashtiriladi: masalan, fohishabozlik tez-tez oldin jinsiy zo'ravonlikdan kelib chiqadi, ko'pincha bola uyida.[10] Ko'pchilik fohishabozlik bilan shug'ullanadigan bolalarning aksariyati bolalar ekanligiga ishonishadi Janubi-sharqiy Osiyo va ularning aksariyati mijozlar G'arb jinsiy sayyohlar, ammo sotsiolog Luiza Braunning ta'kidlashicha, G'arbliklar sanoatning o'sishiga hissa qo'shsa-da, bolalarning aksariyat mijozlari osiyolik mahalliy aholi hisoblanadi.[11]
Bolalarning fohishabozligi odatda bunday muhitda uchraydi fohishaxonalar, bar va klublar, uylar yoki alohida ko'chalar va maydonlar (odatda ijtimoiy pastga tushadigan joylarda). Bir tadqiqotga ko'ra, fohishaboz bolalarning atigi 10 foizida sivilce bor va 45 foizdan ortig'i biznesga do'stlari orqali kirishgan. Xalqaro bolalar mehnatini o'rganish bo'yicha byurodan Mourin Jaffe va Sonia Rozenlarning yozishicha, bu holatlar juda xilma-xil: "Ba'zi qurbonlar uydan yoki davlat muassasalaridan qochib ketishadi, boshqalari ota-onalari tomonidan sotiladi yoki fohishalikka majburlanadi yoki aldanadi, boshqalari esa ko'cha bolalari. Ba'zilar Havaskorlar va boshqa kasb egalari. Garchi, avvalambor, savdo-sotiqdagi yosh qizlarni o'ylashga moyil bo'lsa-da, fohishabozlik bilan shug'ullanadigan yosh o'g'il bolalar soni ko'paymoqda, eng bezovtalanadigan holatlar - bu savdo-sotiqga majburlanib, keyin qamoqqa tashlangan bolalar. Ushbu bolalar qiynoqqa solinishi va keyinchalik o'limga olib kelishi mumkin. "[3]
Amerika Qo'shma Shtatlari Adliya vazirligi Bosh prokurorining o'rinbosari Jeyms Koul "Fohishalikka duch kelgan jabrlangan bolalarning aksariyati ekspluatatsiya qilinadigan zaif bolalardir. Ko'p yirtqichlar qochqinlarni, jinsiy tajovuz qurbonlarini va ular tomonidan qattiq e'tiborsiz qolgan bolalarni nishonga oladilar. biologik ota-onalar. Ular nafaqat jismoniy mavjudotlariga ta'sir qiladigan shikast etkazuvchi zo'ravonliklarga duch kelishgan, balki fohishalikning zo'ravonlik hayotiga aralashganlar. "[12]
Odam savdosi
Odam savdosi bilan belgilanadi Birlashgan Millatlar Tashkilotining Giyohvand moddalar va jinoyatchilik bo'yicha boshqarmasi (UNODC) "ekspluatatsiya maqsadida odamni yollash, tashish, topshirish, yashirish yoki qabul qilish bilan tahdid qilish yoki kuch ishlatish yoki majburlashning boshqa shakllari, o'g'irlash, firibgarlik yoki aldash".[13] UNODC butun dunyo bo'ylab qurbonlar sonini 2,5 millionga yaqin deb taxmin qilmoqda.[13] UNICEF 1982 yildan beri 30 millionga yaqin bola odam savdosi qurbonlari bo'lganligi haqida xabar beradi.[14] Odam savdosi jinsiy qullik holatlarning 79 foizini tashkil etadi, jabrlanganlarning aksariyati ayollar, ulardan 20 foizini bolalar tashkil qiladi. Ayollar ham ko'pincha jinoyatchidir.[15]
2007 yilda BMT tashkil etilgan Birlashgan Millatlar Tashkilotining odam savdosiga qarshi kurash bo'yicha global tashabbusi (UN.GIFT). UNICEF bilan hamkorlikda Evropada xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti (EXHT) va Birlashgan Millatlar Tashkilotining Ayollarni rivojlantirish jamg'armasi (UNIFEM) Birlashgan Millatlar Birlashgan Arab Amirliklaridan UN.GIFT tashkil etish uchun grant oldi. UN.GIFT inson savdosiga qarshi kurashni hukumat, biznes va boshqa yirik global sub'ektlarni o'z ichiga olgan manfaatdor tomonlarning o'zaro yordami orqali amalga oshirishga qaratilgan. Ularning birinchi tashabbusi odam savdosi axloqsiz ekanligi va uning davom etishini to'xtatish uchun global hamkorlikni talab qiladigan tobora kuchayib borayotgan muammoga aylangani to'g'risida xabar tarqatishdir. UN.GIFT ushbu ekspluatatsiya talabini kamaytirishga va potentsial qurbonlar uchun xavfsiz muhit yaratishga intiladi.[16]
Ba'zi hollarda, jinsiy aloqa savdosi qurbonlarini begonalar majburan yoki yolg'on va yolg'on va'dalar bilan aldash orqali o'g'irlashadi.[17] Boshqa hollarda, bolalarning oilalari qattiq qashshoqlik natijasida ularni sohaga kirishga ruxsat berishadi yoki majbur qilishadi.[18] Mamlakatdan olib chiqib ketilgan hollarda, odam savdosi bilan shug'ullanadiganlar, bolalar ko'pincha yangi joyning tilini tushuna olmasliklari va ularning qonuniy huquqlarini bilishmaydi.[17]
Tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, odam savdogarlari 12 yoshgacha va undan kichik yoshdagi ayollarga ustunlik berishadi, chunki yosh bolalar ularga berilgan rolga osonlikcha qo'shilib ketishadi va ular iste'molchilar uchun qadrli bo'lgan bokira qiz sifatida qabul qilinadi. Keyin qizlarni yoshi kattaroq qilib ko'rsatishadi va huquqni muhofaza qilish organlaridan himoya qilish uchun hujjatlar soxtalashtiriladi.[17] Jabrlanganlar o'xshash kelib chiqishga moyil bo'lib, ko'pincha jinoyatchilik darajasi yuqori bo'lgan va ta'lim olish imkoniyati bo'lmagan jamoalardan kelib chiqqan. Biroq, viktorologiya bu bilan cheklanib qolmaydi va turli xil kelib chiqadigan erkak va ayollar jinsiy aloqada odam savdosi bilan shug'ullanmoqda.[17]
Psixoterapevt Meri De Chesnay jinsiy aloqa savdosi jarayonining besh bosqichini ajratadi: zaiflik, yollash, tashish, ekspluatatsiya va ozodlik.[19] Oxirgi bosqich, deb yozadi De Chesnay, kamdan-kam hollarda tugaydi. Qotillik va tasodifiy o'lim ko'rsatkichlari, o'z joniga qasd qilish hollari yuqori va odam savdosi qurbonlarining soni juda oz.[20]
Qurbon bo'lgan bolalar kiberjins savdosi ko'chiriladi, so'ngra jinsiy aloqa qilish uchun majburlanadi yoki veb-kamera oldida zo'rlashadi tijoratlashtirilgan jonli oqimlar.[21][22] Odatda ular to'laydigan iste'molchilarni umumiy ekranlarda tomosha qilishga va ularning buyurtmalariga rioya qilishga majbur.[23][24] Iste'molchilar foydalanadilar kripto-valyutalar va o'z raqamlarini yashirish uchun boshqa raqamli texnologiyalar.[25]
Omon qolish jinsi
Shuningdek qarang: Omon qolish jinsi
Bolalarni fohishabozlikning yana bir asosiy shakli - bu "omon qolish jinsi". AQSh Adliya vazirligi:
"Tirik qolgan jinsiy aloqa" bola tirik qolish uchun zarur bo'lgan pul, oziq-ovqat, uy-joy, kiyim-kechak yoki boshqa narsalarni olish uchun jinsiy aloqada bo'lganda sodir bo'ladi. Bunday vaziyatlarda bitim odatda faqat bola va mijozni o'z ichiga oladi; tirik qolish jinsiy aloqasi bilan shug'ullanadigan bolalar odatda sudyalar, xonimlar yoki boshqa odam savdogarlari tomonidan boshqarilmaydi yoki boshqarilmaydi. Bola bilan jinsiy aloqa uchun pul to'laydigan har qanday shaxs, bola pimp tomonidan boshqariladimi yoki omon qolish bilan shug'ullanadigan jinsiy aloqada bo'ladimi, javobgarlikka tortilishi mumkin.[26]
UNICEF tomonidan buyurtma qilingan tadqiqot va Bolalarni qutqaring va sotsiolog Annjanette Rosga boshchiligida urushdan keyingi bolalarning fohishabozligi bo'yicha tadqiqotlar o'tkazildi Bosniya va Gertsegovina. Rosga, qashshoqlik kuchli ta'sir ko'rsatadigan omil bo'lganligini xabar qildi. Uning so'zlariga ko'ra, "Jinsiy savdo savdosi og'ir iqtisodiy sharoitda omon qolish uchun kurashayotgan kundalik odamlarning mahsuloti kabi, uyushgan jinoyatchilik muammosi hamdir. Kambag'allikka emas, balki jinoyatchilikka qarshi kurash bu alomatni davolaydi, ammo kasallik emas ... qizlar nimaga kirishayotganini bilishlari va ma'lum darajada o'z ixtiyori bilan kirishi kamdan-kam holatlardir, ehtimol ular o'zlarini boshqacha va qochib qutula olamiz deb o'ylashadi, yoki, ehtimol, o'zlarini uyda qolish uchun kuchsiz his qilishdan ko'ra, tavakkal qilishni afzal ko'rishadi. qashshoqlik. "[18] Jaffe va Rozenlar rozi emaslar va faqat qashshoqlik ko'pincha bolalarni fohishalikka majburlamaydi, chunki bu bir necha qashshoq jamiyatlarda keng miqyosda mavjud emas. Aksincha, oilaning yomon ahvoli va oiladagi zo'ravonlik kabi bir qator tashqi ta'sirlar muammoga sabab bo'ladi.[27]
Omon qolish jinsi ko'rinishidagi bolalarni fohishalik qilish rivojlanmagan va rivojlangan mamlakatlarda uchraydi. Osiyoda voyaga etmagan qizlar ba'zan oilalarini boqish uchun fohishaxonalarda ishlaydi. Shri-Lankada ota-onalar ko'pincha o'g'illarini qizlarini emas, balki o'zlarini fohishalik qilishadi, chunki jamiyat erkaklarnikiga qaraganda ayollar orasida jinsiy poklikka ko'proq ahamiyat beradi.[28] Jaffe va Rozenning yozishicha, Shimoliy Amerikada bolalarning fohishabozligi ko'pincha "iqtisodiy mulohazalar, oiladagi zo'ravonlik va suiiste'mollik, oilaviy parchalanish va giyohvandlik" natijasida yuzaga keladi.[29] Kanadada bir yigit 2012 yilda 15 yoshli qizning fohishabozligi bilan bog'liq ayblovlar uchun sudlandi; u o'zini pul ishlash vositasi sifatida fohishalik qilishga undagan, barcha daromadlarini saqlab qolgan va agar u davom etmasa, uni zo'ravonlik bilan qo'rqitgan.[30]
Oqibatlari
Fohishaxona bolalarni davolash
Fohishalik bilan shug'ullanadigan bolalar ko'pincha xavfli sharoitlarda, tegishli gigiena talablariga javob bermasdan ishlashga majbur bo'lishadi.[31] Ular zo'ravonlik tahdidlariga duch kelishadi va ba'zida ularni zo'rlashadi va kaltaklashadi. Tadqiqotchilar Robin E. Klark, Djudit Friman Klark va Kristin A. Adamec umuman olganda "juda ko'p suiiste'mollik, baxtsizlik va sog'lig'i yomon" deb yozadilar.[32] Masalan, Derrik Jensen Nepaldan jinsiy aloqa savdosining qurbonlari zo'rlash va kaltaklash jarayonida "buzilgan", keyin esa odam boshiga bir dollardan ikki dollargacha tunda o'ttiz besh martagacha ijaraga berilgan ".[33] Yana bir misol, asosan Hindistonga aldanib, Mumbay, Haydarobod, Nyu-Dehli, Laknov va Goraxpurdagi fohishaxonalarga sotilgan nepallik o'g'il bolalar bilan bog'liq. Bir qurbon 14 yoshida Nepalni tark etdi va qullikka sotildi, qamaldi, kaltaklandi, och qoldi va majburan sunnat qilindi. U qochib nepalga qaytib kelguniga qadar 40-50 nafar o'g'il bolalar bilan fohishaxonada saqlanganligi, ularning aksariyati kastratsiya qilinganligini xabar qildi.[34]
Kriminolog Ronald Gullar bolalar fohishabozligi va bolalar pornografiyasi bir-biri bilan chambarchas bog'liqligini yozadi; fohishabozlik bilan shug'ullanadigan har uchdan bir bolaga pornografiya, ko'pincha filmlar yoki adabiyotlar orqali jalb qilingan. Uning so'zlariga ko'ra, qochqin o'spirinlar ko'pincha "pornografik harakatlar" va fotosuratlar uchun ishlatiladi.[35] Pornografiya bilan bir qatorda, Gullar yozishicha: "Ushbu ikki tomonlama jinsiy ekspluatatsiya dunyosiga tushib qolgan bolalar ko'pincha jinsiy tajovuzlar, jinsiy buzuqliklar, jinsiy yo'l bilan yuqadigan kasalliklar qurbonlari va jinsiy zo'ravonlik va murosaga kelgan, shafqatsizlikka uchragan tanalarni va abadiy qoralangan ".[36]
Jismoniy va psixologik ta'sirlar
Ga binoan Gumoniy, bolalarning fohishabozligiga qarshi bo'lgan nodavlat notijorat tashkiloti, bu amaliyot "qinning yirtilishi, qiynoqlarning jismoniy oqibatlari, og'riq, yuqtirish yoki istalmagan homiladorlik" kabi jarohatlarga olib keladi.[37] Mijozlar kamdan-kam hollarda tarqalishidan ehtiyot bo'lishadi OIV,[37] fohishaboz bolalar bu kasallikka chalinish xavfi yuqori bo'lib, ularning aksariyati ma'lum joylarda yuqtirishadi. Jinsiy yo'l bilan yuqadigan boshqa kasalliklar ham tahdid soladi, masalan sifiliz va herpes. Yuqori darajalar sil kasalligi fohishaboz bolalar orasida ham topilgan.[32] Ushbu kasalliklar ko'pincha o'limga olib keladi.[1]
Sobiq fohishaboz bolalar ko'pincha psixologik shikastlanish bilan shug'ullanishadi, shu jumladan depressiya va travmatik stress buzilishi (TSSB).[32] Boshqa psixologik ta'sirlarga jahl, uyqusizlik, jinsiy va shaxsiyatning chalkashligi, kattalarga ishonishning iloji yo'qligi va ishonchni yo'qotish kiradi. Giyohvand moddalar bilan bog'liq sog'liq muammolari orasida tish kasalliklari, B va S gepatitlari, jigar va buyraklarning jiddiy muammolari bor edi. Boshqa tibbiy asoratlar orasida reproduktiv muammolar va jinsiy tajovuz natijasida jarohatlar; zo'ravon jismoniy hujumlardan jismoniy va nevrologik muammolar; va boshqa umumiy sog'liq muammolari, shu jumladan nafas olish va og'riyotgan og'riqlar.
Download 173.5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling