Reja: Boshqarish nazariyasining asosiy tushunchalari Boshqarish jarayonining

Menejer etikasi va ahloQiy jihatlari.
Tashkilot o’zi uchun harakat yo’nalishini tanlashidan oldin (ko’proQ iQtisodiy maQsadlarga yoki ijtimoiy mashuliyatlilikka erishish) etika (ahloQ) to’G’risida tushunchaga ega bo’lishi kerak. AhloQ - to’G’ri va noto’G’ri xatti - harakatlarni belgilovchi Qoidalar (tamoyillar) majmuidir.
Biznes etikasi faQatgina ijtimoiy mashuliyatlilik masalalarinigina emas, balki boshQaruvchilar va bo’ysunuvchilar xatti-harakatlarining turli ko’rinishlarini o’z ichiga oladi.
Bundan tashQari u maQsadlarni hamda ularga erishishining rahbarlar va bo’ysunuvchilar Qo’llagan vositalarini ko’rib chiQadi.Bahzi hollarda noto’G’ri deb vosita tan olinsa, bahzilarida maQsadning o’zi noto’G’ri (ahloQQa zid) bo’lishi mumkin.Bu narsaning noto’G’ri deb hisoblanishining sababi uning noQonuniyligida emas, balki shaxsiy Qadriyatlarga zid harakat bo’lib, Quvvatlanishi mumkin emasligida.Etikaning mehyor va tamoyillari jamiyatda shakllangan Qarashlar va nuQtai-nazarlar va alohida shaxslarning Qarashlari va Qadriyatlari asosida belgilanadi.
Biznesda ahloQ muammolari tashkilotning iQtisodiy ko’rsatkichlari hamda tashkilotning ichidagi va jamiyatdagi boshQa odamlarga nisbatan majburiyatlari orQali ifodalangan ijtimoiy mashuliyatlilik ko’rsatkichlari orasidagi Qarama Qarshiliklar bilan boG’liQ. CHunki foydani maksimallashtirish yo’lida bahzi tashkilotlar ijtimoiy yo’nalishlarga sarflarni QisQartirishi yoki ahloQiy zid xatti- harakatlar Qilishi mumkin.
14
AhloQQa zid ish yuritishning tarQalgan ko’rinishlari pora olish va berish, xujjatlarni Qalbakilashtirish, noto’G’ri moliyaviy hisobotlar, narxlarni sunhiy ravishda oshirish, narxlar to’G’risida pinxona kelishuvlar va h.k.

Ish yuritishning ahloQQa zid hollari ko’payishining sabablarini rahbarlar Quyidagilarda ko’radilar:

RaQobat kurashining kuchayishi;
CHorak (3 oylik) hisobotlarda foydalilik darajasini ko’rsatishga intilish;
Rahbarlarni ahloQli xatti-harakatlari uchun raG’batlantirish yo’Qligi;
Jamiyatda ahloQ ahamiyatining umumiy pasayib ketganligi;
Tashkilot tomonidan oddiy ishlovchilarga tazyiQ o’tkazilishi hamda rahbarlarning xatti- harakatlari.
Xodimlar xatti-harakatlarini ahloQliligini oshirish maQsadida tashkilot ahloQ normativlarini
ishlab chiQish, ahloQ bo’yicha Qo’mitalar tuzish, ijtimoiy taftishlar o’tkazish va ahloQli xatti-
harakatlarga o’rgatish kabi turli choralarni amalga oshirishi zarur.
AhloQ mehyorlari va standartlarini ishlab chiQishda tashkilotlar ularni oshirishga erishishlari kerak.
Turli poG’onalardagi rahbarlar boshQa xodimlarning xatti-harakatlariga o’rnak ko’rsatadi va shuning uchun haQQoniylik, shaxsga hurmat xissi, ochiQko’ngillik, adolatlilik, yordamga shaylik, yuQori darajadagi shaxsiy Qadriyatlar va boshQa yuQori ahloQiy sifatlarga ega bo’lishlari zarur. Bu talablar, ayniQsa, bugungi sharoitlarda, mamlakatimiz bozor munosabatlariga o’tish davrini boshidan kechirayotganida juda katta ahamiyatga ega. Bugungi kunning rahbarlari o’z faoliyatlarini yuQori mashuliyatni xis Qilgan holda amalga oshirishlari zarur. Rahbarlik uslubi deb alohida rahbarning unga xos bo’lgan (doimiy) xulQ-atvori, bo’ysinuvchilarga bo’lgan munosabati, Qarorlar Qabul Qilishga va masalalarni hal Qilishga yondoshishlari tushuniladi.
Rahbarlikning Quyidagi uslublari mavjud: avtokratik rahbarlik uslubi, demokratik uslub va liberal uslublar.