Rеja: Elektr tarmoqlaridagi enyergiya isroflari haqida umumiy ma’lumotlar

2. Elektr tarmoqlaridagi enyergiya isroflarini hisoblah

5.4 - rasm. Davom etuvchi grafikdan maksimal yuklamadan foydalanish vaqti aniqlash grafigi.

5.5 - rasm. Isrof vaqtini aniqlash grafigi

Davom etuvchi grafikdagi (5.4-rasm) qandaydir yuklama grafik va kordinata o‘qlari bilan chegaralangan bo‘lib:
yil davomida liniya orqali uzatiladigan enegiya
miqdori:
ga proporsionaldir.

Balandligiga maksimal yuklama (Imax) ga teng, maydoni grafikning kordinata o‘qlari bilan chegaralangan uchburchak quramiz. Mazkur to‘g‘ri burchakning asosini maksimumdan foydalangish vaqti deyiladi va T harfi bilan belgilanadi.
Tok o‘zgarmas bo‘lganda maksimal yuklamaga teng bo‘lgan barcha energiyaning yil davomidagi liniyadan oqib o‘tish vaqtni anglatadi.

Ma’lumki:
maksimum yuklamadan foydalanish vaqti esa:
Ko‘rinib turganidek, iste’molchilarning yuklamasi ma’lum bo‘lsa T ning qiymatini, va shunga bog‘liq holda yil davomida iste’molchilar tomonidan sarflangan energiyani aniqlash qiyin emas.

Liniyadagi quvvat isrofi va energiya o‘tkazgichdan o‘tuvchi tokning kvadratiga porporsionaldir. Shuning uchun liniyadagi tokning kvadratiga mos davom etuvchi grafikni quramiz (5.5 - rasm). Ushbu grafikning maydoni va kordinata o‘qlari chegarasi, uch fazali tarmoqdagi yillik energiya isrofiga proporsionaldir.

Xuddi oldingi holatdagidek balandligi maksimal tokka (I2max) teng bo‘lgan, va maydoni grafikning o‘qlari bilan chegaralangan to‘g‘ri burchak quramiz.
Ushbu to‘g‘ri burchakning asosi maksimal isrof vaqti yoki isrof vaqti deyiladi va τ bilan belgilanadi. Isrof vaqti – bu shartli vaqt bo‘lib, yuklamaning maksimal tok Imax ning liniyadan oqib o‘tishi va yil davomidagi haqiqiy isroflarni yuzaga keltirishidir.

Energiya isrofi:
bundan isrof vaqtini topsak:
(5.13)

Isrof vaqtini (5.4-rasmdagi) grafikdan aniqlanadi. Agar yuklama garfigi bo‘lmasa, u holda ma’lumotlar maksimumdan foydalanish vaqtiga asosan oldindan qurilgan egri chiziqlardan olinadi.
5.6 - rasmda suv xo‘jaligi iste’molchilaridagi sosφ ning o‘rtacha qiymati asosida qurilgan egri chizig‘i eltirilgan.

Hisoblashda yil davomida liniyadan oqib o‘tadigan va haqiqiyga teng keladigan energiya isrofni yuzaga keltiradigan o‘rta kavadratik tok Io‘rt.kv. tushunchasini ham kiritish mumkin.
Elektr uzatish liniyasida tok kvadratining davomiylik grafigi mavjud deb faraz qilaylik. O’rta kvadratik tok, asosi t = 8760 soatli to‘g‘ri burchakning balandligi va maydoni grafikning kordinata o‘qlari bilan chegaralangan yuzaga teng bo‘lsin.