Rеja: Elektr tarmoqlaridagi enyergiya isroflari haqida umumiy ma’lumotlar

«Elektr ta’minoni va qayta tiklanuvchan energiya manbalari» kafеdrasi dotsenti
TOSHPO’LATOV NUSRATILLO TELMANOVICH
MAVZU 14
SUV XO’JALIGI ELEKTR TA’MINOTI
FAN:
Elektr tarmoqlaridagi enyergiya
isroflari

Elektr tarmoqlaridagi enyergiya

isroflari

Rеja:

• Elektr tarmoqlaridagi enyergiya isroflari haqida umumiy ma’lumotlar.
• Elektr tarmoqlaridagi enyergiya isroflarini hisoblah

Elektr toki elektr havo va kabel liniyalari, ichki elektr tarmoqlardagi o‘tkazgichlar, transformator va elektr dvigatellarning cho‘lg‘am simlaridan o‘tganda qizish hodisasi yuzaga keladi va mutlaqo foydasiz ayrim holatlarda xatoli bo‘lgan quvvat va energiya isrofi yuz beradi.
Elektr quvvat isrofi elektrostansiyaning generatori tomonidan to‘ldirilishi kerak. Bu o‘z navbatida generator tomonidan yo‘qotilgan quvvatni o‘rnini to‘ldirish uchun qo‘shimcha yonilg‘i, gidroenergiya va ish vaqti sarflanadi.

• Elektr tarmoqlaridagi enyergiya isroflari haqida umumiy ma’lumotlar.

Shu sababli elektr tarmoqlarni loyihalashda isroflarini kamaytirish ko‘zda tutiladi. Ammo uzoq muddatli uzluksiz elektr energiya ta’minotidagi, quvvat koeffitsiyenti o‘zgarmas bo‘lganda faqtgina o‘tkazgichlar kesimini oshirish evaziga isrof miqdorini kamaytirish mumkin. Bu esa o‘z navbatida elektr tarmog‘ining o‘tkazgich simlarida metall sarrfini oritishiga sabab bo‘ladi. Elektr tarmoqlarni loyihalashda elektr energiyasi narxi, o‘tkazgichlarning bahosi va shunga o‘xshash xarajatlarni e’tiborga olinadi.
Izolyatorda elektr energiyasining isrof bo‘lishi
Ob-havoning noqulay sharoiti natijasida elektr energiyasining isrof bo‘lishi (past va yuqori xarorat, tuman, yomg‘ir va qor, muz qatlam)
Elektr tarmoqlarida elektr energiyasining isrofi turlari

Lens-Joul qonuniga ko‘ra har qanday o‘tkazgichdagi quvvat isrofi quyidagicha ifodalandi:
Agar o‘tkazgichdagi tok yil davomida o‘zgarmasdan qolsa, u holda quvvat koeffitsiyenti o‘zgarmas bo‘lganda simdagi yillik isroflar quyidagini tashkil etadi:

Ammo yil davomida iste’molchilarning ish rejimi o‘zgarishi natijasida o‘tkazgichdagi tok, sutka davomida doimiy o‘zgarishda bo‘ladi. Shu sababli energiya isrofini, maksimal yuklamadagi quvvat isrofini liniyaning ishlash soatlariga ko‘paytirib aniqlash mumkin emas. Chunki ushbu usul hisob ma’lumotlarining bir necha barobar ortib ketishiga olib keladi.

Yuklamasi o‘zgarib turuvchi ayni olingan biror bir liniyadagi haqiqiy energiya isrofini aniqlash uchun yilning biror bir vaqt bo‘lagi fasl, oy, kun (yanada qulayrok bo‘lishi uchun yil) ning yuklama grafigi quriladi. Bunday grafik (3-bo‘limda bayon etilganidek) sutkalik yuklama grafiklari asosida quriladi.