Reja: Elektromagnit momenti

Ishga tushirish momenti. Asinxron motorni ishga tushirish uchun stator chulg‘amini elektr tarmog‘iga ulanadi. Bunda, rotor aylanish tezligi miqdori tarmoqqa ulanish onidadayoq 0 dan nominalgacha o‘zgarib qolmaydi. Tezlikning bunday o‘zgarishi uchun biror “ishga tushirish davomiyligi” deb nomlangan (t_IsTush) muddat o‘tishi zarur. Shu muddatning boshlanishida, ya’ni stator tarmoqqa ulangan, ammo rotor aylanma harakat olishga ulgurmagan onda rotor sirpanishi s=1,0 bo‘ladi. Motorning elektromagnit momenti (7.14) ifodasiga s=1,0 qo‘ysak, motorning ishga tushirish quvvati M_i.t aniqlanadi
(7.13)
Bunda, maxrajdagi qarshiliklar r²_qt+x²_qt= z²_qt ekanligini e’tiborga olsak, ishga tushirish momentining kuyidagi ifodasi hosil bo‘ladi
(7.14)
bunda I_i.t – sirpanish s =1 bo‘lgandagi ishga tushirish toki.
Ifoda (7.14) dan ko‘rinadiki, motorning ishga tushirish momenti asosan ishga tushirish tokining kvadrati  ga propor­sional bo‘lar ekan. Undan tashqari zarurat tug‘ilganda qisqa tutashgan rotorli asinxron mashinada «olmaxon katagi» turidagi chulg‘am qarshiligini oshirish mumkin bo‘lgan maxsus konstruk­siyada ishlab chiqarib, faza rotorli motorda esa rotor chulg‘amiga qo‘shimcha aktiv qarshilik ulash yo‘li bilan ishga tushirish mumkin bo‘lib, s =1 bo‘lgandagi momentini oshirish va tokni kamaytirish imkoniyatini hosil qilish mumkin ekan.
Davlat Standartining talabiga ko‘ra, asinxron motor nominal yukda ishga tushishi uchun quyidagi shart bajarilishi, ya’ni ishga tushirish momentining karraligi k_i.t = M_i.t/ M_max 1 bo‘lishi kerak.
Mexanik tavsifni katalog qiymatlari yordamida qurish. (7.7) va (7.28) ifodalarga asosan asinxron motorning elektro­magnit momenti quyidagiga teng
(7.15)
Motor validagi mexanik yukning o‘zgarishi bilan magnit oqim o‘zgarmaydi, shu sababli   const deb hisoblash mumkin. Ifoda (7.8)dan aniqlangan momentdan sirpanish bo‘yicha birinchi hosila olinib, uni 0 ga tenglashtirib, kritik sirpanish s_kr qiymatini topish mumkin, ya’ni  . U holda maksimal moment quyidagiga teng bo‘ladi
(7.16)
Ifoda (7.15) ni (7.16) ga bo‘lib ixchamlashtirishdan keyin nisbiy birliklarda hisoblashga qulay bo‘lgan quyidagi sodda­lashgan bog‘lanishga ega bo‘lamiz
(7.17)
Bu ifodani Kloss formulasi deyiladi va u ba’zi amaliyotdagi taxminiy hisoblarda qo‘llaniladi.
Ifoda (7.17) bo‘yicha hisoblashda aniqlik katta bo‘lmaydi, chunki stator chulg‘amidagi kuchlanish pasayishi e’tiborga olmagan. Ammo asinxron motorning sirpanish kichik qiymatlarida (s0 dan s_kr gacha) tekshirishda magnit oqim juda kam o‘zgarishi sababli, bu ifoda amaliyotda dastlabki tahlil uchun etarli bo‘lgan tezkor natija beradi.

1.