Reja: Harakatlanuvchi yuklar va taʼsir chiziqlari xakida tushuncha. Oddiy balkalarning taʼsir chizig‘ini statik usul bilan qurish. Konsolli balka uchun taʼsir chizig‘ini qurish. Taʼsir chizig‘i yordamida zo‘riqishlarni aniqlash

Bu formuladan foydalanishda quyidagi ishoralar qoidasiga rioya qilish kerak.

1. 
   Agar kuch R_i va taralgan yuk pastga yo‘nalgan bo‘lsa, ular musbat olinadi.
   
2. 
   Moment M_i ning yo‘nalishi soat strelkasining yo‘nalishiga mos kelsa uni musbat deb qabul qilinadi.
   
3. 
   Ordinata y_i va yuza ω_i ning ishorasi taʼsir chizig‘i ishorasi bo‘yicha olinadi.
   
4. 
   Agar R=1 yuki tekshirilayotgan uchastkada chapdan o‘ngga harakat qilganida t. ch. ordinatalari ortib borsa, tg_i musbat ishorali, aks holda manfiy ishorali bo‘ladi.
   

Yuk tugunlar orqali uzatilganda taʼsir chiziqlarini chizish.
Asosiy balka bo‘ylab tashqi kuchlarning harakatlanish hollarini yuqorida ko‘rib o‘tdik. Amalda, ko‘pincha asosiy balka ustiga maʼlum oraliqda ko‘ndalang balkalar qo‘yilib, prolyot bir necha qisimlarga bo‘linadi. Tashqi yuk esa ular ustiga qo‘yilgan yordamchi – bo‘ylama balkalar bo‘yicha harakatlanadi (3.9 – rasm).

Bunday sistemalarda tashqi yuklarning taʼsiri ko‘ndalang balkalardan asosiy balkaga tugunlar orqali uzatiladi va bunday uzatilish tugun orqali yuklanish holati deyiladi.

3.9 – rasm
Hisoblash ishlarini osonlashtirish uchun yordamchi bo‘ylama balka ko‘ndalang balkalarga sharnirli tayangan deb qabul qilinadi.
Asosiy balkaning C kesimi uchun M eguvchi moment taʼsir chizig‘i quramiz.
Agar R=1 yuki tugunlar ustida bo‘lsa, uning taʼsiri asosiy balkaga yordamchi balkalarsiz uzatilgan bo‘ladi. M ning t. ch. oddiy balkalardagi kabi quriladi (3.9b – rasm). Yordamchi balkada harakatlanuvchi R=1 kuchi asosiy balkaga R₁ va R₂ kuchlari ko‘rinishida uzatiladi (3.9a – rasm).
Bu reaksiyalarning mikdori prolyoti d ga teng bo‘lgan oddiy balka tayanch reaksiyalari kabi aniqlanadi.

bunda 0 ≤ x ≤ d bo‘ladi.
R₁ va R₂ reaksiyalar taʼsiridan assosiy balkada hosil bo‘lgan M ning mikdori (3.1) formulaga asosan aniqlanadi.
M_c=P₁y₁+P₂y₂ yoki (3.6).
Agar x=0 bo‘lsa, R=1 yuk chap tugun ustida va M_C ning ordinatasiga teng, x=d da esa R=1 yuk o‘ng tugun ustida hamda M_C ning ordinatasi y₂ ga teng bo‘ladi (3.9 – rasm). y₁ va y₂ ordinatalarning to‘g‘ri chiziq orqali birlashtiramiz.