Reja: I. Kirish II. Asosiy qism: i-bob. Mehnat bozori muvozanati

ISH HAQIDAGI FARQLAR VA ULARNI BELGILOVCHI OMILLAR

Mehnat bozorida turli xil kategoriyadagi xodimlaming ish haqi darajasini shakllanishida mehnat taklifidagi farqlar alohida ahamiyatga ega bo'ladi. U lar nim a uchun farroshlar, tibbiyot ham shiralari, madaniyat xodimlari, loyiha-konstruktorlik muassasalari xodimlari, kommunal-xo'jaligidagi ishchilarga nisbatan, masalan, bank xodimlari, buxgalterlar va boshqa malakali xodimlar ko'proq haq oladilar. Bunga sabab, malaka, maxsus tayyorgarlik, bilim talab etmaydigan ish kuchiga bo'lgan taklif malakali mehnatga bo'lgan taklifga nisbatan ancha yuqori.

Oliy ma’lumotli kishilarning ish haqi to'liqsiz o'rta ma’lumotga ega bo'lganlarga nisbatan 1,5-2 marta ko'pdir. (Lekin bu kitobda, amaldachi?) Quyidagi chizma, turli kasbdagi ish kuchini bozordagi taklifiga qarab ish haqining har xil bo'lishini ko'rsatadi.

Albatta turli xil m ehnat xodim larining ish haqi darajasi ular mehnatining taklifiga emas, talabiga ham bog'liq. Bunday holda talab

Ish haqidagi farqlarning sabablari.

a) malakasiz mehnat bozori; b) malakali mehnat bozori.

egri chizig'i chapga suriladi, ya’ni talab kamayadi (ish haqi ham kamaygan bo'ladi).

Talab egri chizig‘i o‘ng tomonga surilganda ish kuchiga talab oshgan bo'ladi. Demak, ish kuchini mehnatga jalb etish uchun ko‘proq haq to'lashga to'g'ri keladi.Lekin ish haqidagi barcha o'zgarishlarni mehnatga bo'lgan talab va taklifning o'zgarishiga bog'liq deb hisoblab bo'lmaydi. Buning ma’nosi shundaki, ish haqi stavkalariga bozordan tashqaridagi omillar ham ta ’sir etadi.Turli xil mintaqalardagi ish haqiga bo'lgan farqlar; xodimlami ishga qabul qilishda ularni ayrimlarini boshqa xil xodimlardan afzal bilib yuqori haq to'lash. Shu yerning o'zida ham subyektiv omillar ta’siri ko'rinib turibdi, masalan, erkaklarni ishga olishga rozi bo'lishadi, ayollar haqida esa o'ylab qolishadi; yoki xodimning yoshi, millati, ilgarilari qanday ishda, qayerda ishlaganligi kabi sabablar hisobga olinadi; bozordan tashqari omillarga ish haqi darajasini davlat tomonidan boshqarilishi, o'rnatilishi, ishdan tashqari qolib ishlash, ish kuning uzunligi kabilar qonuniy tartibda belgilanishi kabilar ham kiradi. Bozordan tashqari ayrim omillar mehnat talabi va taklifiga ta’sir etib, ish haqini ham o'zgartiradi. Masalan, ayrim mintaqalarda ish haqim yuqori bo'lishi ish kuchini yetishmasligi oqibatidir. Kishilar yashab turgan joylaridan boshqa mintaqalarga borishni xohlamaydilar va o'z joylarida ish kuchining miqdorini oshirib yuboradilar. Natijada mehnatga haq to'lash darajasi pasayib ketadi.

4.