Reja: Kiberterrorizm haqida ma’lumot


Download 36.83 Kb.
bet2/3
Sana20.06.2023
Hajmi36.83 Kb.
#1630186
1   2   3
Bog'liq
Kiberterrorizm media mustaqil ta\'lim

Xavotirlar
Kiberterrorizm bugungi kunda ijtimoiy tarmoqlarda tobora ommalashib bormoqda. Internet inson faoliyatining barcha sohalarida keng tarqalib borayotganligi sababli, shaxslar yoki guruhlar o'zlari yashirgan maxfiylikdan foydalanishlari mumkin. Kiber-makon jismonan mavjud bo'lgan tajovuzkorni qo'lga olish, jarohat olish yoki o'limga olib kelish xavfi bo'lmagan holda fuqarolarga, aniq guruhlarga (ya'ni etnik yoki e'tiqodga asoslangan a'zolik bilan), jamoalarga va butun mamlakatlarga tahdid qilish. Anonim, kabi vositalardan foydalaning xizmatni rad etish hujumi ularga qarshi bo'lgan guruhlarga hujum qilish va tsenzurani o'tkazish, erkinlik va fikrlar farqiga hurmat haqida ko'plab tashvishlar tug'dirish.
Ko'pchilik kiberterrorizm mamlakatlar iqtisodiyoti uchun o'ta katta tahdid deb hisoblaydi va hujum boshqa Buyuk Depressiyaga olib kelishi mumkinligidan qo'rqadi. Bir nechta rahbarlar, kiberterrorizm AQSh hududida sodir etilishi mumkin bo'lgan boshqa hujumlarga nisbatan tahdidning eng yuqori foiziga ega ekanligiga qo'shiladilar. Tabiiy ofatlar eng katta tahdid deb hisoblanib, odamlarga va yerga zarar yetkazishini isbotlagan bo'lsada, oxir-oqibat bunday hodisalarning oldini olish uchun juda oz narsa qilish mumkin. Shunday qilib, internet-hujumlarni amalga oshirishni imkonsiz qiladigan profilaktika choralariga ko'proq e'tibor qaratish kerak.
Internet kengayib borishi va kompyuter tizimlari yanada murakkab va o'zaro bog'liq bo'lib, ularga mas'uliyat yuklanishi davom etar ekan, internet orqali sabotaj yoki terrorizm yanada jiddiy tahdidga aylanishi mumkin va ehtimol "insoniyatni tugatish" uchun eng yaxshi 10 hodisadan biri :

  • " Internetning "Dark Web" deb nomlanuvchi qismiga kirish imkoniyati tufayli odamlar kiberhududdagi noqonuniy aloqaga kirishni ancha osonlashtiradilar.

  • "Narsalar interneti" virtual va fizik olamlarni yanada birlashtirishga va'da bermoqda, ba'zi ekspertlar buni maqsadlarga erishish uchun davlatlarning terroristik ishonchli vakillaridan foydalanishiga kuchli turtki sifatida qaraydilar.

Internetga bog'liqlik butun dunyo miqyosida tez sur'atlarda o'sib bormoqda va xalqaro kiberterror rejalari uchun milliy xavfsizlikka bevosita tahdid sifatida shakllantirish va ijro etish uchun platforma yaratmoqda. Terroristlar uchun kiberga asoslangan hujumlar jismoniy hujumlarga qaraganda alohida ustunliklarga ega. Ular masofadan, noma'lum va nisbatan arzonroq tarzda o'tkazilishi mumkin va ular qurol-yarog ', portlovchi moddalar va shaxsiy tarkibga katta mablag' sarflashni talab qilmaydiTa'siri keng va chuqur bo'lishi mumkin. Kiberterrorizm hodisalari ko'payishi mumkin. Ular xizmat hujumlarini rad etish, zararli dasturlardan va bugungi kunda tasavvur qilish qiyin bo'lgan boshqa usullardan foydalanish orqali amalga oshiriladi. Masalan, "Islomiy davlat" va "Twitter", "Google" va "Facebook" ijtimoiy tarmoqlari bilan bog'liq o'limlar ularga qarshi qonuniy choralar ko'rilishiga olib keladi va natijada ular sudga tortiladi.
Eron va Shimoliy Koreyaning kiber hujumlari haqidagi maqolada, The New York Times "Raqamli qurollarning jozibasi yadro qobiliyatiga o'xshashdir: bu qurolsiz, mablag' bilan ta'minlangan millat uchun hatto o'yin maydoniga olib boradigan yo'ldir." Ushbu mamlakatlar kiber qurollarni xuddi yadro qurolini qidirayotgani kabi ta'qib qilmoqda, - dedi Jeyms. Kompyuter xavfsizligi bo'yicha mutaxassis A. Lyuis Strategik va xalqaro tadqiqotlar markazi Vashingtonda.Bu ibtidoiy; Bu chiziqning yuqori qismida emas, lekin bu juda yaxshi va ular buni olishga sodiqdirlar. "
Kiberterrorizm tarixi.
Kiberterrorizmga jamoatchilikning qiziqishi 1990-yillarning oxirida, bu atama Barri C. Kollin tomonidan kiritilgan paytda boshlangan. 2000 yilga yaqinlashganda, qo'rquv va noaniqlik ming yillik xato kiber-terrorchilar hujumlari ehtimoli ham kuchaygan. Ming yillik xato hech qachon terroristik hujum yoki dunyo yoki AQShga qarshi fitna uyushtirmagan bo'lsa-da, lekin bu katta miqyosdagi halokatli kiberhujum qo'rquvini qo'zg'atishda katalizator vazifasini bajargan. Sharhlovchilar ta'kidlashlaricha, bunday hodisalarning aksariyat faktlari o'zgarganga o'xshaydi, aksariyat hollarda ommaviy axborot vositalarida bo'rttirilgan xabarlarda.
2001 yil 11 sentyabrda Qo'shma Shtatlardagi shov-shuvli teraktlar va undan keyingi voqealar Terrorizmga qarshi urush AQSh tomonidan keyingi yillarda kiberterrorizmning yuzaga kelishi mumkin bo'lgan tahdidlari to'g'risida ommaviy axborot vositalarida ko'proq ma'lumot berishga olib keldi. Ommaviy axborot vositalarida ko'pincha inson hayotini xavf ostiga qo'yish yoki milliy miqyosda buzilishga olib keladigan yoki to'g'ridan-to'g'ri yoki milliy iqtisodiyotni buzish uchun muhim infratuzilmani sabotaj qilish uchun kompyuter tarmoqlaridan foydalangan holda katta hujum qilish ehtimoli muhokama qilinadi. Kabi mualliflar Vinn Shvartau va Jon Arquilla ma'lumotlarga ko'ra, kiberterrorizm oqibatida yuzaga kelgan mayhemning taxminiy ssenariylari tasvirlangan kitoblarni sotishda katta moliyaviy yutuqlarga erishilgan. Ko'pgina tanqidchilar ushbu kitoblar tasvirlangan hujumlar (masalan, yadroviy eritmalar va kimyoviy zavodlarning portlashlari) mumkinmi yoki yo'qligini baholashda haqiqiy emas deb da'vo qilmoqdalar. Tanqidchilar kiberterror shov-shuv sifatida qabul qiladigan narsalar orasida keng tarqalgan mavzu – bu qalbakilashtirish,ya'ni bashorat qilingan falokatlar ro'y bermasa, bu nazariyani qoralashdan ko'ra, shu paytgacha qanchalik omadli ekanligimizni ko'rsatib beradi.
2016 yilda Adliya vazirligi birinchi marta Ardit Feriziyni kiberterrorizmda aybladi. U harbiy veb-saytni buzib kirishda va davlat va harbiy xizmatchilarning ismlari, manzillari va boshqa shaxsiy ma'lumotlarini o'g'irlab, IShIDga sotishda ayblanmoqda.
Boshqa tomondan, shuningdek, kiberterrorizm bo'yicha jiddiy tadqiqotlar olib borilganiga qaramay, adabiyotlar to'plami hanuzgacha tahdidning realistik bahosini taqdim eta olmaydi, deb ta'kidlashadi. Masalan, elektrostansiya yoki aviakompaniyani buzish orqali jamoat infratuzilmasiga kiberterror hujumi uyushtirilgan taqdirda, uning muvaffaqiyati to'g'risida noaniqlik mavjud, chunki bunday hodisalar haqidagi ma'lumotlar cheklangan.
Xalqaro hujumlar va javob choralari.
Konventsiyalar.
2016 yildan boshlab terroristik faoliyat bilan shug'ullanadigan va kiberterrorizmga nisbatan qo'llanilishi mumkin bo'lgan o'n yetti konventsiya va asosiy huquqiy hujjatlar mavjud.
1963 yil: Samolyotda sodir etilgan huquqbuzarliklar va boshqa ba'zi harakatlar to'g'risida konventsiya;
1970 yil: Samolyotlarni noqonuniy olib qo'yishga qarshi kurash to'g'risidagi konventsiya;
1971 yil: Fuqaro aviatsiyasi xavfsizligiga qarshi noqonuniy xatti-harakatlarga qarshi kurash to'g'risidagi konventsiya;
1973 yil: Xalqaro muhofaza qilinadigan shaxslarga qarshi jinoyatlarning oldini olish va jazolash to'g'risidagi konventsiya;
1979 yil: Garovga olingan shaxslarga qarshi xalqaro konventsiya;
1980 yil: Yadro materialini jismoniy himoya qilish to'g'risidagi konventsiya;
1988 yil: Xalqaro fuqaro aviatsiyasiga xizmat ko'rsatadigan aeroportlarda noqonuniy zo'ravonlik harakatlarini bostirish to'g'risidagi protokol;
1988 yil: Kontinental tokchada joylashgan turg'un platformalarning xavfsizligiga qarshi noqonuniy xatti-harakatlarga qarshi protokol;
1988 yil: Dengiz kemalari xavfsizligiga qarshi noqonuniy xatti-harakatlarga qarshi kurash to'g'risidagi konventsiya;
1989 yil: Fuqaro aviatsiyasi xavfsizligiga qarshi noqonuniy xatti-harakatlarga qarshi kurash to'g'risidagi konventsiyaga qo'shimcha;
1991 yil: Aniqlash maqsadida plastik portlovchi moddalarni markalash to'g'risidagi konventsiya;
1997 yil: Terroristik bombalarni bostirishga qarshi xalqaro konventsiya
1999 yil: Terrorizmni moliyalashtirishga qarshi kurash bo'yicha xalqaro konventsiya;
2005 yil: Dengiz kemalari xavfsizligiga qarshi noqonuniy xatti-harakatlarga qarshi kurash to'g'risidagi konvensiyaga protokol;
2005 yil: Yadro terrorizmiga qarshi kurash bo'yicha xalqaro konventsiya;
2010 yil: Samolyotlarni noqonuniy olib qo'yishga qarshi kurash to'g'risidagi konvensiyaga qo'shimcha protokol;
2010 yil: Xalqaro fuqaro aviatsiyasi bilan bog'liq noqonuniy xatti-harakatlarga qarshi kurash to'g'risidagi konventsiya.

Download 36.83 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling