Reja: Kirish Investitsiya Loyiha va investitsiyalarni boshqarishning o'zaro bog'liqligi O'zbekistonda investitsiya siyosatini takomillashtirish va isloh qilish Investitsiya xatarlarini baholash modellari Xulosa Foydananilgan adabiyotlar

2019 yil uchun prognoz

	Kapital qo'yilmalar, jami	112 251
	shu jumladan:
1.	Markazlashtirilgan investitsiyalar:	41 641
1.1.	Byudjet mablag'lari	3 960
1.2.	Quyidagilarga yo'naltirilgan mablag'lar:	7 701
	shu jumladan:
1.2.1.	yerlarning meliorativ holatini yaxshilash	353
1.2.2.	avtomobil yo'llarini rivojlantirish	1 961
1.2.3.	ta'lim va tibbiyot muassasalarining moddiy-texnik bazasini rivojlantirish	4 043
1.2.4.	ichimlik suvi ta'minotini yaxshilash	1 101
1.2.5.	Orol bo'yi mintaqasini rivojlantirish	243
1.3.	O'zbekiston Respublikasi Rekonstruktsiya va taraqqiyot fondi (so'mdagi ekvivalent)	7 702
1.4.	O'zbekiston Respublikasining davlat kafolati ostidagi xorijiy investitsiyalar va kreditlar (so'mda ekvivalent)	22 278
2.	Markazlashtirilmagan investitsiyalar:	70 610
2.1.	Korxonalarning mablag'lari, shu jumladan korxonalar tasarrufida bo'lgan soliqlar	18 222
2.2.	Tijorat banklaridan kreditlar va boshqa qarz mablag'lari	17 193
	shu jumladan, arzon turar joylarni qurish uchun imtiyozli kreditlar	4 485
2.3.	To'g'ridan-to'g'ri xorijiy investitsiyalar va kreditlar (so'mda ekvivalent)	34 213
2.4.	Arzon uylarni qurish uchun ajratilgan aholi mablag'lari	983

* 2019 yil uchun prognoz ko'rsatkichlarini ishlab chiqishda 1 AQSh dollari ekvivalenti 8.300 so'mga teng.

2-jadval
2019 yilda ijtimoiy, uy-joy, muhandislik va transport infratuzilmasini joriy qilish (ishga tushirish) bo'yicha

PROGNOZ

Ko'rsatkichlar nomi	O'lchov birligi	2019 yil uchun prognoz
Arzon turar joylarni foydalanishga topshirish, jami	ming kv. m.	2 210,8
shu jumladan:
qishloq joylarida namunaviy loyihalar bo'yicha	ming kv. m.	765,5
arzon ko'p xonadonli uy-joy	ming kv. m.	1 445,3
oliy ta'lim muassasalarining ishga tushirish	o'quv u'rinlari	18 780
	u'rinlar jami	4 370
Olimpiya zaxiralari ixtisoslashtirilgan maktab-internatlarning ob’yektlarini ishga tushirish	u'rinlar jami	1 050
bolalar musiqa va san'at maktablarini ishga tushirish	объект	12
yotoq hajmi va ambulatoriya-poli klinika muassasalari	yotoqlar soni	8 498
	manzil. smenada	11 048
umumta'lim maktablarini ishga tushirish	o'quv u'rinlari	88 246
maktabgacha ta'lim muassasalarini ishga tushirish	u'rinlar	61 010
Avtomobil yo'llari	км	290,5
Suv ta'minoti tarmoqlari	км	2 053,5

Investitsiya xatarlarini baholash modellari

Zamonaviy metodologiyada investitsiya xavfini baholashning bir necha modellari mavjud. Xatarlarni baholashning simulyatsiya modeli barcha variantlar uchun pul oqimlarini va keyingi hisob-kitoblarni (aniq joriy qiymat) tuzatish bilan bog'liq. Har bir loyiha uchun uning uchta rivojlanish variantlari quriladi: umidsizlik, eng yaxshi va optimistik; har bir variant uchun aniq joriy qiymatning tegishli ko'rsatkichi belgilanadi, keyin har bir loyiha uchun ushbu ko'rsatkichning ko'lami skaner va noumidlik variantlari ko'rsatkichlari o'rtasidagi farq sifatida hisoblanadi. Ikki qiyosli loyihalardan, bugungi kunda aniq joriy qiymatdagi o'zgarish oralig'i bo'lgan loyiha xavfliroq hisoblanadi.
Xatarni baholashning simulyativ modeli:
R(NPV)=NPVo - NPVp,
bu erda R(NPV) - o'zgarishlar doirasi;
NPVo –optimistic variantdagi sof joriy qiymat;
NPVp - pessimistik variantdagi sof joriy qiymat.
Naqd pul oqimini o'zgartirish usuli har bir yil va har bir loyiha uchun ma'lum miqdorda pul tushumlari yuzaga kelishi ehtimolini taxmin qiladi. Shundan so'ng, yangi loyihalar tuzatilgan pul oqimlari stavkalari asosida tuziladi va ular uchun aniq joriy qiymat hisoblanadi. Tuzatilgan pul oqimlari eng yuqori aniq joriy qiymatga (sof keltirilgan qiymatga) ega bo'lgan loyihaga ustunlik beriladi.
Pul oqimlarining o'zgarishlari:
NPV= -I+£Inn*on\(1+i)ⁿ,
bu erda NPV - xatarlarni tuzatilgan pul oqimlari bo'yicha hisoblangan sof joriy qiymat;
Inn - davr foydasi;
I - investitsiyalar;
on - ma'lum bir davrda foyda olish ehtimoli;
i –diskontlash stavkasi;
n –davrlarning soni.
Diskontlash koeffitsienti (stavkasi) xavfini tartibga solish usuli sug'urta mukofotining xavf-xatarsiz imtiyozli koeffitsientga qo'shilishini va loyihaning sof joriy qiymatini yangi chegirma omili hisoblab chiqishni nazarda tutadi. Yuqori aniq hozirgi qiymatga ega loyiha eng maqbul hisoblanadi: Agar
NPVa(ia)>NPVв(iв),bu'lsa "a" loyihasi qabul qilinadi
bu erda NPVa(ia) -"a" loyihasining sof joriy qiymati, tavakkalchilikka moslashtirilgan hisoblash stavkasi bo'yicha hisoblanadi;
NPVв(iв) - "b" loyihasining sof joriy qiymati, tavakkalchilikka moslashtirilgan hisoblash stavkasi bo'yicha hisoblanadi;
i = SS + xatar uchun mukofot, unda SS - kapitalning qiymati.

Xulosa

Hozirgi global rivojlanish paytida iqtisodiyotni rivojlantirish va yurt taqdirini o’ylash muhim ahamiyat kasb etadi. Iqtisodiyotni rivojlantirishni eng samarali va qulay ussularidan biri bu Investitsiya kiritish, albatta bunda investorlarni O’zbekistonga jalb qilish va ikki tomonlama foydali shartnomalarni tashkil etish ishlar bo’yicha prizident qarori qabul qilingan va hozirda keng ko’lamli islohotlari olib borilmoqda. Hozirgi kunda O’zbekistonga investorlar katta qiziqish bildirishmoqda va yurtimizga sarmoya kiritishmoqda. Agar ishlar shu zayilda davom etsa yaqin kelajakda O’zbekiston misli korilmagan natijalar qayd etib dunyoda rivojlangan mamlakatlarda o’z o’rnini munosib egallaydi.

Agar Investitsiya- investorlar bo’lmasa hech bir mamlakat rivojlana olmaydi aksincha parokandalikga uchraydi.

Foydananilgan adabiyotlar

1. 
   O.SH.MAMANAZAROV - Loyiha boshqaruvi. O’quv qo’llanma.
   
2. 
   LEX.uz- Investitsiya haqida malumot