Reja Kirish Jahon moliya-valyuta tizimida Xalqaro valyuta fondining o`rni Xalqaro valyuta fondi rivojlanishining zamonaviy tendensiyalari O`zbekiston va Xalqaro valyuta fondi hamkorligining istiqbolliy jihatlari Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati

Jahon moliya-valyuta tizimida Xalqaro valyuta fondining o`rni

Zamonaviy dunyoda xalqaro pul-moliya tizimi doimiy ravishda o'zgarib, rivojlanib bormoqda, uning ishlashi bilan bog'liq ba'zi jihatlar tuzatilmoqda. Bundan tashqari, global pul tizimi unga bo'ysunadi unga salbiy ta'sir ko'rsatadigan har xil turdagi omillar. Bu turli xil sanktsiyalarning qo'llanilishi, dunyodagi siyosiy va geosiyosiy vaziyatning yomonlashishi, shuningdek iqtisodiy inqirozning namoyon bo'lishi bo'lishi mumkin. Pul-moliya tizimi to'g'ri yo'nalishda va to'g'ri rivojlanishi uchun uni samarali tartibga solish talab etiladi. Ushbu turdagi faoliyat bilan shug'ullanadi.

XVF a‘zo–davlatlarga xorijiy valyutadagi kreditlar taqdim etadi birinchidan, to`lov balansi defitsitini yopish uchun; ikkinchidan, makroiqtisodiy barqarorlik va iqtisodiyotni strukturaviy qayta qurish uchun hukumatni kreditlash yo`li bilan byudjet harajatlarini amalga oshirish uchun. Kreditlash turlari (mexanizmlari) maqsadi va shartlari (berilish va to`lash muddatlari, summasi, qiymati, komission va foizlari qo`shilgan xolda) bo`yicha farqlanadi.

XVF ning `umumiy resurslar hisobi` orqali o`z mablag`lari hisobiga kreditlashning asosiy mexanizmlariga rezerv ulushi–XVF 25 % kvotasi (kapitaldagi badali) chegarasida a‘zo–davlatlar olishi mumkin bo`lgan (to`lov balansidagi defitsitni yopish bo`yicha asoslangan talabi asosida avtomatik ravishda beriladigan) kredit.

Xalqaro valyuta jamg'armasi kabi global moliyaviy tashkilot. Hozirgi vaqtda jahon iqtisodiyotida iqtisodiy o'sishni oshirish bilan bevosita bog'liq bo'lgan bir savol tug'ilmoqda. Muammo shundaki bu Xalqaro valyuta jamg'armasi bo'lib, umuman iqtisodiyotning iqtisodiy o'sish sur'atlariga ta'sir qilishi mumkin.

To'g'ridan-to'g'ri XVF ko'rib chiqilishidan oldin, xalqaro moliyaviy markazlarning tasnifini hisobga olish kerak, bu moliya doirasida operatsiyalar va operatsiyalar qay darajada amalga oshirilishini aniq aks ettiradi. Moliyaviy markazlar offshor va offshorlarga bo'linadi. Offshor bo'lmagan davlatlar global, xalqaro, mintaqaviy va milliy qismlarga bo'linadi moliyaviy markazlar. Ta'kidlash joizki, XVFning asosiy vazifalaridan biri xalqaro pul-moliya tizimining barqarorligini ta'minlash bo'lib, bu butun jahon iqtisodiyotining holatini aks ettiradi.

Jahon iqtisodiyotining hozirgi holatidan kelib chiqqan holda, Xalqaro valyuta jamg'armasi 2016 yil oktyabr oyida global pasayish kutilayotganini va iqtisodiy turg'unlik sabab bo'lishi mumkinligini aytdi.

Vaziyatni batafsilroq ochib, aytishimiz mumkinki, 2016 yilda iqtisodiy o'sish 2015 yilga nisbatan 3,2% dan 3,1% gacha pasaydi. Biroq, XVF bu ko'rsatkich 2017 yilda 3,4% ga ko'tarilishini taxmin qilmoqda. Jahon iqtisodiy o'sishining pasayishi surunkali turg'unlik jahon savdosiga qarshi bo'lganlarning kayfiyatini ko'tarishiga olib kelishi mumkinligi bilan izohlanadi.

Xalqaro savdo mamlakatning milliy iqtisodiyotini rivojlantirishda katta rol o'ynaydi va global iqtisodiyot. Shuningdek, XVJ a'zo davlatlarni moliyaviy siyosatning barcha tomonlarini, xususan pul, moliya va tuzilmaviy tejash vositalarini qo'llashga chaqiradi. Ushbu tarkibiy qismlardan foydalanish alohida-alohida muhim ijobiy o'zgarishlarga olib kelmaydi. 2016 yil oktyabr oyida "Jahon iqtisodiyotining rivojlanish istiqbollari" sonida Xalqaro valyuta jamg'armasi global iqtisodiy o'sishni kutmoqda. AQSh va Buyuk Britaniyaning Evropa Ittifoqidan chiqish haqidagi referendumi sustlashgani sababli pasaygan. Jamg'arma 2017 yilda bir oz o'sishni bashorat qilmoqda, bu asosan rivojlanayotgan iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlar va juda faol o'sishi hisobiga rivojlanayotgan bozor. Xalqaro valyuta jamg'armasining bosh iqtisodchisi va iqtisodiy maslahatchisi Maurice Obstfeld, savdo-sotiq integratsiyasini kengaytirish istiqbollarini himoya qilish hozir muhim ahamiyatga ega ekanligini aytdi.

Xalqaro valuta jamg'armasi ma'lumotlariga ko'ra, kelajakdagi iqtisodiy o'sishni qo'llab-quvvatlash uchun rivojlangan iqtisodiyotdagi markaziy banklar yumshoq pul-kredit siyosatini yuritishi kerak. Biroq, bularning barchasi hosildorlik o'sishi kamaygan va aholi qarigan mamlakatlarda faol o'sishni tiklash uchun etarli bo'lmaydi. Bu davlatlar hukumatlari ishlab chiqarish salohiyatini oshirish uchun ta'lim, texnologiya va infratuzilmani rivojlantirish kerak. Bundan tashqari, rivojlangan davlatlar, rivojlanayotgan davlatlar, rivojlanayotgan bozorlarga ega davlatlar nuqtai nazaridan iqtisodiy o'sish dinamikasini, shuningdek, 2016 - 2017 yillarga mo'ljallangan iqtisodiy o'sish prognozini berish juda muhimdir.

Iqtisodiy o'sishni rag'batlantirish, uning bir tekis taqsimlanishini ta'minlash va unga yanada barqarorlikni ta'minlash maqsadida muvofiqlashtirilgan siyosat. Xalqaro valuta jamg'armasining bosh iqtisodchisi Mauris Obstfeldning ta'kidlashicha, milliy darajada va vaqt o'tishi bilan xalqaro miqyosda tuzilmaviy, pul-kredit va soliq-byudjet siyosatidan kelishilgan holda foydalanish natijasida quyidagi natijaga erishish mumkin:

Shuni tushunib etish kerakki, XVJ butun dunyo uchun moliyaviy tizim muhimdir. Ushbu tizim tovarlar va xizmatlar almashinuvi va kapital harakatini osonlashtiradigan poydevor bo'lib xizmat qiladi, shuningdek barqaror o'sishni jahon iqtisodiyoti qo'llab-quvvatlaydi.

Jamg'arma moliya sektori ustidan nazoratni kuchaytirdi, kompleks nazorat to'g'risidagi qaror kuchga kirdi va kreditlash vositalarining to'plami qayta ko'rib chiqildi. Xavf va zaiflik muammolari ham e'tiborni o'ziga qaratishga majbur qildi. XVJning moliyaviy resurslari qariyb 1 trln. AQSh dollarini tashkil etadi. Kvotalar oshirildi, yangi kredit shartnomalari ishlay boshladi. Sidxart Tivari xalqaro pul tizimining holatini quyidagicha tavsiflaydi: Jahon iqtisodiyotida bir qator tarkibiy o'zgarishlar ro'y bermoqda va ular birgalikda o'sishga keskinliklar va xavflar olib keladi

Birinchidan, joriy hisoblardagi nomutanosibliklar muammosi mavjud. Ikkinchidan, bitta yoki ikkita asosiy zaxira valyutalarining etakchi roli bitta iqtisodiyotdagi o'zgarishlar boshqalarga jiddiy ta'sir ko'rsatishi mumkinligini anglatadi. Uchinchidan, moliya sektori, ayniqsa moliyaviy tashkilotlar bilan bog'liq masalalar bo'yicha ko'p ishlar qilindi, ammo shu bilan birga, bankdan tashqari moliyaviy tashkilotlar katta rol o'ynay boshladi. Xalqaro valyuta va moliyaviy muammolar oldida tizim, shuni aytish mumkinki, ulardan biri rivojlangan iqtisodiyotlarda o'sishni tezlashtirish zarurati bilan bog'liq. Yana bir muammo Xitoy iqtisodiyotini muvozanatlash kerak. Shu bilan birga, o'sish kamroq yuqori bo'lishi mumkin, ammo yanada barqaror. Biroq, bu holat salbiy holatlarga boshqa davlatlar uchun oqibatlar olib kelishi mumkin

Biroq, hozirgi vaqtda eng jiddiy muammolar jahon iqtisodiyotlarining pul sharoitlaridagi farqlardir. Amerika Qo'shma Shtatlari, Evropa va Yaponiyaning pul-kredit siyosatidagi asinxron o'zgarishlar davom etuvchi o'zgaruvchanlikka yordam berishi mumkin.

2.