Reja Kirish Jahon moliya-valyuta tizimida Xalqaro valyuta fondining o`rni Xalqaro valyuta fondi rivojlanishining zamonaviy tendensiyalari O`zbekiston va Xalqaro valyuta fondi hamkorligining istiqbolliy jihatlari Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati

2017 yil moliya yilida umumiy resurslari hisobi doirasida tasdiqlangan

kelishuvlar (mln. SDR)

A`zo–davlatlar	Kelishuv turlari	Kuchga kirish sanasi	Summa
Bosniyai Gertsegovina	kreditlashning kengaytirilgan mexanizmi 36 oyga	07.09.2016y.	443,0
Kolumbiya	egiluvchan kredit liniyasi 24 oyga	13.06.2016 y.	8180,0
Kot d‘Ivuar	kreditlashning kengaytirilgan mexanizmi 36 oyga	12.12.2016y.	325,2
Misr	kreditlashning kengaytirilgan mexanizmi 36 oyga	11.11.2016 y.	8 596,6
Gruziya	kreditlashning kengaytirilgan mexanizmi 36 oyga	12.04.2017 y.	210,4
Iroq	`Stend–bay` 36 oyga	07.07.2016 y.	3831,0
Yamayka	`Stend–bay` 36 oyga	11.11.2016 y.	1195,3
Iordaniya	kreditlashning kengaytirilgan mexanizmi 36 oyga	24.08.2016 y.	514,7
Meksika	kreditlashning kengaytirilgan mexanizmi 36 oyga	27.05.2016 y.	62388,9
Moldova	kreditlashning kengaytirilgan mexanizmi 36 oyga	07.11.2016 y.	86,3
Marokash	preventiv qo`llab–quvvatlash va likvidlik liniyasi 24 oyga	22.07.2016 y.	2504,0
Polsha	egiluvchan kredit liniyasi 24 oyga	13.01.2017 y.	6500,0
Shri-Lanka	kreditlashning kengaytirilgan mexanizmi 36 oyga	03.06.2016y.	1070,8
Surinam	`Stend–bay` 24 oyga	27.05.2016y.	342,0
Tunis	kreditlashning kengaytirilgan mexanizmi 48 oyga	20.05.2016y.	2045,6
Jami			98233,8

Manba: www.imf.org/.Annual Report 2017.

XVF imtiyozli moliyalashtirish mexanizmlariga kengaytirilgan kredit ( past daromadli foiz stavkasi: 0 %, qoplash muddati: 5½–10 yil) Stend–bay kredit (foiz stavka: 0,25% , qoplash muddati 4–8 yil) va tezlashtirilgan kreditlash (foiz stavkasi: 0%, qoplash muddati: 5½–10 yil) mexanizmlari kiradi. 2017- yil moliya yilida Ijro kengashi XVF ning imtiyozsiz moliyalashtirish mexanizmlari doirasidagi umumiy summasi 98,2 mlrd. SDR dagi (28 aprel 2017 yilga bo`lgan 0,71103 SDRning dollarga almashinuv kursi bo`yicha 134,7 mlrd. AQSh dollari) 15 kelishuvlarni tasdiqlagan.

2008–2017 yil moliya yilida to`lanmagan imtiyozsiz kreditlar (mlrd.

SDR)

Manba: www.imf.org/.Annual Report 2017.

2008–2017 yil moliya yilida to`lanmagan imtiyozli kreditlar (mlrd.

SDR)

Manba: www.imf.org/.Annual Report 2017.

Byudjet-soliq siyosatida XVF tomonidan daromad bilan ta‘minlash va harajatlarni samarali boshqarish, shu juladan, soliq va bojxona siyosati, byudjetni shakllantirish, davlat moliyasini boshqarish, tashqi va ichki qarzlar hamda ijtimoiy himoya tizimi yuzasidan hukumatlarga maslahat va taviyalar beriladi. Bu o`z navbatida, ijtimoiy sohadagi davlat tomonidan ko`rsatiladigan xizmatlarini sifatini oshirish imkoniyatlarini yaratib beradi.

Pul-kredit siyosati va moliyaviy sektori siyosatida markaziy banklar bilan birgalikda pul-kredit va kurs bo`yicha siyosatni modernizatsiya qilish, tartibga solish hamda nazorat qilish organlari bilan moliyaviy tashkilotlarni nazorat qilishni takomillashtirish yo`nalishida ish olib boradi. Mazkur yo`nalishda olib borilgan chora-tadbirlar milliy iqtisodiyot va xalqaro savdoni o`sishini rag`batlantirish orqali mamlakatning moliyaviy holatini barqarorlashtirishda muhim o`rin tutadi.

MVF Huquqiy masalalarda boshqarishning huquqiy asoslarini xalqaro standartlar muvofiqligi bo`yicha texnik ko`mak ko`rsatish orqali, byudjet va moliya sohasidagi islohatlar hamda korruptsiya, pul mablag`larini noqonuniy o`zlashtirilishi hamda terrorizmni moliyalashtirishga qarshi kurashishda asoslangan chora-tadbirlarni ishlab chiqish bo`yicha mamlakatlar bilan hamkorlik qiladi.

2013–2017 yil moliya yilida tematika bo`yicha texnik ko`mak ko`rsatish (joylarda ko`rsatilgan ko`maklar kishi–yillarda)

Manba: www.imf.org/.Annual Report 2017.

2013–2017 yil moliya yilida daromadlar guruhi bo`yicha texnik ko`mak ko`rsatish (joylarda ko`rsatilgan ko`maklar kishi–yillarda)

Manba: www.imf.org/.Annual Report 2017.

O`zbekiston Respublikasi 1992- yil 21- sentyabrda XVF ning a‘zosiga aylangan bo`lib, XVF bilan hamkorlik asosan moliyaviy sektorni rivojlantirish va makroiqtisodiy islohatlarni qo`llab-quvvatlashga yo`naltirilgan. XVF va O`zbekiston Respublikasi o`rtasidagi Kelishuvning IV moddasiga ko`ra Hukumat va Markaziy bank bilan konsultatsiyalar o`tkazish maqsadida XVF vakillarining respublikamizga doimiy tashrifi amalga oshirilib kelinmoqda.Mazkur missiyalarning faoliyati iqtisodiyot sohasi, moliyaviy sektor va statistika, shuningdek iqtisodiy islohatlarni davom ettirish yo`nalishlarini o`rganishdan iborat. 2002- yilda O`zbekiston Respublikasi Hukumati, Markaziy bank va XVFning hamkorligi jarayonida so`mning ayirboshlashi va O`zbekiston bilan XVF o`rtasidagi Kelishuvning VIII moddasida ko`zda tutilgan `Iqtisodiy va moliyaviy siyosat bo`yicha Memorandum` va `Joriy xalqaro operatsiyalar bo`yicha milliy valyutani ayirboshlashni ta‘minlash ish rejasi` ishlab chiqilgan va tasdiqlangan.

O`zbekiston va XVF o`rtasidagi konstruktiv muloqot Ish rejasida ko`zda tutilgan barcha choralarni bajarishga yordam berdi, natijada 2003- yilning 15- oktyabrida O`zbekiston Respublikasi tomonidan joriy xalqaro operatsiyalar bo`yicha milliy valyutani ayirboshlashini ta‘minlash borasidagi VIII moddaning 2(a), 3 va 4 bo`limlari bo`yicha majburiyatni olishga erishilgan.

XVFning tavsiyalariga ko`ra, O`zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan `Tijorat banklarining kapital adekvatliligiga bo`lgan talablar to`g`risida`, `Tijorat banklari tomonidan tuzilayotgan rezervlarni shakllantirish va foydalanish, aktivlar sifatini klassifikatsiyalash`, `Tijorat bankning likvidlilik boshqaruviga bo`lgan talablar to`g`risida`, `Banklar va ularga tegishli shaxslar o`rtasidagi bo`lgan operatsiyalar to`g`risida` va `Bir qarzdorning yoki o`zaro aloqador qarzdorlar guruhining maksimal risk miqdori to`g`risida`gi nizomlarning yangi tahriri ishlab chiqildi va tasdiqlandi. Ushbu o`zgartirishlar milliy qonunchilikda bank nazoratining halqaro talablarini (Bazel III) maksimal darajada hisobga olinishga sharoit yaratdi.

So`nggi yillarda XVF tomonidan respublikaga turli yo`nalishlar bo`yicha texnik ko`maklar ko`rsatib kelinmoqda. Xususan, Markaziy bankka 2014 yilda bank sektorida korporativ boshqaruvni takomillashtirish bo`yicha chora-tadbirlarni ishlab chiqishdagi texnik ko`makni ko`rsatib o`tish mumkin. Mazkur texnik ko`mak natijasida `Korporativ boshqaruv to`g`risida`gi Nizomga oxirgi xalqaro standartlarga, jumladan korporativ boshqaruvni takomillashtirish bo`yicha Bazel qo`mitasi tamoyillari (2010 yil oktyabr) va Moliyaviy barqarorlik bo`yicha Kengashning (2013 yil fevral) `Risklar boshqaruvini tematik shahri` tavsiyalariga muvofiq qayta ko`rib chiqilgan.

2016 yil apreldan boshlab XVF tomonidan respublikada tijorat banklarida stress-test sinovlarini metodologiyasini takomillashtirish bo`yicha texnik ko`mak doirasida ish boshlangan.

XVFning O`zbekistondagi texnik ko`maklashish missiyasi

STA	Milliy hisob–varaqlar, narxlar va hisob– varaqlar balansi statistikasi	May 2007
LEG	AML/CFT	Yanvar, Mart/Aprel 2009
FAD	Davlat byudjeti boshqaruvi	Fevral 2010
FAD	Inspektsiya	Iyun 2007, Oktyabr 2008,
		Noyabr/Dekabr 2009,
		Iyun, Sentyabr 2011
STA	Pul–kredit va moliya statistikasi	Fevral 2011
		May/Aprel, Oktyabr 2012, Fevral 2013
MCM	Bank nazorati
STA	Umumiy ma‘lumotlarni ommalashtirish tizimi	Mart 2013
STA	Pul–kredit va moliya statistikasi	May 2013
FAD	Soliq muassasasi	Mart, Oktyabr 2013
STA	Davlat moliya statistikasi	Sentyabr/Oktyabr 2013
MCM	Tijorat banklardagi korporativ boshqaruv	Aprel/May 2014

Joriy yilning 4-9 iyun kunlari Markaziy bank, Moliya vazirligi va Tiklanish va taraqqiyot jamg`armasi rahbarlaridan iborat O`zbekiston delegatsiyasining XVF ning Vashingtondagi shtab-kvartirasida mamlakat valyuta siyosatini isloh qilish imkoniyatlari bo`yicha muzokaralarni birinchi bosqichi bo`lib o`tgan. Mazkur muzokara yakuni bo`yicha XVF Ijrochi direktori Kristin Lagard tomonidan O`zbekiston Prezidenti Sh. Mirzyoevga yo`llangan xatida iqtisodiy siyosat masalalari bo`yicha tavsiyalar va texnik ko`mak berish orqali islohatlarni to`liq qo`llab-quvvatlanishini ma‘lum qilgan.

Shuningdek, 2017- yilning 17-24 iyul kunlari XVF ning missiyasi yakuni bo`yicha janob Alberta Yeger tomonidan O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi PF-4947-sonli `O`zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo`yicha Harakatlar strategiyasi to`g`risida`gi Farmoni bilan tasdiqlangan `2017-2021 yillarda O`zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo`nalishi bo`yicha Harakatlar strategiyasi` asosida iqtisodiyotni isloh qilish, xususan valyuta tizimidagi islohatlar to`liq qo`llab-quvvatlangan va ijobiy baholangan.

Xulosa

Xalqaro valyuta–kredit va moliya munosabatlari institutsional strukturasi o`z ichiga ko`p sonli xalqaro tashkilotlarni oladi. Bulardan birlari, katta vakolat va resurslarga ega bo`lgan xolda valyuta–kredit va moliya munosabatlarini tartibga solish amalga oshirilsa, boshqalari esa hukumatlararo muhokamalar, konsensusa hamda valyuta va moliya–kredit siyosati bo`yicha tavsiyalar ishlab chiqishadi. Uchinchilar, axborotlar yig`ish, valyuta–kredit va moliya va umuman olganda iqtisodiyotning dolzarb muammolari bo`yicha statistik va ilmiy–tadqiqotlari nashrlari bilan ta‘minlaydi. Xalqaro moliya tashkilotlarini globallashayotgan jahon iqtisodiyotini barqaror rivojlantirish va hamkorlikni kengaytirishdan iborat bo`lgan umumiy maqsad birlashtiradi.

2017- yilning 17-24 iyul kunlari XVF ning missiyasi yakuni bo`yicha janob Alberta Yeger tomonidan O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi PF-4947-sonli “O`zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo`yicha Harakatlar strategiyasi to`g`risida”gi Farmoni bilan tasdiqlangan “2017-2021 yillarda O`zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo`nalishi bo`yicha Harakatlar strategiyasi” asosida iqtisodiyotni isloh qilish, xususan valyuta tizimidagi islohatlar to`liq qo`llab-quvvatlangan va ijobiy baholangan.

Foydalanilgan adabiyotlar

1. Mejdunarodnie valyutno–kreditnie otnosheniya: uchebnik i praktikum / Ye.A. Zvonova i dr.–M.:Izdatelstvo Yurayt, 2014.–687s.

   
   

2. Mejdunarodnie valyutno–kreditnie otnosheniya: Uchebnik dlya vuzov /Pod red. L.N.Krasavinoy.–4–e izd., pererab. i dop.–M.:Izdatelstvo Yurayt, 2014.–543s.

   
   

3. Moiseev S.R. Mejdunarodnie finansovie rinki i mejdunarodnie finansovie instituti./MMIEIFP.M.,2003.–245s.

   
   

4. Maksimov V.F., Maksimov K.V.,Vershinina A.A. Mejdunarodnie finansovie rinki i mejdunarodnie finansovie instituti:Uchebno–metodicheskiy kompleks:–M., 2009.–175s.

   
   

5. Grishina O.A., Zvonova Ye.A. Regulirovanie mirovogo finansovogo rinka: Teoriya, praktika, instrumenti.– M.:INFRA–M, 2010.–410s.

   
   

6. Savvina O.V. Regulirovanie finansovix rinkov: Uchebnoe posobie.– M.:ITK

   
   

7. «Dashkov i K», 2008.–204s.

   
   

8. www.ebrd.com/ annual-report-2016.

   
   

9. www.imf.org/ex.Annual Report 2017.

   
   

10. Doklad RISI. BRIKS i mejdunarodnaya finansovaya arxitektura: ot MVF k spravedlivomu mnogopolyarnomu miroporyadku. Problemi natsionalnoy strategii

    
    

11. № 3 (30) 2015.

    
    

12. worldbank.org/annualreport.

    
    

13. www.miga.org.

    
    

14. https://icsid.worldbank.org. The icsid caseload–statistics(ISSUE 2017–1).

    
    

15. www.investintomsk.comfilesdocDevelopment_institutesebrr.pdf.

    
    

1^ https://www.imf.org/external/pubs/ft/ar/2019/eng/assets/pdf/imf-annual-report-2019-ru.pdf

2^ https://www.imf.org/external/pubs/ft/ar/2019/eng/assets/pdf/imf-annual-report-2019-ru.pdf

3^ https://www.imf.org/external/pubs/ft/ar/2019/eng/assets/pdf/imf-annual-report-2019-ru.pdf

4^ https://www.imf.org/external/pubs/ft/ar/2019/eng/assets/pdf/imf-annual-report-2019-ru.pdf

5^ https://www.imf.org/external/pubs/ft/ar/2019/eng/assets/pdf/imf-annual-report-2019-ru.pdf

http://fayllar.org