Reja kirish mijozning kreditga layoqatliligi tushunchasi

REJA
KIRISH
1. Mijozning kreditga layoqatliligi tushunchasi
2. Mijozning kreditga layoqatliligini baholash manbalari
3. Mijozning kreditga layoqatliligini baholashning asosiy ko‘rsatkichlari
4. Kreditga layoqatlilikni baholashning qo‘shimcha ko‘rsatkichlari
Xulosa


Foydalanilgan adabiyotlar


KIRISH
Yangilanayotgan O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan tub iqtisodiy islohotlar banklar rivojlanishida ham yangi bosqichni boshlab berdi.
Jahon iqtisodiy rivojlanishining hozirgi sharoitida bank xizmatlari bozori o‘zining doimiy texnologik takomillashuvi hamda taqdim etayotgan turli xil mahsulotlar, shuningdek mijozlar bilan o‘zaro ta’sir mexanizmlarini ishlab chiqishi bilan ajralib turadi. Bugungi kunda, banklar tomonidan qabul qilinayotgan va strategiya doirasida ularga paydo bo‘layotgan yangidan yangi bank xizmatlarini o‘z vaqtida qondirish uchun mijozlar istaklari tendensiyalarinioldindan aniqlash va bilish juda muhim omil hisoblanadi. Binobarin nafaqat ilg‘or bankmahsulotlari va xizmatlarini yaratishni, balkibank xarajatlarini kamaytiradigan va natijadabankning yanada samaraliroq bo‘lgan ichki jarayonlarini yaratishni o‘z ichiga olgan innovatsionfaoliyatni amalga oshirish zarurati kun tartibidan o‘rin olmoqda.
Muammoning dolzarbligi bugungi iqtisodiy rivojlanishning barqarorligini ta’minlashdagi moliyaviy xizmatlar dolzarbligi jumladan, banklar faolligining ahamiyati bilan belgilanadi. Ma’lumki, aholiga bank xizmatlari ko‘rsatishning muammolari va istiqbollari, ularni amalda tatbiq etish bilan bog‘liq masalalar, bozor sharoitida alohida e’tiborga sazovor bo‘lmoqda. Hozirda ko‘plab banklar aholiga kreditlar ajratmoqda. Rivojlanayotgan raqobat va iste’mol kreditlari bozorida rentabellikni oshirish zarurati banklarni ushbu operatsiyalar rentabelligi va kredit xavfini (tavakkalchiligini) boshqarishning yanada samarali usullarini izlashga majbur qilmoqda. Qolaversa, daromadi kam bo‘lgan aholining kreditga bo‘lgan ehtiyoji oshib ushbu jarayon yanada faollashmoqda. Shu o‘rinda, skoring modeli kredit tashkilotlari uchun qulay ko‘maklashuvchi vosita sifatida sahnaga kirib keladi. Zero, skoring, tahlil madaniyatini rivojlantiradi, foydali biznes ma’lumotlarini topish uchun muntazam ravishda ma’lumotlar bazasi bilan maslahatlashishga undaydi. Skoring modellarini tahlil qilish orqali, ushbu maqolada skoringning kuchli va zaif tomonlari yoritilib, ushbu model haqidagi ba’zi noto‘g‘ri fikrlarga, xususan, ballar ortida qarzdorlik omili yashirin qolishi va kreditlar berish to‘g‘risida qaror qabul qilish jarayonini tezlash tirishi haqidagi turli mulohazalarga oydinlik kiritiladi.
Xulosa
Xulosa o‘rnida aytish mumkinki, kredit skoringi o‘z mohiyati, o‘zining maqsad va vazifalariga ko‘ra jamiyatning iqtisodiy rivojlanish darajasini ta’minlashda moliyaviy xizmatlar doirasida hamda banklar faoliyatining mazmunan boyitishga qaratilgan tadbirlar zamirida hamisha zamon bilan hamnafas bo‘lishni taqozo etadigan moliyaviy amaliyotlar tizimini tashkil etadi. Har qanday jamiyatda aholining farovon turmush tarzini ta’minlashda albatta moliyaviy harakatlar muhim o‘rin egallaydi va banklarning shu jihatdagi ijtimoiy vazifalaridan biri aholini turli shakldagi kreditlar orqali qo‘llab-quvvatlash bo‘lib, aynan shu jarayonda g‘ayriixtiyor skoring tizimiga murojaat qilishlari maqsadga muvofiq bo‘ladi. Chunki skoring kam daromadli tadbirkorlar tomonidan kreditni o‘z vaqtida to‘lash bilan bog‘liq xavfni, to‘lovlar va qarz oluvchi, kredit va tashkilotning xususiyatlari o‘rtasidagi bog‘liqlikni aniqlaydi. Eng muhimi, skoring xavflarni miqdoriy baholaydi va tushunarli kelishuvlar asosida qarorlar qabul qilishga undaydi. Bugungi kunda ball to'plash qabul qilingan barqaror va aniq texnologiya hisoblanadi. Skoringdan foydalanishning ko'plab muvaffaqiyatli usullari mavjud va eng keng tarqalganlaridan biri kredit berishda qarz oluvchilarni baholash va reytingidir. Ushbu texnologiya qarorlar qabul qilish jarayonining oson, tezroq, ob'ektiv, aniqroq va ishonchli bo'lishiga olib keldi. Kredit skoring tizimlaridan foydalanish rivojlanish uchun barcha imkoniyatlardan o'z vaqtida va izchil foydalanishga imkon beradi va shu bilan birga xavflarni maqbul va boshqariladigan darajada ushlab turadi.
Agar kredit tashkiloti kredit skoringidan to'g'ri va to'g'ri foydalansa, u bozorda raqobatbardosh mavqeini saqlab qolish va yaxshilash va uzoq vaqt davomida raqobatchilarga qarshi kurashda omon qolish uchun samarali raqobatdosh ustunlikka ega bo'ladi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1.Oʼzbekiston Respublikasininі Konstitutsiyasi.-T.:"Oʼzbekiston", 2022.-72 b.
2.O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020 yil 12 maydagi “2020 — 2025 yillarga moijallangan 0‘zbekiston Respublikasining bank tizimini isloh qilish strategiyasi to‘g‘risida”gi PF-5992-sonli Farmoni.
3.O`zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh. Mirziyoyevning “2022 — 2026-yillarga mo`ljallangan yangi o`zbekistonning taraqqiyot strategiyasi to`g`risida”gi 28.01.2022 yildagi PF-60-sonli farmoni.
5.Z. A. Umarov — Banklarda buxgalteriya hisobi. (Darslik) - T.: «Nihol print» OK, 2021. - 508 b.
6.Umarov Z.A., Ibragimov A.K., Rizaev N.K., Marpatov M.D. — Banklarda moliyaviy hisobotning xalqaro standartlari / darslik — T.: «IQTISOD-MOLIYA», 2019 - 500 b.
7.Abdullaeva Sh.Z., Azizov U.O, Bank ishi. —T.: Iqtisod-moliya, 2019. 344 b.
Internet saytlari.
1. www.gov.uz – O`zbekiston Respublikasi Davlat hokimiyati portal
2. www.soliq.uz – O`zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo`mitasi
3. www.lex.uz – Oʻzbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari ma`lumotlari milliy bazasi
4. www.stat.uz - O`zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo`mitasi
5. www.sbu.uz - O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki rasmiy sayti
6. “НОРМА”, 2023