Reja: Kirish Tadbirkorlik faoliyati tushunchasi va uning vazifalari 2

Jahon tadbirkorlik faoliyati va statistikasi.

World Investment Report 2021 ma'lumotlariga ko'ra, global to'g'ridan-to'g'ri olingan investitsiyalar COVID-19 pandemiyasi tufayli 2020-yilda 2019-yilga nisbatan 35 foizga kamaydi. Shuni ham ta’kidlash joizki, turli joylarda tadbirkorlik faoliyatida farqlar mavjud. Masalan, AQSh va Xitoyda iqtisodiy yo'nalishni rivojlantirayotgan korxonalardan yuqori. Shunga qaramay, Afrika va Janubiy Amerikaning ba'zi mamlakatlari potentsial o'sishni ko'rsatmoqda va foydalanish investitsiyalarini jalb qilmoqda. 2017-yilda ko'plab ijtimoiy media ta'sirchanlari qiziqarli va original kontent yaratish uchun Instagram, Twitter va YouTube kabi platformalardan foydalangan. Bu nafaqat o'z blogim uchun, balki o'z mahsulotini reklama qilishni istagan kompaniyalar va brendlar uchun ham kontent yaratish kerak edi. Bunday holda, ta'sir o'tkazuvchilar platformalar bo'ylab ishlashga tayyor bo'lishlari va har bir auditoriyaga mos keladigan tarkibni yaratishlari kerak edi.

Keyingi yillarda kontent ijtimoiy tarmoqlarni ilgari surishning asosiy elementi boʻlib qoldi, ammo reklamaga yondashuvni oʻzgartiruvchi yangi texnologiyalar paydo boʻldi. Masalan, 2018 yilda sun'iy intellekt, jumladan ovozli yordamchilardan foydalanish ommalashdi. Ushbu yangilik brendni reklama qilishni yanada qulayroq va foydalanuvchilar uchun qulayroq qildi.
2020-yilda raqamli transformatsiya internetda brendlarni ilgari surishning yangi tamoyillariga olib keldi. Kontent ko'proq vizual bo'lib qoldi va Instagram va TikTok kabi platformalar har qachongidan ham mashhur bo'ldi. Qisqa va oson hazm bo'ladigan tarkib muvaffaqiyat kaliti edi va ta'sir o'tkazuvchilar o'z auditoriyasining o'zgaruvchan tendentsiyalari va didiga tezda moslashishlari kerak edi.
2021-yilda ijtimoiy platformalar rivojlanishda davom etadi va bu brend mahsulotlarni ilgari surish uchun yangi imkoniyatlar beradi. Bunga mahsulotlarni interaktiv va noyob kontekstda ko‘rsatishga yordam beruvchi AR filtrlari va boshqa texnologiyalardan foydalanish kiradi. Influencerlar o'zlarining texnologik ko'nikmalarini doimiy ravishda oshirishga va onlayn marketingning rivojlanayotgan dunyosi bilan hamnafas bo'lish uchun yangi kontent formatlari bilan tajriba o'tkazishga tayyor bo'lishlari kerak.
Dunyo mamlakatlarida tadbirkorlik salmog’i yildan-yilga oshib bormoqda. Bu o’sish sur`atlarini quyidagi jadvalda ko’rish mumkin.⁴ (%da)

Davlatlar	2021	2022	2023
AQSh	5.7	2.3	1.0
Germaniya	2.9	1.2	0.8
Fransiya	6.8	2.3	1.0
Italiya	6.6	3.0	0.7
Ispaniya	5.1	4.0	2.0
Yaponiya	1.7	1.7	1.7
Buyuk Britaniya	7.4	3.2	0.5
Kanada	4.5	3.4	1.8
Xitoy	8.1	3.3	4.6
Hindiston	8.7	7.4	6.1
Rossiya	4.7	-6.0	-3.5
Braziliya	4.6	1.7	1.1
Meksika	4.8	2.4	1.2
Saudia Arabistoni	3.2	7.6	3.7
Nigeria	3.6	3.4	3.2
Hamma davlatlardagi ko’rsatkichlar o’rtacha darajada	6.1	3.2	2.9

Xalqaro biznes, xususan, elektron tijorat har yili tez sur'atlar bilan rivojlanmoqda, bu ko'p jihatdan urbanizatsiya, internetdan foydalanishning kengayishi va ming yilliklar orasida onlayn xarid qilishning yuqori afzalligi tufayli. Tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, global elektron tijorat bozori 2020-yildan 2024-yilgacha har yili 11,34 foizga o'sib, taxminiy qiymati 6,07 trillion dollarga etadi. Sanoatning o'sishi faqat tezlashishi kerak, chunki biznes operatsiyalarini osonlashtirishga yordam berish uchun ko'proq texnologik yutuqlar amalga oshirilmoqda.

Avtomatlashtirish allaqachon ko'plab sohalarda keng qo'llanilayotgan bo'lsa-da, sun'iy intellekt va mashinani o'rganish biznesning deyarli barcha jabhalarini, shu jumladan global tijoratni ham o'zgartirish uchun mo'ljallangan.Ushbu o'sish tufayli xalqaro ishbilarmonlik istiqbollari umuman sog'lom. Xalqaro biznesda yo'lni bosib o'tish orqali siz o'zingizni quyidagi yuqori talab qilinadigan sohalarda katta mas'uliyatni o'z zimmangizga olishingiz kerak bo’ladi:

• 
  Sotish
  
• 
  Rivojlanayotgan texnologiyalar
  
• 
  Moliyaviy tahlil
  
• 
  Logistika
  
• 
  Ma'lumotlarni tahlil qilish
  
• 
  Boshqara olish qobiliyati
  

Biz bilamizki jahon tadbirkorligida yaniy AQSH yoki Yevropa mamlakatlarida valyuta kursining ahamiyati katta chunki valyuta kursi yuqori bo’lgan davlatlarning iqtisodiyoti ancha rivojlangan bo’ladi. Biz yuqorida aydib o’tgan davlatlarimizning valyuta kurslari doim yuqoridir bir bu statistik ma’lumotlar asosida ko’rib chiqamiz. Bu jadvalda biz 2019- yil 30- apreldagi statistik ma’lumotlarni ko’rishimiz mumkin.⁵

Valyuta nomlari	Ramzi kodi	Raqamli kodi	O’zgartirish	Kurs
1 AQSH dollari	USD	840	+4.13	8445.49
1 EVRO	EUR	978	-78.12	9415.03
1 Rassiya rubli	RUB	643	-1.51	130.27
1 Angliya funt sterlingi	GBP	826	-54.6	10909.04
1 Yaponiya iyensi	JPY	392	+0.26	75.69
1 Qatar riali	QAR	634	+0.63	2319.68
1 yangi zelandiya dollari	NZD	554	-19.2	5623.85
1 Yaman riali	YER	886	+0.02	33.85
1 Eron riali	IRR	364	0	0.20
1 shevetsiya kronasi	SEK	752	-19.74	887.86
1 Shveytsariya franki	CHF	756	-37.58	8283.95
1 Chexiya kronasi	CZK	203	-3.31	336.37
1 Xitoy yuani	CNY	156	-4.06	1255.24

Bu statistik ma’lumotga ahmiyat beradigan bo’lsak o’sha 2019- yilning 30- apreldagi valyuta kursi qaysi davlatlarda o’sgani va qaysi davlatlarda pasayganini ko’rishimiz mumkin. Albatta bu jahon mamlakatlarining tadbirkorlik faoliyatiga bog’liqdir. Ya’ni valyuta kursi mamlakatni rivojlanishiga katta turtqi beradigan omildir. Bunga misol uchun AQSH ning pul birligini misol qilib olsak bo’ladi. Bu davlatning pul birligi dollar hisoblanadi bu pul birligi butun dunyo mamlakatlarida ishlatsa bo’ladi chunki uning valyuta kursi ham yuqori va uni ishlatish juda qulay shu boisdan AQSH juda yaxshi va kuchi tadbirkorlik hudud hisoblanadi. Shunga yana ko’plab rivojlangan mamlakatlarni misol qilib ko’rsatsak bo’ladi masalan Yevropa mamlakatlarini, Xitoy, Yaponiya, Germaniya, Rassiya va yana shu kabilardir.
XULOSA
Shundan xulosa qilib aytganda biz bu tadbirkorlik faoliyati qonun-qoidalaridan foyda olish maqsadida tadbirkorlik sub'ektini yaratish va boshqarish jarayonlarini tajriba qilishimiz lozim. Tadbirkorlik faoliyatining kichik biznes tadbirkorligi, ijtimoiy tadbirkorlik, innovatsion tadbirkorlik kabi turlarini sinovdan o’tkazib o’z ustimizda ishlashimiz davtimiz ravnaqi yo’lida ko’proq harakat qilishimiz kerakdir. Kichik biznes tadbirkorligi kichik biznesni ochish va yuritishni nazarda tutsa, ijtimoiy tadbirkorlik esa ijtimoiy muammolarni hal qiluvchi biznesni yaratishga qaratilgan innavatsion g’oya juda ahamiyatlidir. Innovatsion tadbirkorlik bozorni buzadigan yangi mahsulot yoki xizmatlarni ishlab chiqishni o'z ichiga oladigan tadbirkorlik subyektlarini afsuski hali ham mavjud. Tadbirkorlik faoliyatining asosiy xususiyatlariga tavakkalchilik, yangilik, ijodkorlik va topqirlik kabi xususiyatlarni o’z xalqimizga orgatishimiz eng oliy maqsadlardandir, chunki inson o’ziga ishonch topa olsa boshqalarga ham dalda bo’la oladi. Tadbirkorlar tavakkal qilishga va o'z vaqtlari va pullarini o'z bizneslariga sarflashga tayyor bo’lishi, ko'pincha muvaffaqiyat kafolatini qo’lga kiritishga xalaqit qilishi mumkin.
Ular, shuningdek, innovatsion va ijodiy bo'lib, doimo o'z mahsulotlari yoki xizmatlarini yaxshilashning yangi usullarini izlaydilar. Topqirlik tadbirkorlarning yana bir asosiy xususiyatidir, chunki ular qiyinchiliklarni yengish va cheklangan resurslardan maksimal darajada foydalanish yo‘llarini topishlari kerak. Muvaffaqiyatli tadbirkorlar, shuningdek, kuchli etakchilik va muloqot qobiliyatlariga ega, chunki ular xodimlarni boshqarishlari va manfaatdor tomonlarga o'z qarashlarini etkazishlari kerak. Nihoyat, tadbirkorlar moslashuvchan va bozor yoki sanoatdagi o'zgarishlarga javoban o'z biznes strategiyalarini yo'naltira olishlari kerak. Umuman olganda, tadbirkorlik faoliyati iqtisodiy o'sish va ish o'rinlarini yaratishda muhim rol o'ynaydi.
Bugungi kunda davlatlarni faolyatini o’rganib chiqadigan bo’lsak, tadbirkorlik faolyati bilan shug’illanmaydigon birorta ham davlat bo’lmasa kerak, yani tadbirkorlik bo’lmagan davlatda rivojlanish bo’lmaydi. O’zbekistonda ham tadbirkorlik faoliyati jadalik bilan rivojlanib kelmoqda va shu bilan bir qatorda tadbirkorlik faoliyati bilan shug’ullanuvchilarga bir qator imtiyozlar berilmoqda. Tadbirkorlik ko’payishi mamlakatni rivojlanishini yanada tezlashtiradi va ish o’rinlarini ko’payishiga olib keladi. Agar tadbirkorlik qanchalik ko’p bo’lsa talabdan ko’ra qisman taklif ko’payadi va raqobat paydo bo’ladi va raqobat bo’lgan yerda o’sishni keltirib chiqaradi, maxsulotni sifati yaxshilanadi, narxlarni pasayishiga olib keladi. Bugingi kunda yurtimizda ham tadbirkorlika katta etibor berilmoqda iqtisodiyotni rivojlantirishni ko’plab prezdent farmonlarda ham ta’kidlab o’tilmoqda. Va “Taroqiyot strategiyasi – 2030” da tadbirkorlikni iqtisodiyotni assosiy mehanizimligi ko’rsatilgan va alohida e’tibor berilgan.