Reja: Ko‘p prolyotli statik aniq balkalarni analitik usulda hisoblash

Ko‘p oraliqli statik aniq balkalarni harakatlanuvchi yuklarga hisoblash
Ko‘p prolyotli statik aniq balkalar uchun ta’sir chiziqlarini qurish
Ko‘p prolyotli balka zo‘riqishlarining ta’sir chiziqlarini qurish birlik ko‘chma yuk (R=1) ta’siridagi oddiy va konsolli balkalarni hisoblash qoidalariga asoslangan. Ta’sir chizig‘ini qurishdan oldin ko‘p prolyotli balka elementlarining o‘zaro bog‘lanish sxemasi chizib olinadi. Asosiy va osma (ikkinchi darajali) balkalar uchun ta’sir chizig‘ini qurish konsolli yoki oddiy balkalar uchun ta’sir chizig‘ini qurishdan farq qilmaydi. Asosiy balka uchun ta’sir chizig‘ini qurishda avval R=1 ko‘chma yukning shu asosiy balka ustida, so‘ngra unga tayangan osma balkalar ustida harakatlanishi ko‘rib chiqiladi. Bunda asosiy balkaga tayangan osma balkalarni ta’sirini e’tiborga olish uchun ta’sir chizig‘ining ikki tugun orasidagi to‘g‘ri chiziq bo‘yicha o‘zgarish xossasidan foydalaniladi.
Osma balka zo‘riqishlarining ta’sir chizig‘ini chizishda ko‘chma birlik yukning (R=1) shu balka ustida harakat qilgan holati tekshiriladi, chunki R=1 yuk asosiy balka ustiga o‘tganida uning zo‘riqishlari nolga teng bo‘ladi.
Misol: Ko‘p prolyotli balkaning R_A, R_C tayanch reaksiyalari va rasmda ko‘rsatilgan C₁, C₂ va C₃ ko‘ndalang kesimlari uchun Q_C, M_C ta’sir chiziqlari chizilsin (5.1 a – rasm). Balka elementlarining o‘zaro bog‘lanish sxemasi 5.1 b – rasmda ko‘rsatilgan.
R_A tayanch reaksiyasining ta’sir chizig‘ini chizish. AB element osma balka bo‘lgani sababli, R=1 ko‘chma yuk bu element ustida harakatlanganda A tayanchda reaksiya hosil bo‘ladi.



5.1 – rasm
Demak, R_A ning ta’sir chizig‘ini chizish bir konsolli balka uchun ta’sir chizig‘i chizishdan farq qilmaydi (5.1b-rasm) BCDE element asosiy balka bo‘lganligi uchun avval R_s tachni reaksiyasining ta’sir chizig‘i. R=1 ko‘chma yukning shu ikki konsolli balka bo‘ylab harakatlanishini ko‘rib chiqamiz va bu hol uchun R_C reaksiyasining ta’sir chizig‘ini chizamiz, so‘ngra R=1 yukning ikkinchi darajali balkalar ustida harakatlanish holatini tekshiramiz.
R=1 yuk AB element bo‘ylab B sharnirdan chap tomonga uzoqlashsa, R_C reaksiyasining qiymati kamayib boradi va u A tayanchning ustiga keladigan R_C reaksiyasining qiymati nolga teng bo‘ladi. R=1 ko‘chma yuk AC osma balka bo‘ylab harakatlansa, asosiy balkadagi zo‘riqishlarning ta’sir chiziqlari to‘g‘ri chiziq bo‘yicha o‘zgarib boradi. Bu o‘zgarish chap tomonidagi konsolning oxirigacha davom etadi (5.1 v – rasm). R=1 ko‘chma yuk ikkinchi EK osma balka bo‘ylab o‘ng tomonga harakatlanganda R_C reaksiyasining qiymati kamayib borib, yuk K tayanch ustida bo‘lganda nolga teng bo‘ladi. Demak, E sharnir bilan K tayanch orasidagi R_C reaksiyasining ta’sir chizig‘i to‘g‘ri chiziq bo‘ylab o‘zgarishi sababli, bu kesimlar ostidagi ordinatalarni to‘g‘ri chiziq bilan birlashtirib uni konsol oxirigacha davom ettiramiz (5.1 v – rasm).
Q_C1 ta’sir chizig‘ini qurish (5.1 g – rasm). C₁ kesim asosiy balkaning ko‘ndalang kesim bo‘lganligi uchun, avval R=1 yukning asosiy balka bo‘ylab harakatlanishini tekshiramiz. R=1 ko‘chma yuk I – I kesimning chap tomonida bo‘lganda Q_C1^chap=–R_D; o‘ng tomonida bo‘lganda esa Q_C1^o‘ng=R_C bo‘ladi. Bu chap va o‘ng chiziqlarini chizamiz (5.1 ye – rasm). Endi R=1 yukning EK osma balka bo‘ylab harakatlanishini tekshiramiz. R=1 yuk E sharnir ustida bo‘lganda esa Q_C1^o‘ng=Ye=0,5; K tayanch ustida bo‘lganda esa Q_C1^o‘ng=0 bo‘ladi. Bu ordinatalarni to‘g‘ri chiziq bilan birlashtirib, uni konsol oxirigacha davom ettiramiz.
R=1 yuk AB osma balkaning B sharniri ustida bo‘lganda Q_C1^chap=Y_B=–0,5; A tayanchga yetganda-----