Reja: Korporativ boshqaruv amaliyoti kodlari

Amaldagi Buyuk Britaniyaning Korporativ boshqaruv kodeksi Moliyaviy hisobot kengashi tomonidan e’lon qilingan (FRC, 2010)
FRC beshta asosiy prinsipni belgilaydi: yetakchilik, samaradorlik, hisobdorlik, ish haqi va aksiyadorlar bilan munosabatlar
Ular OECD tamoyillariga o‘xshash maydonni o‘z ichiga oladi.FRC Kodeksni haddan tashqari qattiq yoki mexanik talqin qilmaslik kerakligini va har qanday kamsitish avtomatik ravishda Kodeksning buzilishi deb hisoblanmasligini ta’kidlaydi
Muhim tamoyil “muvofiqlashtirish yoki tushuntirish” yondashuvidir, bunda firma Kodeksga amal qilishi yoki aksiyadorlarga nima uchun bunday qilmaganligini tushuntirishi kerak.
Asosiy xususiyati shundaki, Kodeks haddan tashqari ko‘rsatmalarni o‘z ichiga olmaydi va har bir firmani ba’zilariga taalluqli bo‘lmagan qoidalar bilan yuklamasligi kerak. Shu bilan bir qatorda, kodni tushuntirish va asoslash sharti bilan amalga oshirish mumkin. Istisnolar ro‘yxatdan o‘tgan va ro‘yxatdan o‘tmagan kichik firmalarga, shuningdek, turli xil boshqaruv tuzilmalariga ega bo‘lgan firmalarga tegishli bo‘lishi mumkin.
Yigirmanchi va yigirma birinchi asrlarning boshlarida moliyaviy inqirozlar va korporativ mojarolar bir necha bor akademiklar va jamoatchilikning korporativ boshqaruv masalalariga bo‘lgan qiziqishini rag‘batlantirdi.
Berleva Meansning “Zamonaviy korporatsiyalar va xususiy mulk” (1932) nomli monografiyasi (1922 y.) 1929 yildagi Uoll-strit halokatidan uch yil o‘tgach nashr etilganligi bejiz emas. Ko‘p o‘tmay,Kouzning maqolasi(1937) paydo bo‘ldi. Firma tabiati tranzaksion xarajatlar konsepsiyasini firmalar nima uchun yaratilganligi va ular qanday ishlashini tushunishga asos sifatida kiritdi
1950–1960-yillardagi akademik adabiyotlarning katta qismi avtonom menejerlar sinfi tomonidan boshqariladigan yirik korporatsiyalarning qarorlari va harakatlarini tahlil qilishga bag‘ishlangan edi. Plender (2003) o‘tgan korporativ boshqaruv menejerlar va direktorlar kengashlari faoliyatini cheklab qo‘ymaslik sabablarini muhokama qiladi.
80-yillarga qadar kuchli avtonomiyaga ega bo‘lgan kuchli va mustahkam boshqaruv menejerlari guruhi, buxgalteriya hisobi zaif amaliyotlar bilan birgalikda imperiya yaratdi va aksiyadorlar daromadi orqali o‘sishga intildi
Biroq, bir qator qabul qilinishi mumkin bo‘lmagan amaliyotlar, masalan, dushmanlikdan tortib olish va ajratish,yuqori narxdagi kompensatsiya, kompensatsiyasi va keraksiz obligatsiyalarni chiqarish, oxir-oqibat boshqaruv funksiyalarini vaqtincha cheklab qo‘ygan holda aksiyadorlar qiymati harakatining ko‘payishiga olib keldi.
Boshqarish mexanizmlarini tanlash tasodifiy bo‘lmaganligi sababli, GIM ikkita guruh o‘rtasidagi ishlash farqini tushuntirib beradigan uchta gipotezani ko‘rib chiqadi.
1-GIPOTEZA
davr boshida aksiyadorlar o‘zlarining huquqlarini cheklash agentlik xarajatlarining ko‘payishiga va yomon menejerlarni o‘rnini bosa olmaslikka olib kelishini tushunmaganlar.
2-GIPOTEZA
korporativ boshqaruv va faoliyat o‘rtasida hech qanday bog‘liqlik yo‘q va kuzatilgan farqlar menejerlar davrning boshida yomon ishlashdan qo‘rqib, menejerlar uchun yuqori himoya ta’minlagan holda aksiyadorlarning huquqlarini susaytiradigan qoidalarni kiritishidan kelib chiqadi. Ushbu gipoteza ishlash va boshqaruv o‘rtasidagi teskari sababiy bog‘liqlik imkoniyatini tan oladi